Ngày 30/5, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) công bố kết luận thanh tra về việc chấp hành các quy định của pháp luật về hoạt động kinh doanh vàng; Thanh tra việc chấp hành quy định pháp luật về phòng, chống rửa tiền; Thanh tra việc chấp hành các quy định pháp luật về chế độ kế toán, lập và sử dụng hoá đơn, chứng từ; về kê khai và thực hiện nghĩa vụ thuế.
Theo đó, Thanh tra NHNN đã phát hiện hàng loạt vi phạm, thiếu sót tại Công ty TNHH MTV Vàng bạc đá quý Sài Gòn (SJC); CTCP Vàng bạc đá quý Phú Nhuận (PNJ); Công ty TNHH Bảo Tín Minh Châu và ngân hàng Eximbank.
 |
|
PNJ, SJC, Bảo Tín Minh Châu bị xử phạt vì hàng loạt vi phạm trong hoạt động kinh doanh vàng |
Hầu hết các doanh nghiệp và ngân hàng đều vi phạm về chấp hành chế độ báo cáo hoạt động kinh doanh mua, bán vàng miếng; có dấu hiệu đưa thông tin gây nhầm lẫn về sản phẩm, hàng hóa do doanh nghiệp cung cấp nhằm thu hút khách hàng của doanh nghiệp khác, liên quan đến hành vi cạnh tranh không lành mạnh.
Đồng thời, tất cả các doanh nghiệp, ngân hàng được thanh tra đều bị chỉ ra những vi phạm trong thực hiện các quy định pháp luật về phòng, chống rửa tiền. Bao gồm: ban hành quy định nội bộ có nội dung không đầy đủ theo quy định; không có hệ thống quản lý rủi ro để xác định khách hàng nước ngoài là cá nhân có ảnh hưởng chính trị.
Không báo cáo các giao dịch có giá trị lớn phải báo cáo liên quan đến hoạt động kinh doanh vàng; không thực hiện kiểm toán nội bộ về phòng, chống rửa tiền theo quy định; không đào tạo, bồi dưỡng về phòng, chống rửa tiền theo quy định; không thực hiện đánh giá, không cập nhật kết quả đánh giá rủi ro rửa tiền; chưa quy định cụ thể tần suất cập nhật thông tin khách hàng; chưa có quy định về phân cấp trách nhiệm nhận biết khách hàng.
Bên cạnh đó, chưa thu thập đủ các tài liệu, dữ liệu để xác minh thông tin nhận biết khách hàng là tổ chức; quy định các biện pháp áp dụng tương ứng với mức độ rủi ro về rửa tiền chưa đầy đủ theo quy định; chưa quy định thời hạn áp dụng biện pháp trì hoãn giao dịch theo quy định; chưa có quy định hướng dẫn về cách thức giao tiếp với khách hàng thực hiện giao dịch đáng ngờ theo quy định.
 |
|
Tổng giám đốc SJC quyết định giá mua bán vàng nhưng không có căn cứ cụ thể |
Tại Công ty SJC, kết quả xác minh khách hàng cho thấy có dấu hiệu SJC vi phạm quy định của pháp luật về thuế. Căn cứ quy định của pháp luật, NHNN đã có căn bản chuyển thông tin sang cơ quan có thẩm quyền để xem xét, xử lý theo quy định.
"Mặc dù chưa có cơ sở xác định mức tăng giá trong giai đoạn từ ngày 2/10/2023 đến ngày 15/4/2024 là bất hợp lý. Tuy nhiên, tại SJC, giá mua, giá bán vàng do Tổng giám đốc Công ty SJC quyết định và chỉ đạo trực tiếp về giá mua, giá bán vàng khi không có quy định, quy trình nội bộ về các chỉ tiêu, căn cứ cụ thể trong cơ chế xác định giá mua, giá bán vàng, không phân tách trách nhiệm của các bộ phận có liên quan trong quá trình tham mưu xác định giá", kết luận thanh tra viết.
Theo cơ quan thanh tra, việc quyết định giá mua, giá bán vàng do một cá nhân là Tổng giám đốc quyết định khi không có các chỉ tiêu, căn cứ cụ thể dẫn đến rủi ro trong việc xác định giá ảnh hưởng đến hoạt động của SJC cũng như thị trường vàng do SJC chiếm thị phần tương đối lớn.
Trong hạch toán kế toán, SJC vi phạm về lập hoặc thay thế và phát hành một số hóa đơn bán hàng nhưng không có mã của Cơ quan thuế; về hạch toán khoản dự phòng giảm giá hàng tồn kho vào giá vốn hàng bán dẫn đến thiếu thu nhập tính thuế thu nhập doanh nghiệp...
Đối với Công ty PNJ Thanh tra NHNN cho biết doanh nghiệp này vi phạm về chấp hành chế độ báo cáo hoạt động kinh doanh mua, bán vàng miếng; có dấu hiệu đưa thông tin gây nhầm lẫn về sản phẩm, hàng hóa do doanh nghiệp cung cấp nhằm thu hút khách hàng của doanh nghiệp khác, liên quan đến hành vi cạnh tranh không lành mạnh; có dấu hiệu vi phạm về nhãn hàng hóa theo quy định đối với sản phẩm vàng trang sức, mỹ nghệ;...
Đồng thời, PNJ vi phạm về lập hóa đơn bán hàng không đúng thời điểm đối với một số hóa đơn; một số giao dịch thiếu thông tin hoặc có thể không phải thông tin số CMND/CCCD của khách hàng trên.
