Trên địa bàn xã Trà Don (cũ) thời gian qua có mô hình liên kết sản xuất và tiêu thụ đẳng sâm giữa HTX Nông nghiệp Ngọc Dơn với 23 hộ dân địa phương (trong đó có 20 hộ nghèo).
Đổi mới sản xuất và làm du lịch cộng đồng
Theo đó, HTX Nông nghiệp Ngọc Dơn cung ứng toàn bộ giống, vật tư, hướng dẫn kỹ thuật để bà con địa phương trồng đẳng sâm. Sau 18 tháng, HTX thu mua củ đẳng sâm để cung ứng cho đơn vị sản xuất các sản phẩm từ đẳng sâm, với giá bình ổn.
![]() |
Việc đổi mới phương thức sản xuất và phát triển chuỗi liên kết trồng dược liệu được kỳ vọng mang lại cuộc sống sung túc cho người dân xã Nam Trà My (mới). |
Trong 23 hộ dân tham gia trồng đẳng sâm chia thành các nhóm, làm 1 ngày nghỉ 2 ngày để đi làm việc khác. Thời gian đầu, người dân còn rất bỡ ngỡ với mô hình mới, băn khoăn không biết nguồn thu nhập thế nào, lo lắng mất đi nguồn thu truyền thống từ lúa, sắn. Chính vì vậy, cán bộ kỹ thuật của HTX phải tận tình chỉ dẫn, giải thích để họ yên tâm.
Theo lời bà Hồ Thị Liết (thôn 3, xã Trà Dơn), người dân có đất nhưng trước nay chỉ trồng lúa, sắn, năng suất không cao. Trước đây, người dân không có kinh phí cũng như kiến thức để đổi mới phương thức sản xuất, tìm kiếm giống cây trồng phù hợp. Nay được HTX hướng dẫn cách làm và lo cả giống cây, cam kết đầu ra nên mọi người yên tâm tham gia chuỗi liên kết sản xuất.
Ngoài chuỗi liên kết trồng cây đẳng sâm, việc phát triển du lịch cộng đồng đang giúp cải thiện sinh kế cho người dân địa bàn Trà Don (cũ). Điển hình như làng Lê ở địa bàn Trà Don (cũ) được nhiều người dân, du khách biết đến. Làng có hơn 40 hộ đồng bào người Ca Dong sinh sống và đến nay, hầu hết bản sắc văn hóa đặc trưng vẫn được lưu giữ nguyên vẹn.
Đời sống của cư dân làng Lê là điểm nhấn của du lịch cộng đồng với nếp sinh hoạt truyền thống nhưng vẫn phù hợp với thời đại. Nhờ sự vào cuộc mạnh mẽ của chính quyền và nhân dân mà đến nay, hệ thống giao thông ra vào làng Lê khá thuận lợi, đặc biệt vệ sinh môi trường trong làng và ở từng hộ gia đình luôn được đảm bảo.
Làng Lê cũng là nơi lưu giữ nhiều nét văn hóa đặc sắc như lễ hội Tết Máng nước, đâm trâu huê; các món ngon đặc trưng như cơm lam, canh rau doi, thịt gác bếp; cùng với đó là nghề dệt thổ cẩm truyền thống hay sản xuất đặc sản rượu cần nức tiếng gần xa…
Hình thành chuỗi liên kết dược liệu
Còn ở địa bàn xã Trà Mai (cũ) có HTX Nông nghiệp Đông Trà thời gian qua đã liên kết với người dân, nhất là hộ nghèo ở địa phương để hình thành chuỗi sản xuất, liên kết, tiêu thụ sản phẩm bền vững đối với nhiều loại dược liệu như: Quế, sâm bố chính, thất diệp nhất chi hoa, đẳng sâm.
![]() |
Người dân ở xã Nam Trà My (mới) được hỗ trợ cây giống dược liệu để cải thiện sinh kế. |
Việc liên kết giữa HTX và bà con địa phương đã hình thành vùng sản xuất, chủ động trong tiêu thụ sản phẩm. Các khâu sơ chế, chế biến, bảo quản và thương mại nông sản cũng được quản lý chặt để đáp ứng được nhu cầu, mang lại hiệu quả và sức cạnh tranh của sản phẩm cao hơn.
Ông Phan Thanh Tín, Giám đốc HTX Đông Trà, cho biết HTX tham gia hỗ trợ người dân trong thời gian nhất định, nhằm phần nào giúp hộ nghèo có sinh kế bền vững hơn. Từ đó, thiết lập liên kết theo chuỗi giá trị từ cung ứng vật tư, dịch vụ đầu vào, tổ chức sản xuất, thu hoạch, sơ chế và chế biến gắn với tiêu thụ sản phẩm dược liệu đạt tiêu chuẩn chất lượng. Đảm bảo cho các hộ nông dân tham gia dự án thực hiện đúng, đầy đủ quyền và trách nhiệm, cùng nhau chia sẻ lợi ích với cộng đồng khi dược liệu tiêu thụ được theo chuỗi giá trị.
