Trước đây, Phú Lương là một trong những huyện có tỷ lệ hộ nghèo và cận nghèo cao của tỉnh Thái Nguyên. Địa hình đồi núi phức tạp, điều kiện sản xuất nông nghiệp còn lạc hậu, thiếu vốn đầu tư, thiếu kiến thức khoa học kỹ thuật là những rào cản lớn khiến nhiều hộ gia đình không thoát khỏi vòng luẩn quẩn của nghèo đói.
Những HTX tiên phong trong công cuộc giảm nghèo
Nhận thức được vai trò quan trọng của kinh tế tập thể, đặc biệt là mô hình HTX trong phát triển kinh tế - xã hội và giảm nghèo bền vững, huyện Phú Lương đã đẩy mạnh công tác củng cố và phát triển các HTX. Các HTX không chỉ là nơi tập hợp những người nông dân cùng chí hướng, mà còn là cầu nối giúp họ tiếp cận nguồn vốn, khoa học kỹ thuật, thông tin thị trường và các chương trình hỗ trợ từ nhà nước và các tổ chức.
Thực tế, nhiều HTX trên địa bàn huyện Phú Lương đã trở thành những điển hình tiêu biểu trong công tác giảm nghèo, góp phần thay đổi diện mạo nông thôn và nâng cao đời sống người dân. Nổi bật như HTX Chè an toàn Khe Cốc (xã Tức Tranh) là một trong những điển hình nổi bật về sự chuyển đổi từ sản xuất chè truyền thống sang chè hữu cơ và VietGAP. Tức Tranh là vùng chè trọng điểm của Phú Lương, nhưng trước đây, việc sản xuất nhỏ lẻ, manh mún khiến giá trị sản phẩm không cao, đời sống người dân còn nhiều khó khăn.
HTX Chè an toàn Khe Cốc được thành lập vào năm 2018 với quyết tâm theo đuổi chiến lược chè sạch, nâng cao giá trị kinh tế. HTX đã tập trung vào việc áp dụng quy trình sản xuất chè hữu cơ, sử dụng hoàn toàn các loại phân bón, thuốc bảo vệ thực vật sinh học. Nhờ đó, sản phẩm chè của HTX không chỉ đạt chất lượng cao, an toàn mà còn được cấp chứng nhận an toàn (trong đó có 20ha đã được chứng nhận). Giá chè búp khô trung bình từ 250.000 – 350.000 đồng/kg, mang lại thu nhập ổn định cho các thành viên.
![]() |
Nhiều HTX ở Phú Lương đã mạnh dạn đầu tư máy móc vào sản xuất, kinh doanh, góp phần đưa nông sản Thái Nguyên "bay xa". |
Sự thành công của HTX Chè an toàn Khe Cốc đã giúp thu nhập bình quân của người dân trong xóm tăng lên rõ rệt, từ 35 triệu đồng/người/năm (năm 2015) lên gần 70 triệu đồng/người/năm hiện nay. Xóm Khe Cốc đã đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu vào năm 2023 và đặc biệt là không còn hộ nghèo. Điều này minh chứng rõ ràng cho hiệu quả của việc sản xuất theo hướng chất lượng cao và liên kết HTX trong công cuộc giảm nghèo bền vững.
Một cái tên nữa đó là HTX Nông sản Phú Lương đang tập trung sản xuất, chế biến các sản phẩm chè và liên kết chế biến, tiêu thụ các sản phẩm nông sản khác. HTX đã liên kết với hàng trăm hộ dân trong và ngoài địa bàn để sản xuất chè theo tiêu chuẩn VietGAP trên diện tích lớn (khoảng 60ha chè và 50ha lúa bao thai, khang dân cũng theo tiêu chuẩn VietGAP). Điểm đặc biệt của HTX này là việc tự sản xuất phân bón hữu cơ vi sinh từ các phụ phẩm nông nghiệp như phân gà, trấu để bón cho cây trồng, tạo nên một chuỗi nông nghiệp khép kín, bền vững.