Còn theo kết luận thanh tra, Bảo Tín Minh Châu vi phạm về kinh doanh vàng trên website. Cụ thể, Bảo Tín Minh Châu vi phạm về chấp hành chế độ báo cáo hoạt động kinh doanh mua, bán vàng miếng; vi phạm về giao dịch bán vàng với giá bán cao hơn giá niêm yết. Đồng thời, công ty cũng vi phạm quy định về thương mại điện tử, sử dụng công nghệ số để kinh doanh vàng.
Kết luận thanh tra nêu rõ: Không công bố trên “website: btmc.vn" thông tin vận chuyển và giao nhận; không công bố trên "website: btmc.vn" quy trình tiếp nhận, trách nhiệm xử lý khiếu nại của khách hàng và cơ chế giải quyết tranh chấp liên quan đến hợp đồng được giao kết trên website thương mại điện tử; không xây dựng, ban hành chính sách đảm bảo an toàn, an ninh cho việc thu thập và sử dụng thông tin cá nhân của người tiêu dùng trên “website: btmc.vn”; không xây dựng chính sách bảo vệ thông tin cá nhân người tiêu dùng trên trang chủ website thương mại điện tử "website: btmc.vn”.
 |
|
Bảo Tín Minh Châu vi phạm về kinh doanh vàng trên website |
Cùng với đó, thanh tra NHNN cho rằng Bảo Tín Minh Châu có dấu hiệu đưa thông tin gây nhầm lẫn về sản phẩm, hàng hóa do doanh nghiệp cung cấp nhẫm thu hút khách hàng của doanh nghiệp khác, liên quan đến hành vi cạnh tranh không lành mạnh.
Về kế toán, Bảo Tín Minh Châu hạch toán chi phí quà tặng vào giá vốn của hàng hóa dịch vụ mua vào không đúng quy định, dẫn đến giảm số thuế giá trị gia tăng phải nộp.
Đối với ngân hàng Eximbank, kết luận thanh tra cho thấy, nhân viên Eximbank rút ngắn thao tác trong việc kiểm đếm và giao vàng, nhận vàng và rút ngắn thao tác kiểm đếm, thu - chi tiền VND với khách hàng, chênh lệch VND từ các giao dịch mua bán vàng trong cùng ngày khách hàng nộp/rút tiền mặt từ tài khoản thanh toán VND của khách hàng tạo điều kiện cho khách hàng thực hiện giao dịch mua, giao dịch bán với cùng số lượng vàng miếng trong cùng một thời điểm với thực tế khách hàng.
Nhân viên giao dịch của Eximbank không cần giao nhận vàng và tiền (chỉ ký chứng từ nhận vàng và tiền), chỉ thực hiện giao dịch tiền của phần chênh lệch giá vàng nhằm mục đích sinh lời.
 |
|
3 khách hàng góp phần tạo doanh số vàng "khủng" bất thường tại Eximbank |
Hoạt động này cũng làm tăng doanh số mua bán vàng miếng của Eximbank (03 khách hàng chiếm 15% doanh số mua bán vàng miếng của Eximbank trong thời kỳ 03 khách hàng trên thực hiện giao dịch mua, bán liên tục cùng số lượng trong cùng một thời điểm với Eximbank), không phản ánh đúng bản chất doanh số mua, bán vàng miếng của Eximbank.
Về việc chấp hành quy định pháp luật về phòng, chống rửa tiền của Eximbank, kết luận cho thấy Eximbank vi phạm về không báo cáo một số giao dịch mua, bán vàng có giá trị lớn phải báo cáo theo quy định của pháp luật về phòng, chống rửa tiền.
Với việc chấp hành các quy định pháp luật về chế độ kế toán, lập và sử dụng hóa đơn, chứng từ; về kê khai và thực hiện nghĩa vụ thuế, Eximbank vi phạm về không lập hóa đơn theo quy định khi bán vàng miếng cho khách hàng đối với một số giao dịch, vi phạm lập hóa đơn bán hàng không đúng thời điểm theo quy định đối với một số hóa đơn.
Thanh tra NHNN cho biết, ngay khi kết thúc thanh tra trực tiếp, NHNN đã có văn bản chuyển thông tin vụ việc vi phạm về chế độ hóa đơn, chứng từ kế toán, thuế có dấu hiệu vi phạm pháp luật hình sự tại các đơn vị như SJC, Bảo Tín Minh Châu, PNJ... sang Bộ Công an để xác minh, điều tra, xử lý.
Cùng với đó, Chánh Thanh tra NHNN đã ban hành các quyết định xử phạt vi phạm hành chính.
Cụ thể, Công ty SJC bị phạt 2,14 tỷ đồng về các hành vi vi phạm quy định của pháp luật về chế độ thông tin báo cáo mua, bán vàng miếng và hoạt động phòng, chống rửa tiền. Cũng với các vi phạm nêu trên, Bảo Tín Minh Châu bị phạt 2,64 tỷ đồng; PNJ bị phạt 1,34 tỷ đồng; Eximbank bị phạt 400 triệu đồng...
Thanh tra NHNN cũng đưa ra một số kiến nghị đối với các Bộ, ngành có liên quan để xem xét, xử lý theo thẩm quyền, quy định của pháp luật liên quan đến các thiếu sót, vi phạm thuộc lĩnh vực quản lý nhà nước của các Bộ, ngành.
Đồng thời, yêu cầu các ngân hàng, doanh nghiệp chấm dứt ngay các hành vi vi phạm hành chính, nghiêm túc chấn chỉnh và kịp thời khắc phục, chỉnh sửa các thiếu sót, vi phạm trong hoạt động kinh doanh vàng, phòng, chống rửa tiền và chấp hành pháp luật thuế, hóa đơn, chứng từ nêu tại Kết luận thanh tra…
Thanh Hoa