Điển hình trong số đó phải kể đến HTX sản xuất nông nghiệp Thành Công (xã Xuân Hòa, huyện Như Xuân, Thanh Hóa) với vùng chuyên canh trồng cây ăn quả trên 40 ha và có 4 sản phẩm đạt OCOP 3 sao cấp tỉnh là: cam Đường Canh, cam Xã Đoài, bưởi da xanh, bưởi Diễn.
Thành công với cây trồng mũi nhọn
Với phương châm không ngừng tăng quy mô sản xuất, nâng cao chất lượng sản phẩm, ông Chử Thanh Hải, Giám đốc HTX sản xuất nông nghiệp Thành Công cho biết, xác định chất lượng sản phẩm và đảm bảo điều kiện an toàn vệ sinh thực phẩm lên hàng đầu, HTX phát triển diện tích trồng cây ăn quả theo tiêu chuẩn VietGap, truy xuất nguồn gốc sản phẩm, xây dựng hệ thống tưới nước tự động tiết kiệm theo công nghệ Israel, ứng dụng khoa học - kỹ thuật vào sản xuất. Bên cạnh đó, HTX còn chủ động đẩy mạnh tích tụ, quy hoạch đất đai xây dựng vùng sản xuất cây ăn quả tập trung. Đồng thời, đẩy mạnh tuyên truyền, quảng bá, giới thiệu, liên kết, bao tiêu sản phẩm…
 |
|
Nhờ chuyển hướng cây trồng có múi như cam Đường Canh, cam Xã Đoài, bưởi da xanh, bưởi Diễn... đã giúp nhiều hộ gia đình, HTX tại huyện Như Xuân, Thanh Hóa thoát nghèo bền vững. |
Đặc biệt, với tinh thần “dám nghĩ, dám làm”, ông Hải không ngừng đầu tư thời gian tham khảo, học hỏi phương pháp trồng, chăm sóc nhiều loại cây trồng khác nhau. Đồng thời, lựa chọn quy trình kỹ thuật tiên tiến, liên kết các hộ có điều kiện để sản xuất lớn.
Sau 10 năm kể từ ngày HTX đầu tư trồng cây có múi, đến nay diện tích đã được mở rộng trên 40 ha. Các loại cây trồng chủ yếu được HTX trồng như cam đường xanh, cam Xã Đoài, bưởi Diễn… trong đó cây cam được HTX xác định là cây trồng chủ lực.
Ông Hải cho hay, trước năm 2018, bà con ở đây chỉ trồng cây bản địa, cây công nghiệp như keo, sắn, mía... với giá trị thu nhập hạn chế. Nhưng từ khi chuyển sang trồng cây trồng mũi nhọn là các loại cây có múi, kinh tế phát triển rõ rệt, mang lại mức thu nhập bình quân từ 500 triệu đến 1 tỷ đồng trong mỗi niên vụ sản xuất.
“Không chỉ HTX chúng tôi mà nhiều hộ gia đình khác cũng đã tạo thêm việc làm và thu nhập ổn định cho bà con. Hiện tại, thu nhập trung bình của bà con lao động phổ thông là 250.000 đồng/người/ngày”, ông Hải nói.
Cũng là một hộ thoát nghèo tại địa phương nhờ chuyển đổi cây trồng, ông Quản Trọng Thức, ở xã Bãi Trành, chia sẻ, sau nhiều năm trồng keo, gia đình ông quyết định chuyển hết diện tích sang trồng xoài keo. Ngoài 12 ha xoài keo, ông còn trồng xen 3,7 ha chanh leo, từ đó thu nhập của gia đình từng bước được nâng lên, năm 2022 gia đình ông đã thoát khỏi hộ nghèo của xã.
Với gia đình ông Nguyễn Duy Vĩnh - thành viên HTX Vĩnh Thịnh thì lại chuyển hướng hiệu quả với cây ổi. Nhờ canh tác và chăm sóc đúng quy trình, sản phẩm mang thương hiệu ổi Như Xuân của HTX Vĩnh Thịnh đã được công nhận OCOP năm 2021. Nhìn ngắm trang trại tổng hợp, vườn cây ăn quả gia đình ông Vĩnh mới thấy sự tâm huyết của người nông dân dành cho đồng đất quê hương.
