Kế Sách sở hữu điều kiện tự nhiên lý tưởng cho sự phát triển của các loại cây ăn trái nhiệt đới. Trong đó, hai loại cây chủ lực mang lại giá trị kinh tế cao và có tiềm năng lớn trong việc giúp người dân thoát nghèo là bưởi Năm Roi và sầu riêng.
Vượt thách thức từ HTX
Mặc dù có tiềm năng lớn, ngành trồng cây ăn trái ở Kế Sách cũng phải đối mặt với không ít thách thức. Đầu tiên là vấn đề biến đổi khí hậu, đặc biệt là tình trạng xâm nhập mặn ngày càng gay gắt ở Đồng bằng sông Cửu Long. Nước mặn có thể gây thiệt hại nghiêm trọng cho các vườn cây ăn trái, đòi hỏi người dân phải có giải pháp thích ứng kịp thời như xây dựng hệ thống đê bao, cống đập, hoặc chuyển đổi cơ cấu cây trồng phù hợp.
Tiếp đó là vấn đề thị trường và đầu ra sản phẩm còn khó khăn, chưa vươn ra thị trường cao cấp. Cuối cùng là nhiều hộ nông dân còn thiếu vốn để đầu tư vào ứng dụng khoa học kỹ thuật để phát triển đồng bộ.
Để vượt qua những thách thức trên và thực sự phát huy tiềm năng của ngành trồng cây ăn trái, mô hình hợp tác xã (HTX) đã và đang chứng tỏ vai trò quan trọng của mình tại Kế Sách. HTX giúp tập hợp các hộ nông dân lại với nhau, tạo sức mạnh tổng hợp để giải quyết các vấn đề từ sản xuất đến tiêu thụ.
Tham gia HTX, người nông dân có thể chia sẻ kinh nghiệm, áp dụng đồng bộ các quy trình canh tác tiên tiến, từ đó nâng cao chất lượng và sản lượng sản phẩm. HTX cũng có tiếng nói mạnh mẽ hơn trong việc đàm phán với các doanh nghiệp, siêu thị để tìm đầu ra ổn định với giá cả hợp lý. Ngoài ra, HTX còn là cầu nối giúp nông dân tiếp cận các nguồn vốn vay ưu đãi, các chương trình hỗ trợ kỹ thuật từ nhà nước và các tổ chức phi chính phủ. Việc xây dựng thương hiệu chung cho sản phẩm của HTX cũng giúp nâng cao giá trị và khả năng cạnh tranh trên thị trường.
 |
|
Bưởi năm roi-da xanh là một trong những cây trồng chủ lực ở Kế Sách. |
Trước vai trò của mô hình HTX, Liên minh HTX tỉnh đã tư vấn, hướng dẫn quy trình thành lập các HTX mới ở Kế Sách. Đơn cử như việc hỗ trợ thành lập HTX Nông nghiệp Hiệp Phát (xã Đại Hải, Kế Sách) chuyên trồng chanh không hạt, hay hỗ trợ các HTX đang hoạt động củng cố bộ máy, nâng cao năng lực quản lý và điều hành giúp thúc đẩy mô hình kinh tế tập thể trên địa bàn huyện.
Liên minh HTX tỉnh cũng làm cầu nối gắn kết các HTX với các công ty cung ứng vật tư nông nghiệp, đặc biệt là các sản phẩm phân hữu cơ, vi sinh. Ví dụ, Liên minh đã tổ chức hội nghị chuyên đề tại Kế Sách để hỗ trợ HTX ứng dụng phân hữu cơ, thúc đẩy sản xuất nông nghiệp xanh, sạch, an toàn. Điều này giúp nâng cao chất lượng nông sản, bảo vệ môi trường và sức khỏe cộng đồng.
