Nhờ sự đồng hành của Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh, nhiều HTX ở Quảng Trị không chỉ phát triển bền vững mà còn góp phần quan trọng giúp các địa phương hoàn thành các chỉ tiêu nông thôn mới (NTM) nâng cao, hướng tới đạt chuẩn kiểu mẫu.
Bước tiến mới của kinh tế hợp tác
Những năm gần đây, tỉnh Quảng Trị đã phát động phong trào "Quảng Trị chung sức xây dựng nông thôn mới" giai đoạn 2021–2025, với mục tiêu huy động mọi nguồn lực từ chính quyền địa phương đến cộng đồng để đồng hành xây dựng NTM phát triển bền vững.
Những bước tiến thành công đầu tiên của Quảng Trị có dấu ấn quan trọng từ các HTX nông nghiệp kiểu mới – lực lượng dẫn dắt trong tổ chức sản xuất theo chuỗi giá trị, ứng dụng khoa học công nghệ và nâng cao giá trị sản phẩm nông nghiệp.
Tiêu biểu trong số đó là HTX Dược liệu Trường Sơn (xã Cam Lộ), mô hình HTX điển hình không chỉ trong tỉnh mà còn trên toàn quốc.
Thành lập năm 2016, HTX đặt mục tiêu liên kết với nông dân trồng, thu mua và chế biến tinh dầu từ thảo dược địa phương. Nhằm đảm bảo nguồn nguyên liệu ổn định và duy trì sản xuất hiệu quả, HTX đã đầu tư hơn 6 tỷ đồng để hiện đại hóa máy móc, xây dựng nhà xưởng tại Cụm công nghiệp Cam Thành.
 |
|
Giảm thiểu tối đa các thao tác thủ công là điểm sáng trong phát triển NTM của tỉnh Quảng Trị. |
Ông Lê Thanh Huệ - Giám đốc HTX Dược liệu Trường Sơn cho biết, hệ thống máy móc, thiết bị của HTX được Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh đánh giá ở mức hiện đại, giúp nâng cao chất lượng sản phẩm.
Nhờ lợi thế công nghệ, HTX đã ký kết nhiều hợp đồng cung cấp nguyên liệu và gia công sản phẩm thiên nhiên cho các doanh nghiệp dược lớn như Đông Nam dược Bảo Linh, Đông Nam dược Trường Sơn. Đồng thời, thông qua mạng xã hội và các sàn thương mại điện tử như Postmart, Shopee, Lazada, HTX mở rộng kênh tiếp cận khách hàng, đa dạng hóa thị trường tiêu thụ.
“Ứng dụng công nghệ và chuyển đổi số vào sản xuất không chỉ giúp HTX quản trị hiệu quả, tạo niềm tin cho người tiêu dùng mà còn giảm sức lao động, nâng năng suất và chất lượng sản phẩm. Các sản phẩm đều có thông tin truy xuất nguồn gốc rõ ràng, minh bạch, mang lại sự yên tâm cho khách hàng”, ông Huệ nhận định.
Nhờ cách làm bài bản, HTX đã liên kết với 300 hộ dân để xây dựng vùng nguyên liệu với diện tích hơn 30ha để trồng các loại cây dược liệu. Hằng năm, HTX đã đưa ra thị trường hơn 3.500 lít tinh dầu các loại, hơn 35.000 sản phẩm từ dược liệu. Doanh thu của HTX đạt trên 6 tỷ đồng/năm, tạo việc làm cho người dân với thu nhập trung bình khoảng 65 triệu đồng/người/năm.
Đổi mới để phát triển bền vững
Không chỉ chú trọng nâng cao chất lượng sản xuất, nhiều HTX ở Quảng Trị còn mạnh dạn ứng dụng công nghệ vào điều hành quản lý và phân phối sản phẩm.
HTX Dịch vụ Sản xuất & Nông nghiệp Phú Hưng (xã Hải Lăng) là một điển hình khi ứng dụng phần mềm quản lý và chăm sóc rừng trồng trên điện thoại thông minh. Triển khai từ năm 2020, các nhóm hộ có chứng chỉ rừng ở Quảng Trị đã vận hành phần mềm này, giúp ban giám đốc HTX dễ dàng cập nhật bản đồ hiện trạng, tọa độ, vị trí và loại rừng chỉ với một thiết bị có kết nối internet.
 |
|
Người dân Quảng Trị tiếp cận công nghệ hiện đại trong phát triển sản xuất nông nghiệp bền vững. |
Đáng chú ý, các thành viên phụ trách quản lý và bảo vệ rừng không cần báo cáo thủ công qua lời nói hay văn bản giấy, mà gửi trực tiếp hình ảnh kèm thông tin định vị vệ tinh về thời gian và địa điểm qua phần mềm, giúp việc giám sát minh bạch và hiệu quả hơn.