Được biết, trước đó gia đình ông trồng keo, sau đó mở rộng diện tích trồng ổi lê Đài Loan, hồng tiến vua, vải, nhãn, bưởi, đồng thời nuôi lợn siêu nạc. Riêng cây ổi, gia đình ông Vĩnh đã trồng hơn 12 năm, đến nay đã có hơn 1ha ổi. Mỗi năm, trang trại, vườn cây ăn quả của gia đình ông Vĩnh mang lại thu nhập hơn 200 triệu đồng, tạo việc làm thường xuyên cho nhiều lao động.
Nhân rộng mô hình sản xuất, liên kết chuỗi
Chính quyền huyện Như Xuân đánh giá, để khắc phục tình trạng sản xuất manh mún, nhỏ lẻ, huyện Như Xuân đã tập trung rà soát diện tích sản xuất cây trồng hằng năm và cây lâu năm để xây dựng kế hoạch cụ thể, tích cực tuyên truyền, khuyến khích các HTX tích tụ, tập trung ruộng đất.
Từ đó căn cứ vào điều kiện thổ nhưỡng của từng vùng, định hướng cho các xã, thị trấn hình thành 6 vùng sản xuất tập trung, chuyên canh rau, quả an toàn tập trung với diện tích hơn 300 ha, trong đó có hơn 60 ha diện tích được sản xuất theo quy trình VietGAP; được chính quyền các địa phương hướng dẫn, hỗ trợ từ khâu làm đất, chọn giống, sử dụng phân bón,... đến kỹ thuật sơ chế, đóng gói, dán tem mác sản phẩm.
Đồng thời, chú trọng chuyển đổi diện tích trồng sắn, keo kém hiệu quả kinh tế sang phát triển các loại cây trồng mũi nhọn có giá trị cao, như: cây ăn quả có múi, cây dược liệu, ngô, cỏ chế biến thức ăn chăn nuôi,...
Khẳng định việc chuyển hướng cây trồng đã giúp bà con tại địa phương từng bước vươn lên thoát nghèo bền vững, ông Lê Tiến Đạt, Phó trưởng Phòng Nông nghiệp và Môi trường huyện Như Xuân cho biết: Tổng diện tích cây ăn quả toàn huyện đạt hơn 1.332,68ha. Trong đó chủ yếu là: cam, bưởi, xoài, ổi, thanh long, mít, dứa. Riêng diện tích ổi là trên 87,74ha.
Cây ổi được trồng tập trung chủ yếu ở các xã Xuân Hòa, Bãi Trành, Xuân Bình. Năng suất bình quân cây ổi đạt 30 tấn/ha/năm. Việc áp dụng tiến bộ khoa học - kỹ thuật vào chăm sóc, sản xuất đã và đang giúp bà con nông dân vùng trồng cây ăn quả mang lại hiệu quả kinh tế, thu nhập khá, góp phần vào công tác xóa đói, giảm nghèo.
 |
|
Các sản phẩm trái cây đạt chuẩn như cam, ổi, xoài, của huyện Như Xuân đã và đang được phân phối trên các hội chợ triển lãm, hệ thống siêu thị lớn trên cả nước với chất lượng và giá trị cao. |
Đặc biệt, được sự hỗ trợ của chính quyền địa phương và Liên minh HTX tỉnh Thanh Hóa, từ năm 2020 đến nay huyện Như Xuân đã có 12 sản phẩm được UBND tỉnh xếp hạng sản phẩm OCOP, nâng tổng số sản phẩm OCOP 3 sao trên địa bàn huyện lên 24 sản phẩm. Thông qua các kênh thương mại điện tử, ngày càng nhiều HTX đã thành công khi đưa các sản phẩm trái cây đạt chuẩn như cam, ổi, xoài, của huyện Như Xuân vươn ra thị trường ngoài tỉnh, phân phối trên các hội chợ triển lãm, hệ thống siêu thị lớn trên cả nước, được người tiêu dùng ưa chuộng.
Để tạo điều kiện thuận lợi cho các HTX, hằng năm huyện tích cực rà soát, đề xuất đầu tư nâng cấp công trình thủy lợi, hệ thống giao thông, các khu sản xuất... Từ đó, khuyến khích, tạo điều kiện cho các HTX đầu tư nhân rộng các mô hình sản xuất, thực hiện liên kết sản xuất giữa doanh nghiệp, HTX, tổ hợp tác.