Đặc biệt, Liên minh HTX tỉnh kết hợp với Liên minh HTX Việt Nam đã và đang hỗ trợ các HTX đăng ký bảo hộ sở hữu trí tuệ cho các sản phẩm đặc thù. Ví dụ, HTX Trái cây Mỹ Hương (Kế Sách) đã được hỗ trợ đăng ký chỉ dẫn địa lý "Vú sữa tím Mỹ Hương", giúp nâng cao giá trị thương mại, bảo vệ danh tiếng và chất lượng sản phẩm trên thị trường.
Câu chuyện thành công của HTX Kế Thành
Để minh chứng cho vai trò quan trọng của HTX trong việc giúp người dân Kế Sách thoát nghèo, việc tìm hiểu câu chuyện phát triển của HTX Nông nghiệp Bưởi Năm Roi-Da Xanh Kế Thành (thành lập năm 2017, tại xã Kế Thành, huyện Kế Sách) sẽ thấy rõ vấn đề. Đây là một trong những HTX nông nghiệp tiêu biểu của huyện, đã gặt hái được nhiều thành công và trở thành điểm sáng trong việc phát triển kinh tế địa phương.
Trước khi tham gia HTX, nhiều hộ dân tại Kế Thành chủ yếu canh tác bưởi theo kiểu truyền thống, manh mún, thiếu liên kết. Sản phẩm làm ra thường bị thương lái ép giá, chất lượng không đồng đều, khó cạnh tranh. Đời sống của nhiều hộ nông dân còn gặp nhiều khó khăn, thậm chí có những hộ thuộc diện nghèo và cận nghèo.
Khi HTX Kế Thành ra đời, người dân trồng bưởi đã có sự thay đổi đáng kể. Những người đứng đầu HTX, với tầm nhìn và sự quyết tâm, đã nhanh chóng xây dựng một lộ trình phát triển rõ ràng. Điều đầu tiên họ tập trung vào là chuẩn hóa quy trình sản xuất. HTX đã tổ chức các buổi tập huấn, chuyển giao khoa học kỹ thuật cho các thành viên về kỹ thuật trồng, chăm sóc, phòng trừ sâu bệnh theo hướng VietGAP. Việc sử dụng phân bón hữu cơ, thuốc bảo vệ thực vật sinh học được khuyến khích, nhằm đảm bảo chất lượng sản phẩm an toàn, đáp ứng yêu cầu của thị trường. Các thành viên được hướng dẫn ghi chép nhật ký sản xuất, giúp truy xuất nguồn gốc sản phẩm một cách dễ dàng.
 |
|
Sầu riêng Kế Sách đang phát triển theo chuỗi giá trị hàng hóa, giúp người dân nâng cao thu nhập. |
Nhờ sự đồng bộ trong quy trình sản xuất, chất lượng bưởi Năm Roi của HTX Kế Thành được nâng cao rõ rệt. Trái bưởi có kích thước đồng đều, vỏ sáng, múi mọng và hương vị đặc trưng, được người tiêu dùng đánh giá cao. Điều này đã giúp HTX tự tin hơn trong việc đàm phán với các đối tác lớn.
Một thành công nổi bật khác của HTX Kế Thành là việc xây dựng kênh tiêu thụ ổn định. HTX đã chủ động tìm kiếm các đối tác, ký kết hợp đồng tiêu thụ với các siêu thị lớn trong nước như Co.opmart, Big C và các công ty xuất khẩu. Việc này giúp các thành viên HTX không còn lo lắng về đầu ra sản phẩm, giá cả được đảm bảo ổn định và thường cao hơn so với việc bán lẻ cho thương lái. HTX cũng đã xây dựng thương hiệu riêng cho sản phẩm bưởi Năm Roi của mình, tạo dựng niềm tin và sự nhận diện trên thị trường.
Chính nhờ những nỗ lực này, đời sống của các thành viên HTX Kế Thành đã được cải thiện đáng kể. Nhiều hộ trước đây thuộc diện nghèo và cận nghèo nay đã có thu nhập ổn định, cuộc sống sung túc hơn. Họ có điều kiện đầu tư, mở rộng sản xuất, cho con cái đi học và xây dựng nhà cửa khang trang. Thu nhập bình quân của các thành viên HTX tăng lên đáng kể, thậm chí có những hộ đạt hàng trăm triệu đồng mỗi năm từ việc trồng bưởi.