Sản phẩm của HTX Nông sản Phú Lương đã đạt được chứng nhận OCOP 4 sao, điều này không chỉ nâng cao giá trị sản phẩm mà còn mở rộng thị trường tiêu thụ, tăng doanh thu cho HTX và thu nhập cho các thành viên. HTX đã tạo việc làm thường xuyên và thời vụ cho hàng chục lao động địa phương với mức thu nhập từ 5 – 7 triệu đồng/tháng, góp phần quan trọng vào việc ổn định đời sống và giảm nghèo cho bà con.
HTX Nông nghiệp công nghệ cao Phú Lương cũng là một minh chứng cho hướng đi phát triển nông nghiệp hiện đại, ứng dụng công nghệ cao trong chăn nuôi. Mô hình chăn nuôi trâu, bò tại HTX đã phát huy hiệu quả, tạo việc làm ổn định cho hàng chục lao động địa phương và giúp nhiều hộ gia đình có thêm sinh kế để thoát nghèo bền vững. Sau hơn 1 năm triển khai, đàn bò đã sinh sản thêm nhiều con, cho thấy tiềm năng phát triển và hiệu quả kinh tế rõ rệt của mô hình này trong việc giảm nghèo đa chiều.
Những HTX kể trên là những minh chứng rõ nét cho thấy sự phát triển của kinh tế tập thể, đặc biệt là các HTX, đóng vai trò then chốt trong công cuộc giảm nghèo bền vững tại huyện Phú Lương. Các HTX này không chỉ tạo ra công ăn việc làm, nâng cao thu nhập trực tiếp cho thành viên mà còn góp phần thay đổi tư duy sản xuất, ứng dụng khoa học công nghệ, xây dựng thương hiệu và chuỗi giá trị cho nông sản địa phương.
Nghèo đói không còn là nỗi ám ảnh
Một trong những động lực quan trọng thúc đẩy công tác giảm nghèo tại Phú Lương chính là sự hỗ trợ tích cực từ Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh Thái Nguyên. Hai tổ chức này đã chủ động triển khai nhiều chương trình, dự án hỗ trợ các HTX trên địa bàn huyện Phú Lương, đặc biệt là các HTX hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp, góp phần tạo sinh kế và nâng cao thu nhập cho bà con.
![]() |
HTX Khe Cốc là một trong những đơn vị tiêu biểu giúp người dân, thành viên nâng cao hiệu quả kinh tế nhờ trồng chè. |
Cụ thể, Liên minh HTX Việt Nam đã triển khai các dự án hỗ trợ phát triển sản xuất, nâng cao năng lực quản lý cho các HTX. Các chương trình tập huấn về kỹ thuật canh tác, chăn nuôi tiên tiến, quản lý tài chính, marketing sản phẩm đã được tổ chức thường xuyên, giúp cán bộ HTX và thành viên nắm bắt kiến thức mới, áp dụng vào thực tiễn sản xuất. Chẳng hạn, các lớp tập huấn về kỹ thuật trồng chè an toàn, chăm sóc và thu hoạch chè theo tiêu chuẩn VietGAP đã giúp các HTX chè nâng cao chất lượng sản phẩm, tăng giá trị kinh tế. Ngoài ra, Liên minh HTX Việt Nam còn hỗ trợ các HTX trong việc xây dựng thương hiệu, xúc tiến thương mại, tìm kiếm thị trường tiêu thụ sản phẩm, giúp sản phẩm nông sản của Phú Lương vươn xa hơn, tăng tính cạnh tranh trên thị trường.