Ngoài ra, nhằm thoát nghèo bền vững, huyện cũng tập trung vào nông nghiệp hữu cơ, công nghệ tưới nhỏ giọt, áp dụng các tiến bộ của cuộc cách mạng nông nghiệp 4.0 vào sản xuất, nhất là tăng cường liên kết, hỗ trợ trong sản xuất nông nghiệp.
Chung tay đẩy lùi số hộ nghèo
Về huyện Như Xuân thời điểm này, có thể kể ra hàng chục chủ mô hình kinh tế nông nghiệp làm ăn hiệu quả bởi kinh nghiệm và những cách làm hay và sáng tạo. Đây đều là những trang trại, vườn mẫu, gia trại, các mô hình sản xuất theo hướng hiện đại. Ngày càng có nhiều chủ mô hình sản xuất biết áp dụng các tiến bộ kỹ thuật, tự đúc rút kinh nghiệm để phát triển sản xuất hiệu quả. Nhờ đó, đời sống người dân ngày một khấm khá.
Ông Nguyễn Hữu Tuất, Phó Chủ tịch UBND huyện Như Xuân, cho hay ý thức của người dân, đặc biệt là người nghèo, hộ nghèo đã chủ động hơn và tự giác lao động sản xuất để vươn lên thoát nghèo. Nhiều dự án, chính sách giảm nghèo được thực hiện đồng bộ và phù hợp đã có tác động hỗ trợ mạnh mẽ giúp nhiều hộ gia đình thoát nghèo bền vững.
Nhờ đó, tỷ lệ hộ nghèo đa chiều cuối năm 2021 là 16,94%, đến cuối năm 2024 giảm xuống còn 950 hộ, chiếm tỷ lệ 5,69%. Dự kiến năm 2025 giảm còn 248 hộ, chiếm tỷ lệ 1,49%; bình quân giảm 4,2%/năm.
Hàng năm, số lao động được giải quyết việc làm mới trong và ngoài huyện là 1.400 lao động (trong đó xuất khẩu lao động trên 160 người/năm) đã góp phần vào việc tăng thêm thu nhập, chuyển đổi cơ cấu lao động đối với lao động trong huyện. Thu nhập bình quân đầu người trên địa bàn huyện tăng từ 37,03 triệu đồng/hộ/năm 2021 lên 45,5 triệu đồng/hộ/năm 2024; thu nhập bình quân hộ nghèo tăng từ 1,5 triệu đồng/người/tháng năm 2022 lên 2,5 triệu đồng/người/tháng năm 2024. Lũy kế đến hết năm 2024, huyện Như Xuân có 7 xã đạt chuẩn NTM, trong đó có 1 xã đạt chuẩn NTM nâng cao; 63 thôn đạt chuẩn NTM, 7 thôn đạt chuẩn NTM kiểu mẫu.
Theo đánh giá của Liên minh HTX tỉnh Thanh Hóa, việc triển khai các dự án hỗ trợ cây giống cây trồng, vật nuôi từ Chương trình MTQG giảm nghèo bền vững là hình thức hỗ trợ sinh kế thiết thực, có ý nghĩa lâu dài, phù hợp với điều kiện thực tế hộ nghèo, cận nghèo tại các địa phương khó khăn của tỉnh. Qua đó góp phần giúp các gia đình có điều kiện nỗ lực lao động, đẩy mạnh sản xuất, nâng cao hiệu quả, tăng thu nhập để thoát nghèo bền vững.
Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh Thanh Hóa Nguyễn Đình Tuấn nhấn mạnh: "Liên minh HTX tỉnh tiếp tục làm tốt công tác rà soát, lựa chọn các dự án giảm nghèo phù hợp và các đơn vị liên kết thực hiện có năng lực, uy tín để thực hiện tại các huyện khó khăn của tỉnh. Cùng với đó, thông qua các dự án sẽ lồng ghép các hoạt động đào tạo, tập huấn, chuyển giao khoa học - kỹ thuật để người nghèo có kiến thức chăm sóc mô hình phát huy hiệu quả. Từ đó, không chỉ trao “con cá” mà còn hỗ trợ người dân vùng khó khăn chiếc "cần câu” để người dân thoát nghèo bền vững.
Hồng Hương