Với giá thu mua hơn 10.000 đồng/cây, từ diện tích trồng cây mía tím là 2.500m2, mỗi năm bà Bùi Thị Tiệp ở thôn 2, xã Trà Giang (huyện Bắc Trà My) đã thu được 100 triệu đồng.
Vươn lên thành hộ khá giả nhờ mía tím
Theo chia sẻ của bà Tiệp, trước đây, bà chủ yếu đi làm thuê, còn diện tích đất chủ yếu là trồng keo nhưng hiệu quả không cao, cho đến khi thấy được giá trị hiệu quả của cây mía tím, bà đã tập trung chuyển đổi sang trồng loại cây này.
![]() |
Người dân Bắc Trà My phấn khởi thu hoạch cây mía tím. |
Cây mía tím (mía mưng) có vỏ tím, ruột trắng, ăn ngọt, mềm, là cây trồng được một số hộ dân sinh sống tại thôn 2 xã Trà Giang đưa giống từ tỉnh Thanh Hóa về trồng thử nghiệm. Thời gian đầu, các hộ dân trồng mỗi hộ vài bụi để ăn trong gia đình.
Qua việc trồng thử nghiệm trên các bãi đất màu mỡ, phù sa ven sông, suối cho thấy loài cây này có khả năng chịu ngập úng trong mùa mưa lũ, lại cho năng suất, chất lượng cao và giá trị thu nhập cao gấp nhiều lần so với trồng các loại rau màu và cây keo trên cùng một chân đất. Thấy hiệu quả, người dân đã từng bước nhân rộng vùng trồng trên các bãi bồi ven sông, ven suối…
Như gia đình ông Trịnh Văn Bằng (ở thôn 2, xã Trà Giang) đã trồng hơn 1ha mía tím và mang lại thu nhập mỗi năm hơn 500 triệu đồng. Từ hộ nghèo, gia đình ông đã vươn lên thành hộ khá giả, giúp đỡ cho những người khác.
“Hồi trước, gia đình tôi và nhiều hộ dân xung quanh chủ yếu canh tác lúa, đậu phộng, về sau thấy cây mía tím phát triển mạnh hơn, khi người dân thấy được tính hiệu quả thì cùng nhau chuyển đổi sang trồng loại cây này”, ông Bằng nói.
Hay như chị Trần Thị Hương là một trong những hộ trồng mía tím lâu năm ở xã Trà Giang cho biết: “Trồng mía hàng năm thường cứ tháng Giêng bắt đầu trồng và cuối năm thì thu hoạch vì lắng đường trong cây mía nên ăn rất ngọt. Cũng nhờ cây mía tím mà hiện nay, gia đình tôi đã có cuộc sống ổn định, con cái được ăn học đàng hoàng”.
Theo chị Hương, một năm thu hoạch được 1 vụ, mùa nắng, thương lái trên vùng Trà My và Tiên Phước, Tam Kỳ, Đà Nẵng… đưa xe tới thu mua tại ruộng có giá bán 10.000 - 15.000 đồng/cây (giá thị trường từ 20.000 - 25.000 đồng/cây). Sau khi trừ chi phí giống, phân bón, nhân công, mỗi héc ta mía cho lợi nhuận từ 120 - 150 triệu đồng/năm. Giá trị từ trồng mỗi ha mía tím cao gấp 4 - 5 lần so với trồng 1ha cây keo nguyên liệu giấy, nhưng chỉ mất 10 - 12 tháng từ khi trồng tới thu hoạch, còn trồng cây keo thì mất tới 4 - 5 năm.
Có tổ hợp tác tạo mối liên kết
Ngoài ra, như chia sẻ của chị Hương, sản phẩm phụ của cây mía được tận dụng để làm nguyên liệu ủ phân hữu cơ bón cho cây mía, làm đệm lót chuồng gia súc vào mùa động và là nguồn thức ăn chăn nuôi trâu, bò.
![]() |
Chuyển đổi cây trồng kém hiệu quả sang cây mía tím mang lại nguồn thu nhập đáng kể cho người dân xã Trà Giang. |
Cùng với những người dân nêu trên, để tạo mối liên kết và chuỗi sản phẩm đặc trưng từ cây mía tím của địa phương, vài năm trước, Tổ hợp tác trồng mía tím xã Trà Giang đã được thành lập và đồng hành với người dân địa phương. Đây chính là tiền đề để phát triển thương hiệu mía tím Trà Giang vươn xa trong thời gian tới.
Hiện nay, các thành viên tổ hợp tác này đã làm ra sản phẩm mía được róc vỏ, thái khúc nhỏ, đóng bao hoặc hộp hút chân không, gắn nhãn mác, đưa vào siêu thị tiêu thụ. Để góp phần đa dạng thị trường, nâng giá trị từ cây mía tím thì thời gian tới, tổ hợp tác sẽ tạo thêm một số sản phẩm mới.
