Sau bão số 3 vào tháng 9/2024, hơn 100 ha diện tích bưởi Đại Minh bị ảnh hưởng. Trước tình trạng này, huyện Yên Bình đã phối hợp với các cơ quan chức năng, ngành chuyên môn cùng nông dân xã Đại Minh triển khai các biện pháp nhanh chóng phục hồi những diện tích bưởi bị ảnh hưởng. Nhờ vậy số diện tích thiệt hại hoàn toàn chỉ còn 1 - 2 ha, vùng bưởi đặc sản Đại Minh đã dần hồi phục, phát triển ổn định trở lại, mang hi vọng về một mùa bội thu cho người dân địa phương.
Cây thoát nghèo
Bưởi Đại Minh hay còn được gọi là bưởi “tiến vua” là giống bưởi ngon, đã từ lâu nổi tiếng trong vùng Tây Bắc. Mỗi quả bưởi chỉ nặng từ 0,8-1,2kg, sau thu hoạch bảo quản để được đến tháng 3 - 4 năm sau, nên được nhiều người tiêu dùng ưa chuộng và là một đặc sản của địa phương. Vì thế, mỗi năm hàng triệu quả bưởi đưa ra thị trường đều được tiêu thụ hết.
Bưởi cho thu hoạch từ tháng 10 đến khoảng tháng 1 Âm lịch năm sau, giá bán dao động từ 8.000 đến 25.000 đồng/quả, tùy vào chất lượng. Mỗi năm, ước tính sản lượng đạt khoảng 50.000 tấn, cho thu nhập trên 60 tỷ đồng. Trồng bưởi Đại Minh giúp nhiều hộ vươn lên thoát nghèo, đời sống gia đình khấm khá hơn.
Theo người dân nơi đây, 80% kinh tế các hộ gia đình là sống nhờ vào bưởi, có cây bưởi cho 600 quả với giá trị 6 triệu đồng, còn bình quân khoảng từ 2-3 triệu đồng/cây. Nhờ vậy, mà đời sống người dân ngày được nâng lên, có tiền xây nhà, mua xe…
 |
|
Trồng bưởi Đại Minh giúp nhiều hộ vươn lên thoát nghèo, đời sống gia đình khấm khá hơn. |
Nói về bưởi Đại Minh là phải nhắc đến bưởi trồng tại thôn Khả Lĩnh, bởi đây chính là "dòng bưởi tổ" sản sinh ra loại quả đặc sản thơm ngon.
Thôn Khả Lĩnh có 70 hộ dân thì có 66 hộ trồng bưởi. Nhà nhiều có hơn trăm gốc, nhà ít cũng 20- 30 gốc bưởi. Tổng diện tích trồng bưởi cả thôn hiện nay khoảng 80 ha.
Một trong những hộ tiêu biểu có thể kể đến là gia đình ông bà Đông Nga với diện tích canh tác gần 4 ha bưởi đặc sản, gồm các loại bưởi Khả Lĩnh, bưởi Diễn, bưởi Cát Quế, bưởi đỏ Hòa Bình.
Vườn nhà ông bà Đông Nga đã cho thu hoạch trên 5 vạn quả bưởi thành phẩm, giá bán cao nhất tại vườn là 30.000 đồng/1 quả, còn thấp nhất thì cũng được 7- 8.000 đồng/1 quả, thu về trên 400 triệu đồng.
Bên cạnh đó, gia đình còn nuôi 200 đàn ong mật kết hợp, ngoài tác dụng thụ phấn chéo cho cây còn cho thu nhập 260 -270 triệu đồng, đó là chưa kể nguồn thu từ chăn nuôi lợn nái, nuôi gà thịt, vừa để sử dụng thực phẩm sạch vừa có nguồn phân bón hữu cơ chăm bón cho cây bưởi.
Phát triển theo hướng VietGAP
Nhận thấy đây là giống bưởi quý, có giá trị kinh tế cao và là cây trồng chủ lực của xã, thời gian qua, cấp ủy, chính quyền địa phương quan tâm nâng cao chất lượng sản phẩm thông qua thực hành sản xuất nông nghiệp theo tiêu chuẩn VietGAP; mời các viện nghiên cứu, trường đại học nghiên cứu, chuyển giao các biện pháp kỹ thuật để duy trì, nâng cao chất lượng sản phẩm bưởi Đại Minh bảo đảm đạt tiêu chuẩn OCOP 4 sao, được Cục Sở hữu trí tuệ, Bộ Khoa học và Công nghệ cấp giấy chứng nhận nhãn hiệu tập thể, dán nhãn hiệu bảo hộ để giới thiệu với người tiêu dùng trong và ngoài nước.