Theo ông Tín, tất cả nguồn giống cung ứng cho người dân đều được HTX cam kết nguồn đảm bảo, có chứng nhận kiểm định. Với đầu ra sản phẩm, HTX sẽ ký hợp đồng cam kết giá bình ổn, để người dân yên tâm liên kết sản xuất dược liệu.
Với phương châm “lấy dân làm gốc”, chính quyền địa phương đã tạo nên những chuyển biến rõ nét trong công cuộc ổn định dân cư và giảm nghèo bền vững ở địa bàn Trà Mai (cũ). Nhất là triển khai các mô hình trồng trọt, chăn nuôi theo nhóm hộ, đã có có gần 400 hộ tham gia. Làm ăn chung, các hộ tích cực phát huy tinh thần trách nhiệm, tạo động lực cho nhau để xây dựng mô hình hiệu quả. Đây là tiền đề để giảm nghèo bền vững ở vùng cao.
Để cải thiện sinh kế, mỗi tối đến, khu vực nhà sinh hoạt cộng đồng lại rộn tiếng nói cười của chị em đang học nghề làm chổi đót. Nghề truyền thống được khôi phục bằng tâm huyết truyền nghề và sự hỗ trợ của địa phương đang giúp gia tăng thu nhập cho người dân nơi đây.
Trên địa bàn Trà Mai (cũ) có làng văn hóa Tăk Chươm được xem là điểm đến du lịch cộng đồng nổi bật của xã Nam Trà My (mới). Hướng phát triển du lịch cộng đồng đã thực sự mở ra những cơ hội phát triển mới cho bà con làng Tăk Chươm, thu nhập của người dân được cải thiện, những nét văn hóa đặc sắc của địa phương được lan tỏa và thu hút khách du lịch tìm đến.
Mỗi tuần một lần, dân làng họp nhau tập luyện cồng chiêng, múa hát. Họp nhiều, biết nhiều, tinh thần đoàn kết ngày càng nâng cao. Không chỉ vì bản thân, vì gia đình, người làng Tăk Chươm nay đã biết sống vì cộng đồng. Họ cùng hiến đất mở đường vào khu thác nước sau làng, tạo thêm điểm nhấn cho du khách.
Phát huy kinh tế hợp tác
Bà con ở làng Tăk Chươm không chỉ hiến đất, vật kiến trúc mà còn tham gia góp ngày công lao động làm đường bê tông; thường xuyên ra quân dọn vệ sinh, trồng hoa, cây xanh ven đường. Chính quyền địa phương vận động người dân khôi phục văn hóa cồng chiêng, đan lát, hát ting ting… nhằm tạo điểm nhấn cho sản phẩm du lịch cộng đồng.
![]() |
Các hoạt động truyền thống tại làng du lịch Tăk Chươm thu hút du khách tham gia. |
Việc phát triển du lịch cộng đồng ở Tăk Chươm giúp người dân vừa bảo tồn văn hóa vừa phát triển đời sống kinh tế qua các dịch vụ du lịch, trong đó bảo tồn văn hóa truyền thống bản địa được xem là một yếu tố cốt lõi trong việc thu hút du khách để phát triển du lịch xanh, bền vững.
Chính quyền địa phương hết sức quan tâm, hỗ trợ nhân dân phục dựng các nhà làng truyền thống, các lễ hội truyền thống như lễ cúng máng nước, lễ ăn tết mùa, các nghề truyền thống như dệt, mây tre đan, rèn, rượu cần, đồng thời thành lập các đội cồng chiêng để phục vụ du khách.
Thời gian qua, Liên minh HTX Việt Nam phối hợp Liên minh HTX tỉnh Quảng Nam trước đây và nay là Liên minh HTX Tp. Đà Nẵng đã có nhiều hoạt động hỗ trợ phát triển các HTX phát triển chuỗi liên kết trồng và tiêu thụ cây dược liệu. Đặc biệt là hỗ trợ việc kết nối, hỗ trợ kỹ thuật, và tạo điều kiện cho các HTX và thành viên tham gia vào chuỗi giá trị dược liệu, từ đó giúp cải thiện thu nhập cho người dân địa phương.
Chẳng hạn, các HTX sản xuất, kinh doanh dược liệu được kết nối với các doanh nghiệp, tổ chức nghiên cứu, và các chuyên gia trong lĩnh vực dược liệu. Điều này giúp các HTX tiếp cận được thông tin, công nghệ, và thị trường, từ đó nâng cao năng lực sản xuất và kinh doanh.
Ngoài ra, hệ thống Liên minh HTX Việt Nam còn hỗ trợ các vùng tập trung đông đảo đồng bào dân tộc thiểu số (như vùng đất Nam Trà My) phát triển mô hình du lịch cộng đồng dựa trên lợi thế địa phương. Nhất là hỗ trợ hình thành các tổ hợp tác, HTX nhằm khai thác du lịch dựa trên các giá trị văn hóa bản địa.
Tin rằng với việc phát huy kinh tế hợp tác trong trồng dược liệu và phát triển du lịch cộng đồng, cũng như khí thế mới sau hơn một tháng sáp nhập xã Trà Don (cũ) và xã Trà Mai (cũ) thành xã Nam Trà My (mới), cuộc sống mới của người dân nơi đây sẽ ngày càng khởi sắc, sung túc hơn.
Thanh Loan