Với diện tích chỉ hơn 10ha nhưng cây mía tím ở xã Trà Giang đã mang về thu nhập cho người dân nơi đây hàng tỷ đồng mỗi năm. Cây mía tím đã giúp người dân thoát nghèo nhanh chóng. Trong những hộ trồng mía tím thì có hộ trồng ít là vài sào, nhiều thì lên cả mẫu như hộ ông Đinh Trọng Nhất, ông Đinh Trọng Tình, Trịnh Văn Bằng, Vũ Thế Việt…
Nhờ việc chuyển đổi cây trồng kém hiệu quả sang trồng mía tím, diện mạo nông thôn ở Trà Giang dần thay đổi, đời sống ngày càng được nâng lên. Chính quyền định hướng cho người dân duy trì diện tích mía có sẵn, đồng thời mở rộng thêm một số diện tích trồng phù hợp. Đặc biệt, khuyến cáo không nên mở rộng diện tích trồng mía ồ ạt để tránh câu chuyện bị ép giá, ảnh hưởng đến thu nhập của người dân.
Hơn thế nữa, chính quyền xã Trà Giang đã chọn cây mía tím để xây dựng thương hiệu sản phẩm bản địa, khuyến khích người trồng mía cần liên kết tạo chuỗi giá trị, không chỉ bán lẻ mía cây mà cần chế biến sâu, đầu tư thêm máy róc vỏ mía, máy thái mía thành khúc nhỏ, đầu tư bao bì, hộp đạt chuẩn, gắn nhãn mác để đưa sản phẩm vào siêu thị, cửa hàng sạch.
Những năm gần đây, do nhu cầu tiêu dùng tăng nhanh, các vùng trồng mía tím có xu hướng mở rộng diện tích, áp dụng nhiều tiến bộ khoa học kỹ thuật nhằm nâng cao năng suất, chất lượng của cây mía. Tuy nhiên, do sản xuất manh mún, chưa có quy hoạch thành vùng sản xuất tập trung và việc tiêu thụ vẫn theo kiểu “cầu cần thì có cung” nên giá trị thu nhập chưa phù hợp. Điều đó thể hiện rõ hơn khi cứ đến kỳ thu hoạch, các thương lái đến từng nhà mua mía chở về các tỉnh và thành phố để bán lẻ.
Nguyên nhân là chưa quy hoạch được những vùng sản xuất hàng hóa lớn, tập trung; chưa có công nghệ bảo quản, chế biến để mía tím sử dụng được trong thời gian dài; việc liên kết trồng, tiêu thụ sản phẩm nhằm mang lại hiệu quả cao hơn cho người trồng mía còn ít.
Kinh tế hợp tác luôn đồng hành
Ông Lê Văn Bình, Chủ tịch UBND xã Trà Giang, cho biết chính quyền xã cũng muốn mở rộng diện tích trồng mía tím hơn nữa, nhưng với điều kiện hiện nay thì việc hỗ trợ cho cây mía tím còn nằm ngoài danh mục của tỉnh, nên rất khó để hỗ trợ cho bà con về giếng khoan hay dụng cụ sản xuất để trồng loại cây này.
![]() |
Tổ hợp tác trồng mía tím xã Trà Giang đồng hành với người dân địa phương để tạo mối liên kết và phát triển thương hiệu mía tím trong thời gian tới. |
Có thể nói việc phát triển kinh tế hợp tác và chuyển đổi cơ cấu cây trồng sang những loại cây có hiệu quả kinh tế cao ở huyện Bắc Trà My nói chung và xã Trà Giang nói riêng (như với cây mía tím) cũng là mối quan tâm của Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh Quảng Nam.
Thời gian qua, Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh Quảng Nam đã có nhiều hoạt động để nâng cao vai trò của HTX, tổ hợp tác ở huyện Bắc Trà My trong chuyển đổi cây trồng phù hợp, ứng dụng công nghệ vào canh tác, sản xuất để mang lại nguồn thu nhập nhập cao cho người dân địa phương.
Liên minh HTX tỉnh Quảng Nam cũng thường xuyên mở các lớp đào tạo, bồi dưỡng nâng cao năng lực cho cán bộ HTX, tuyên truyền các cơ chế chính sách hỗ trợ của Nhà nước đến với các HTX. Các hoạt động này giúp HTX nâng cao năng lực quản lý, điều hành, đồng thời có cơ hội tìm hiểu, tiếp cận các cơ chế chính sách hỗ trợ để đầu tư, phát triển.
Thông qua đó, các HTX, tổ hợp tác ở huyện Bắc Trà My nói chung và ở xã Trà Giang nói riêng đã chú trọng đến đầu tư ứng dụng các tiến bộ kỹ thuật, chuyển giao công nghệ, chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi theo hướng sản xuất hàng hóa, góp phần tích cực thực hiện chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp.
Tin rằng với tính hiệu quả của cây mía tím và sự quan tâm phát triển kinh tế như nêu trên thì Tổ hợp tác trồng mía tím xã Trà Giang sẽ tiếp tục có những bước phát triển vững chắc và vươn lên thành HTX trồng mía tím trong thời gian tới. Từ đó càng khẳng định vai trò kinh tế hợp tác trong việc giúp mang lại đời sống ấm no cho người dân địa phương khi chuyển đổi cây trồng phù hợp.
Thanh Loan