Anh Nguyễn Văn Tú, một thành viên của HTX, chia sẻ từ khi vào HTX, được hướng dẫn kỹ thuật, được bao tiêu sản phẩm với giá tốt, cuộc sống của gia đình đã thay đổi hoàn toàn. Giờ đây, các thành viên trong gia đình không còn lo lắng về đầu ra nữa, chỉ tập trung vào việc chăm sóc bưởi thật tốt để có sản phẩm chất lượng.
HTX nâng tầm sầu riêng Dona
Còn tại xã Ba Trinh, huyện Kế Sách, sầu riêng đã trở thành cây làm giàu cho nhiều hộ gia đình, và HTX Trinh Lợi chính là nhân tố chủ chốt biến tiềm năng đó thành hiện thực. Trái sầu riêng Dona của HTX Trinh Lợi không chỉ đơn thuần là một sản phẩm nông nghiệp, mà là sự kết tinh của điều kiện "thiên thời, địa lợi, nhân hòa".
Vùng đất Ba Trinh được thiên nhiên ưu đãi với điều kiện thổ nhưỡng và thủy văn lý tưởng cho sự phát triển của cây sầu riêng. Đây là nền tảng vững chắc để HTX và các thành viên phát triển vùng chuyên canh sầu riêng chất lượng cao.
Các nhà vườn trong HTX Trinh Lợi đã không ngừng học hỏi và áp dụng các biện pháp canh tác tiên tiến như bổ sung phân hữu cơ, khoáng trung vi lượng, tuyển và bao trái kỹ lưỡng, đồng thời tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về mã số vùng trồng. Chính những điều này đã giúp sản phẩm sầu riêng Dona của HTX Trinh Lợi xuất sắc đạt giải nhất trong Hội thi trái cây ngon dịp Lễ hội Sông nước miệt vườn năm 2024.
Bằng việc cung cấp kiến thức, hỗ trợ kỹ thuật và đặc biệt là tìm kiếm đầu ra ổn định cho sản phẩm, HTX đã giúp các hộ nông dân tăng cường năng lực sản xuất, giảm thiểu rủi ro, và nâng cao giá trị nông sản.
Thu nhập của người dân nhờ đó được cải thiện đáng kể, nhiều hộ đã thoát khỏi diện nghèo và cận nghèo, có cuộc sống ổn định và sung túc hơn. HTX không chỉ là nơi tập hợp những người nông dân cùng chí hướng mà còn là cầu nối quan trọng giúp họ tiếp cận thông tin thị trường, khoa học kỹ thuật và các chính sách hỗ trợ từ nhà nước.
Đặc biệt, HTX đã có sự đầu tư chế biến sầu riêng, tạo tiền đề cho sự phát triển của các ngành nghề liên quan, góp phần đa dạng hóa sản phẩm và tăng thêm giá trị cho nông sản địa phương. Một ví dụ điển hình là Bánh Pía Sầu riêng – Đậu xanh Công Thành Tâm của HTX cũng đã đạt OCOP 3 sao.
Câu chuyện thành công của HTX Nông nghiệp Bưởi Năm Roi Kế Thành và HTX Trinh Lợi là minh chứng sống động cho thấy vai trò của HTX trong việc giúp người dân Kế Sách thoát nghèo.
Theo thống kê, tổng diện tích cây ăn trái của huyện là khoảng 18.081 ha, đưa Kế Sách thành thủ phủ" cây ăn trái của Sóc Trăng, chiếm hơn 50% diện tích cây ăn trái toàn tỉnh. Trong đó, diện tích bưởi là khoảng 1.367 ha. Diện tích sầu riêng của huyện là khoảng 2.149 ha. Việc phát triển cây ăn quả góp phần không nhỏ giúp tỷ lệ hộ nghèo của huyện đến cuối năm 2024, chỉ còn 598 hộ, chiếm tỷ lệ 2,99%.
Cánh Sóng