Xã Sen Thủy có hàng trăm hộ dân đã mạnh dạn chuyển đổi đất sản xuất sang trồng tiêu. Đến nay, toàn xã đã trồng được khoảng 40ha hồ tiêu, tập trung ở các thôn: Sen Thượng 1, Sen Thượng 2, Sen Đông, Trầm Kỳ và Xóm Phường. Tuy nhiên để tránh tình trạng khó khăn về đầu ra cũng như bảo đảm chất lượng nông sản, địa phương đã hướng người dân phát triển trồng tiêu theo mô hình kinh tế tập thể. HTX sản xuất kinh doanh nông sản sạch Sen Thủy đã được thành lập với "sứ mệnh" hỗ trợ người dân sản xuất thân thiện môi trường.
Trồng tiêu an toàn và xây dựng chuỗi giá trị
Theo Ban giám đốc HTX, dù sản lượng hồ tiêu xuất khẩu vẫn có dấu hiệu khả quan, song trước những yêu cầu của thị trường, việc áp dụng các quy chuẩn thực hành nông nghiệp tốt để sản xuất hồ tiêu bền vững đang là đòi hỏi cấp bách hiện nay.
Chính vì vậy, HTX chuyển hướng sang trồng tiêu an toàn và xây dựng chuỗi giá trị. Để làm được điều này, HTX đã lựa chọn những diện tích đất đỏ, có độ dốc vừa phải, đủ nguồn nước tưới quanh năm để trồng tiêu.
Trong quá trình chăm sóc, thành viên phải dùng các loại phân bón, thuốc bảo vệ thực vật sinh học. Trong vườn được trồng thêm một số loài hoa để thu hút côn trùng, tránh hại tiêu. Song song đó, thành viên kết hợp nuôi thêm 1 đến 2 tổ ong lấy mật để ong thụ phấn cho tiêu. Ong sẽ có thêm “nhiệm vụ” bắt các loại sâu bọ, từ đó giúp HTX không phải sử dụng các loại chất hóa học.
 |
|
Trồng hoa trong vườn tiêu giúp hạn chế côn trùng gây hại nên giảm lượng thuốc bảo vệ thực vật hóa học. |
Ông Lê Quang Hoản, Chủ tịch Hội đồng quản trị kiêm Giám đốc HTX, cho biết nếu dùng các loại chất hóa học phun cho tiêu thì đàn ong sẽ bay đi và vô tình làm tăng điểm bất lợi cho vườn tiêu và làm trầm trọng tình trạng ô nhiễm môi trường. Đến khi thu hoạch, HTX sẽ áp dụng kỹ thuật bắt ong để bảo đảm an toàn cho người thu hái
Bên cạnh đó, HTX cũng tận dụng cành tiêu trong lúc tỉa và cỏ để che phủ cho gốc tiêu. Đây cũng là nguồn phân xanh cung cấp dinh dưỡng lâu dài cho tiêu.
Không chỉ chú trọng quá trình chăm sóc, ngay lúc thu hoạch cũng đòi hỏi những yêu cầu nhất định. Tiêu biểu là tiêu phải đạt trên 80% quả chín mới được thu hái. Khi phơi phải bảo đảm đến khi nào độ ẩm còn dưới 12% mới dừng. Trước khi đóng bao, đóng gói, tiêu phải được sàng, sấy nhiều lần để loại những hạt lép, bụi bẩn...
Từ khi áp dụng các biện pháp kỹ thuật, cây tiêu phát triển tốt, ít sâu bệnh hẳn. Năng suất tăng lên 2 tấn/ha (trước đây chỉ đạt khoảng 1,5 - 1,8 tấn/ha), giúp HTX tiết kiệm được khoảng 5 triệu đồng/ha tiền thuốc bảo vệ thực vật và bảo vệ môi trường sinh thái.
Nâng chất hạt tiêu đen
Việc sản phẩm tiêu tồn dư thuốc bảo vệ thực vật và thừa đạm dẫn đến không đạt tiêu chuẩn xuất khẩu, ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống của bà con. Tuy nhiên, từ khi HTX Sen Thủy hướng dẫn bà con cách trồng tiêu VietGAP đã giúp người nông dân tạo ra sản phẩm tiêu sạch.
Là một đơn vị có tư cách pháp nhân, HTX đứng ra bao tiêu sản phẩm sau thu hoạch cho thành viên. Điều kiện đặt ra là thành viên phải tuân thủ quy trình sản xuất chặt chẽ theo hướng sử dụng phân, thuốc sinh học và thực hiện theo hợp đồng để đảm bảo chất lượng, sản lượng hồ tiêu, từ đó khẳng định thương hiệu của HTX trên thị trường.
Ngoài ra, HTX còn tiến hành sơ chế, đóng gói, bảo quản tiêu theo mô hình khép kín nên hạt tiêu đen Sen Thủy từng bước chiếm lĩnh thị trường trong và ngoài tỉnh, được nhiều nhà hàng, khách sạn tin dùng.
Trung bình mỗi năm, HTX thu mua từ 8-10 tấn tiêu của hộ thành viên để chế biến và cho ra đời các sản phẩm như: hạt tiêu đen đóng gói trong bao giấy loại 250g, 500g; hạt tiêu đen đựng trong lọ thủy tinh loại 100g có chức năng xay, loại 100g không xay và loại 100g đã xay sẵn.
Sản phẩm hạt tiêu sạch Sen Thủy có kiểm định chất lượng, giấy chứng nhận vệ sinh an toàn thực phẩm, tem truy xuất nguồn gốc nên rất thuận lợi cho việc tiếp cận thị trường. Hiện, các sản phẩm từ hạt tiêu của Sen Thủy đã được bán trong 5 cửa hàng nông sản sạch của huyện Lệ Thủy, TP. Đồng Hới, TP. Đông Hà (tỉnh Quảng Trị) và hàng chục nhà hàng lớn trong và ngoài tỉnh.
 |
|
Sản phẩm của HTX được đóng gói đa dạng để phù hợp với nhu cầu người tiêu dùng. |
Khi tăng được giá trị của sản phẩm, thành viên cũng tăng được lợi nhuận từ những hạt tiêu. Gia đình ông Sính, thành viên HTX, cho biết trung bình 1ha tiêu sau thực hiện sản xuất theo chuỗi giúp gia đình có thu nhập mỗi năm từ 200 đến 250 triệu đồng.
Có thể thấy, những năm gần đây tình trạng biến đổi khí hậu ngày càng diễn biến phức tạp ảnh hưởng đến quá trình sản xuất của trồng tiêu. Tuy nhiên, với sự mạnh dạn của các thành viên HTX Sen Thủy, việc sản xuất tiêu của người dân đã thuận lợi hơn vì vừa tránh được những bất lợi của thời tiết, vừa ngăn chặn được côn trùng, sâu bệnh tấn công nên tiết giảm đáng kể các khoản chi phí và công sức phun xịt thuốc bảo vệ thực vật. Mặt khác, những hạt tiêu đen khi đưa ra thị trường không bị tồn dư lượng hóa chất độc hại.
Để nâng cao hiệu quả của mô hình trồng tiêu thân thiện môi trường, HTX sẽ hướng tới đầu tư mua máy sấy để sản xuất thêm sản phẩm hạt tiêu đỏ, tiêu xanh ngâm muối. Khi chất lượng hạt tiêu được nâng lên, HTX tiếp tục mở rộng thị trường tiêu thụ, cải thiện mẫu mã, kết nạp thêm thành viên để mở rộng quy mô sản xuất, hướng đến xuất khẩu hạt tiêu ra nước ngoài…
Như Yến