Về phía người dân, từ khi bưởi Đại Minh được “gắn sao”, việc trồng bưởi theo sản xuất nông nghiệp sạch, theo tiêu chuẩn VietGAP, hoàn toàn sử dụng phân bón hữu cơ, chế phẩm sinh học được người dân xã ý thức cao, tuân thủ nghiêm ngặt, chất lượng bưởi đảm bảo tuyệt đối an toàn.
Tại vườn bưởi của gia đình chị Hoàng Thị Yên ở thôn Khả Lĩnh, nhiều cây bưởi cổ thụ từ 60 năm đến trên 100 tuổi. Chị Yên cho biết: "Để có được lứa quả chất lượng, chúng tôi trồng, chăm sóc, thu hái bưởi theo tiêu chuẩn VietGAP, sản xuất hoàn toàn bằng phương pháp hữu cơ, rễ cây khỏe hơn, quả đẹp, chất lượng hơn và để được lâu hơn…”.
Đại Minh hiện có hàng trăm hộ trồng bưởi với hàng chục vườn bưởi cổ thụ, vườn bưởi kiểu mẫu. Các hộ đã chủ động áp dụng tiến bộ khoa học, kỹ thuật phát triển cây bưởi theo hướng VietGAP, sản phẩm hữu cơ, chủ động liên kết sản xuất theo hình thức HTX như: HTX Dịch vụ nông nghiệp, HTX Bưởi đặc sản Đại Minh, HTX Bưởi VietGAP. Cả 3 HTX này đang góp phần lớn tiêu thụ sản phẩm bưởi của địa phương.
Anh Nguyễn Trường Giang, Giám đốc HTX Bưởi đặc sản Đại Minh cho biết: "Chúng tôi nâng cao chất lượng sản phẩm bằng việc liên kết theo chuỗi giá trị, sản xuất theo hướng hữu cơ. Trước khi xuất bán cho các siêu thị, thương lái, chúng tôi kiểm tra từng trái về mẫu mã, độ đường, cân nặng… phân loại A, B, C và dán nhãn”.
HTX còn liên kết sản xuất tiêu thụ sản phẩm, cung ứng phân bón hữu cơ, thuốc trừ sâu sinh học và bao tiêu sản phẩm đầu ra cho các hộ liên kết. Mỗi năm HTX tiêu thụ khoảng 300 tấn quả cho các hộ đến khách hàng từ Bắc vào Nam. Tiếp tục nâng cao giá trị sản phẩm, năm 2025, UBND tỉnh Yên Bái chứng nhận sản phẩm bưởi đặc sản Đại Minh đạt sản phẩm OCOP 4 sao.
Đáng chú ý, được sự hỗ trợ của Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh, huyện Yên Bình đã triển khai các chuỗi giá trị liên kết gắn với tiêu thụ sản phẩm bưởi Đại Minh bằng nguồn vốn chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới; các hoạt động quảng bá trên sàn thương mại điện tử, mạng Facebook, Zalo, mở rộng thị trường tiêu thụ trong và ngoài nước… để tăng thu nhập cho người dân và tạo chỗ đứng ổn định trên thị trường cho quả bưởi đặc sản.
Theo đánh giá của ban lãnh đạo huyện, cây bưởi đã trở thành cây trồng chủ lực của huyện, giúp đời sống của bà con nâng cao rõ rệt, đóng góp vào công cuộc giảm nghèo chung toàn huyện.
 |
|
Tem có mã QR truy xuất nguồn gốc được gắn trên từng cây bưởi và dán trên từng quả bưởi để chứng thực "chuẩn bưởi Đại Minh”, minh bạch hóa nguồn gốc sản phẩm. |
Năm 2025, huyện Yên Bình phấn đấu giảm tỷ lệ hộ nghèo toàn huyện so với năm 2024 là 0,81% (tương đương 251 hộ), đưa tỷ lệ hộ nghèo toàn huyện đến cuối năm 2025 còn 1,3%.