“Phần mềm quản lý chính xác khoảng 280ha rừng của HTX, góp phần nâng cao hiệu quả kiểm tra và hướng dẫn chủ rừng thực hiện phương án phòng cháy, chữa cháy tại những khu vực có nguy cơ cao,” Giám đốc HTX Phú Hưng cho biết.
Đặc biệt, HTX Dịch vụ Sản xuất Nông nghiệp Kim Long (xã Hải Lăng) đã phối hợp với doanh nghiệp đưa vào sử dụng thiết bị bay không người lái (drone) để phun thuốc bảo vệ thực vật cho diện tích lúa của HTX. Việc ứng dụng drone giúp nâng cao năng suất lao động, tiết kiệm thời gian, đảm bảo sức khỏe người sản xuất và giải quyết tình trạng thiếu nhân công vào mùa vụ. Hiện, nhiều diện tích lúa ở trên địa bàn tỉnh cũng đã áp dụng công nghệ này trong chăm sóc cây trồng.
Cùng hoạt động tại xã Hải Lăng, HTX Long Hưng lắp đặt hệ thống tưới tự động, sử dụng điện mặt trời chiếu sáng và livestream giới thiệu sản phẩm trên các nền tảng mạng xã hội như Facebook, TikTok... Đồng thời, HTX xây dựng website, fanpage và áp dụng tem QR truy xuất nguồn gốc, góp phần nâng cao uy tín và độ tin cậy cho sản phẩm cam K4.
Những bước chuyển mình của các HTX kiểu mới ở Quảng Trị ghi dấu rõ nét sự hỗ trợ từ Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh. Từ việc hình thành mô hình ứng dụng công nghệ cao, bồi dưỡng đội ngũ quản lý, hỗ trợ vốn, mở rộng kênh tiêu thụ, xúc tiến thương mại đến phát triển sản phẩm OCOP, sự đồng hành này đã trở thành “chất kết dính” gắn kết cộng đồng HTX, tạo nền tảng bền vững cho hành trình xây dựng NTM.
Bứt tốc xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu
Trước những thách thức áp lực cạnh tranh thị trường, yêu cầu truy xuất nguồn gốc và sự phát triển của thương mại điện tử, nhiều HTX ở Quảng Trị đã chủ động bước vào cuộc đua chuyển mình.
Nhiều HTX ở Quảng Trị đã tiên phong ứng dụng chuyển đổi số trong quản lý sản xuất – kinh doanh, từ tích hợp sổ tay điện tử cho nông dân, gắn mã QR truy xuất nguồn gốc đến mở rộng kênh bán hàng qua sàn thương mại điện tử.
Các HTX như Văn Quỹ, Thủy Ba Tây, Dược liệu Trường Sơn, Tân Hợp, Nông sản sạch canh tác tự nhiên Triệu Phong… được lựa chọn tham gia mô hình “HTX kiểu mới” giai đoạn 2021–2025, hướng tới nâng cao hiệu quả, phát triển sản phẩm OCOP, liên kết chuỗi giá trị nông sản, đồng thời đổi mới tư duy quản trị, đầu tư hệ thống phần mềm và tăng cường kết nối khách hàng qua mạng xã hội.
Dù đạt nhiều kết quả tích cực, hoạt động của các HTX tại Quảng Trị vẫn đối mặt không ít khó khăn khi nhiều đơn vị chưa đáp ứng yêu cầu về hạ tầng kỹ thuật và thiết bị phục vụ chuyển đổi số.
Phần lớn HTX còn thiếu máy tính kết nối internet để khai thác thông tin, lưu trữ văn bản quản lý hay vận hành phần mềm kế toán. Việc trang bị phần mềm và thiết bị bảo mật dữ liệu số hóa cũng chưa được triển khai đồng bộ.
Nguồn nhân lực của nhiều HTX còn hạn chế, độ tuổi trung bình cao nên e ngại thay đổi và khó tiếp cận công nghệ mới trong quản lý, điều hành. Một số HTX vẫn tổ chức sản xuất chủ yếu theo phương thức truyền thống, quy mô nhỏ lẻ.
Xác định mô hình kinh tế hợp tác là hạt nhân kinh tế quan trọng trong xây dựng NTM bền vững, tỉnh Quảng Trị đang đẩy mạnh xây dựng các mô hình HTX gắn với vùng nguyên liệu và ứng dụng công nghệ số nhằm nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm. Nhiều đơn vị chủ động mở rộng hợp tác với doanh nghiệp, phát triển sản phẩm OCOP và từng bước tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị.
Từ những mô hình sản xuất áp dụng cơ giới hóa đến các gian hàng nông sản trên sàn thương mại điện tử, HTX tại Quảng Trị đang cho thấy sự đổi mới, góp phần thúc đẩy nông nghiệp bền vững và diện mạo NTM hiện đại.
Vũ Hương