Liên minh Hợp tác xã tỉnh Thái Nguyên cũng đóng vai trò cầu nối quan trọng, kết nối các HTX với các nguồn lực hỗ trợ, các chính sách ưu đãi của tỉnh. Liên minh HTX tỉnh đã phối hợp chặt chẽ với chính quyền địa phương để triển khai các dự án hỗ trợ vốn vay ưu đãi cho các HTX, giúp họ đầu tư máy móc, thiết bị, mở rộng quy mô sản xuất. Các chương trình hỗ trợ phát triển chuỗi giá trị nông sản, kết nối sản xuất với tiêu thụ cũng được Liên minh HTX tỉnh Thái Nguyên đặc biệt quan tâm, giúp các HTX phát triển bền vững và giảm thiểu rủi ro thị trường.
Theo thống kê, Liên minh HTX tỉnh đã tổ chức 81 lớp tập huấn nâng cao năng lực nhận thức cho khu vực KTTT, củng cố phát triển HTX, tập huấn nghiệp vụ chuyên môn kỹ thuật với 3.600 lượt học viên ở các HTX tham dự.
Trong đó, các nội dung đào tạo, bồi dưỡng bám sát nhu cầu thực tế của các HTX với các chuyên đề tập trung nâng cao kiến thức quản trị, điều hành HTX, công tác kế toán trong hợp tác xã, kỹ thuật sản xuất (trồng trọt, chăn nuôi), du lịch cộng đồng; xúc tiến thương mại, quảng bá sản phẩm, lập phương án, kế hoạch kinh doanh, liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị; nghiệp vụ chuyên môn; thương mại điện tử, kỹ năng livestream, kỹ năng chụp ảnh, viết content, cách làm video ngắn, maketing số; ứng dụng bán hàng đa kênh; ứng dụng công nghệ thông tin và ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong sản xuất – kinh doanh.
Tỷ lệ hộ nghèo chỉ còn dưới 2%
Kinh tế tập thể trên địa bàn phát triển đã góp phần làm giảm tỷ lệ hộ nghèo đáng kể qua các năm, đời sống của người dân được cải thiện rõ rệt. Cơ sở hạ tầng nông thôn được đầu tư nâng cấp, hệ thống điện, đường, trường, trạm được hoàn thiện, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân.
Theo thống kê, tỷ lệ hộ nghèo của huyện Phú Lương đến cuối năm 2024 đã giảm xuống còn 1,78%. Đây là một con số rất ấn tượng, cho thấy nỗ lực và thành quả vượt bậc của huyện trong công tác giảm nghèo, đặc biệt khi so sánh với tỷ lệ hộ nghèo 21,99% của huyện khi bắt đầu hành trình xây dựng nông thôn mới. Mức giảm này cũng vượt kế hoạch đề ra.
Đặc biệt, nhận thức của người dân về phát triển kinh tế, áp dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất đã được nâng cao. Nhiều hộ gia đình đã chủ động tìm tòi, học hỏi, mạnh dạn chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi, ứng dụng công nghệ mới để nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm. Mô hình HTX ngày càng phát triển cả về số lượng và chất lượng, thực sự trở thành chỗ dựa vững chắc cho người nông dân trong quá trình phát triển sản xuất, nâng cao thu nhập.
Để duy trì và phát huy những thành quả đã đạt được, huyện Phú Lương tiếp tục đẩy mạnh các giải pháp đồng bộ, hỗ trợ các HTX phát triển theo hướng bền vững, gắn kết sản xuất với tiêu thụ, nâng cao năng lực cạnh tranh của sản phẩm trên thị trường.
Việc tiếp tục ứng dụng khoa học công nghệ vào sản xuất, đa dạng hóa ngành nghề, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực cũng là những yếu tố then chốt để Phú Lương thực hiện thành công mục tiêu giảm nghèo bền vững, xây dựng nông thôn mới giàu đẹp, văn minh. Sự đồng hành của Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh Thái Nguyên sẽ tiếp tục là yếu tố quan trọng, góp phần đưa Phú Lương tiến xa hơn trên con đường phát triển.
Tùng Lâm