Cùng với đó, huyện đặt mục tiêu giảm tỷ lệ hộ cận nghèo toàn huyện còn 2,26% (tương đương 46 hộ), giảm tỷ lệ hộ nghèo trong các hộ đồng bào dân tộc thiểu số năm 2025 còn 2,13% (tương đương 154 hộ). Đồng thời, duy trì 2 xã không có hộ nghèo đã hoàn thành năm 2024; phấn đấu xã Đại Đồng và Thịnh Hưng không còn hộ nghèo
“Mở cửa” vươn ra thị trường lớn
Thực hiện chuyển đổi số trong lĩnh vực nông nghiệp, thời gian qua, UBND huyện Yên Bình đã phối hợp với cơ quan chức năng triển khai giải pháp gắn nhãn truy xuất nguồn gốc đối với cây bưởi, quả bưởi đặc sản Đại Minh.
Hiện, đã triển khai xong việc gắn nhãn truy xuất nguồn gốc thông minh cho gần 200 cây bưởi đặc sản Đại Minh với 2 nhóm tuổi cây: trên 30 năm tuổi và từ 70 năm tuổi đến trên 100 năm tuổi bằng giải pháp Vmark. Việc gắn nhãn truy xuất nguồn gốc đối với cây bưởi đặc sản Đại Minh nhằm mục tiêu bảo vệ thương hiệu, nâng cao giá trị vùng bưởi Đại Minh.
Tem có mã QR truy xuất nguồn gốc được gắn trên từng cây bưởi và dán trên từng quả bưởi để chứng thực "chuẩn bưởi Đại Minh”, minh bạch hóa nguồn gốc sản phẩm gồm: Chứng nhận Chỉ dẫn địa lý vùng trồng bưởi Đại Minh, Chứng nhận sản phẩm đạt tiêu chuẩn sản phẩm OCOP 4 sao; nguồn gốc quả bưởi từ vườn bưởi nào, cây bưởi nào, độ tuổi cây bưởi, quá trình chăm sóc theo tiêu chuẩn VietGAP?… và đặc biệt được tích hợp câu chuyện về lịch sử vùng bưởi Đại Minh; câu chuyện về lịch sử những cây bưởi quý có độ tuổi từ 100 năm trở lên. Các quả bưởi được dán tem truy xuất nguồn gốc thông minh đã được đưa ra giới thiệu tại Ngày hội Khám phá Danh thắng quốc gia hồ Thác Bà và sản vật bưởi Đại Minh diễn ra hằng năm.
Việc gắn nhãn truy xuất nguồn gốc đối với cây bưởi đặc sản Đại Minh với mục tiêu lớn nhất là bảo vệ giá trị vùng bưởi Đại Minh. Ngoài ra, còn tạo điểm nhấn thú vị, thu hút du khách đến với những vườn bưởi tại xã Đại Minh thông qua việc trực tiếp truy xuất thông tin, ghi hình, tìm những sản phẩm quả bưởi theo từng độ tuổi cây bưởi để làm quà cho bạn bè, người thân. Qua đó, góp phần tăng thu nhập cho người dân, phát triển thương hiệu, nâng cao giá trị thương hiệu cho sản phẩm bưởi Đại Minh trên thị trường.
Không chỉ vậy, với sự hỗ trợ, hướng dẫn của ngành chức năng và chính quyền địa phương, nông dân Yên Bái đã được cấp hơn 100 mã số vùng trồng (MSVT) phục vụ nội địa, xuất khẩu. Từ đây, sản phẩm nông sản của Yên Bái có cơ hội, tăng sức cạnh tranh và nâng cao hơn nữa giá trị, hiệu quả kinh tế tạo cánh cửa mở cho nông sản vươn ra thị trường lớn. Trong đó, HTX Bưởi đặc sản Đại Minh đã được Cục Bảo vệ thực vật cấp MSVT xuất khẩu sang thị trường Hoa Kỳ cho 19,7ha bưởi Đại Minh.
Anh Nguyễn Trường Giang, Giám đốc HTX cho biết: "Năm 2023, HTX đã phối hợp với Công ty Cổ phần RYB Hà Nội ký kết biên bản ghi nhớ xuất khẩu sản phẩm bưởi sang thị trường Hoa Kỳ. Được cấp MSVT là điều kiện đầu tiên để xuất khẩu sản phẩm này sang thị trường này. Chúng tôi sẽ luôn nâng cao chất lượng sản phẩm bằng việc liên kết theo chuỗi giá trị, sản xuất theo hướng hữu cơ, chủ động ghi chép nhật ký đồng ruộng, cập nhật thông tin vùng trồng trên hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia; đồng thời, tiếp tục cung ứng phân bón hữu cơ, thuốc bảo vệ thực vật theo quy định của nước nhập khẩu… để áp dụng đồng nhất trên toàn bộ vùng trồng”.
Giang Nguyễn