Như chia sẻ của chị Bh’ling Thị Đôi ở thôn Cha Lăng, xã Ch’Ơm (huyện Tây Giang), hiện nay bản thân chị đang trồng 3ha đẳng sâm xen gừng dưới tán rừng. Khi đến kỳ thu hoạch, nếu bán cho thương lái từ nơi khác đến thì thường xuyên bị ép giá.
Giảm rủi ro “được mùa mất giá”
Theo chị Bh’ling Thị Đôi, các thương lái viện cớ chi phí vận chuyển cao, tiền chở mấy tấn gừng từ núi xuống đồng bằng tốn vài triệu đồng, rồi trừ vào tiền hàng thì cuối cùng tôi không lời được bao nhiêu. Công trồng, chăm sóc, đi hái từ núi về nhà tập kết cộng lại không bằng tiền xe.
![]() |
Nhiều hộ dân khác ở huyện Tây Giang ngày càng đặt niềm tin vào các HTX trong việc hình thành liên kết. |
Trong khi đó, chị Đôi phấn khởi cho biết thời gian qua cứ đến kỳ thu hoạch là lập tức bán cho HTX trong huyện, được thu mua tận nơi với giá ổn định. Chính vì vậy mà gia đình chị ngày càng mạnh dạn tham gia vào chuỗi liên kết cùng HTX.
Cũng như chị Đôi, nhiều hộ dân khác ở huyện Tây Giang ngày càng đặt niềm tin vào các HTX trong việc hình thành liên kết giữa vùng nguyên liệu, cơ sở chế biến và thị trường. Điều này cũng giúp cho người dân địa phương hạn chế việc canh tác tự phát (nhất là trồng cây dược liệu), manh mún, chưa gắn với quy hoạch vùng và chưa có hợp đồng bao tiêu dài hạn. Qua đó phần nào giảm tiềm ẩn rủi ro “được mùa mất giá” và nguy cơ đổ vỡ nếu thương lái hay doanh nghiệp ngừng thu mua.
Đó là lý do mà toàn huyện Tây Giang có 10 HTX và 50 tổ hợp tác hoạt động trong lĩnh vực dược liệu, liên kết với hơn 1.000 hộ dân, giải quyết việc làm cho hàng nghìn lao động. Các HTX đã giúp tổ chức sản xuất, bao tiêu sản phẩm cho hàng chục hộ dân, hình thành chuỗi liên kết ổn định.
Điển hình như HTX nông dược và du lịch Lộc Trời (ở xã Tr’Hy, Tây Giang) hồi năm 2024 đã phát triển thêm 5ha ba kích, nâng tổng diện tích dược liệu của HTX lên 20ha. Đây là đơn vị chủ lực trong việc tạo chuỗi liên kết sản xuất cho hơn 20 hộ dân.
Ông Bling Miêng, Giám đốc HTX cho biết, khi không còn lo lắng đầu ra cho dược liệu, người dân sẽ yên tâm phát triển, siêng năng lao động để thoát nghèo. Vài hộ dân trong chuỗi liên kết còn chủ động thay thế diện tích trồng keo, sắn sang trồng quế kết hợp dược liệu. Đồng thời, tiếp tục phát huy hiệu quả mô hình trồng ba kích dưới tán rừng, vừa tạo sinh kế.
Liên kết phù hợp với điều kiện núi rừng
Hoặc như việc chính quyền huyện Tây Giang đã triển khai “Mô hình cây dược liệu liên kết theo chuỗi giá trị gắn với tiêu thụ sản phẩm” tại địa bàn 2 xã Ga Ry và Ch’Ơm. Theo đó là sự ra đời HTX Nông - dược Trường Sơn Xanh (ở xã A Tiêng, huyện Tây Giang) với chức năng thu mua sản phẩm các cây dược liệu như đẳng sâm, táo mèo, sa nhân…
![]() |
Các HTX ở Tây Giang đã tạo chuỗi liên kết phù hợp với điều kiện núi rừng. |
HTX Nông - dược Trường Sơn Xanh đang mở rộng liên kết với hơn 20 hộ dân ở các xã A Tiêng, Lăng, Ch'ơm, Ga Ry để xây dựng vùng nguyên liệu 20ha đẳng sâm và 20ha sâm ba kích. HTX đã đưa người dân địa phương đi học các kỹ năng phát triển kinh tế dựa vào tài nguyên bản địa và cách tổ chức một số mô hình mới phù hợp với điều kiện núi rừng.
Hiện nay HTX này đã phát triển nhiều dòng sản phẩm trong đó, có cao đẳng sâm, mứt đẳng sâm, rượu đẳng sâm và một số loại dược liệu đóng gói khác như ba kích, nấm lim, thất diệp nhất chi hoa…
Không chỉ vậy, sản phẩm sâm hầm gà của HTX Nông - dược Trường Sơn Xanh được UBND tỉnh Quảng Nam công nhận là dự án khởi nghiệp sáng tạo cấp tỉnh. Sản phẩm được đánh giá cao về mặt chất lượng và vươn ra thị trường ở các thành phố lớn.
Tại huyện biên giới Tây Giang, các cây dược liệu như đẳng sâm, sâm ba kích, táo mèo, sa nhân... rất phong phú. Nhờ tham gia liên kết với các HTX trong việc trồng cây dược liệu mà tư duy sản xuất của người dân đang thay đổi tích cực, từ trồng để sử dụng, chú trọng số lượng và canh tác truyền thống thì nay họ đã chuyển hướng sản xuất ra để bán, chú trọng nâng cao chất lượng sản phẩm, áp dụng khoa học – kỹ thuật vào trồng trọt. Đồng thời việc 10 HTX và 50 tổ hợp tác phát huy hiệu quả trong việc tạo chuỗi liên kết, phát triển các sản phẩm OCOP đang ổn định đầu ra, nâng tầm dược liệu địa phương.
Trong đó, cây ba kích và đẳng sâm được xác định là cây dược liệu quý của Tây Giang. Thời gian qua, huyện đã tạo điều kiện thuận lợi nhất hỗ trợ phát triển chuỗi liên kết với HTX nhằm phát huy thế mạnh của các loại cây này để xây dựng sản phẩm OCOP.
Điển hình sản phẩm được nghiên cứu chế biến từ cây dược liệu như trà đẳng sâm túi lọc của HTX Nông nghiệp và dược liệu Tây Giang; đẳng sâm ngâm mật ong của HTX Dược liệu Đức Huy; cao đẳng sâm của HTX Nông dược Trường Sơn Xanh…
Phát huy kỹ năng phát triển kinh tế dựa vào tài nguyên bản địa
Riêng năm 2024 có 3 sản phẩm đủ điều kiện tham gia đánh giá, công nhận và xếp hạng sản phẩm OCOP cấp huyện gồm đẳng sâm sấy dẻo của HTX Nông dược Trường Sơn Xanh; táo mèo sấy khô Tây Giang của HTX Nông nghiệp sinh thái rừng xanh, rau sạch; tinh dầu sả Java Tây Giang của HTX Dược liệu và nông sản sạch cách mạng xanh.
![]() |
Người dân Tây Giang đang phát huy kỹ năng phát triển kinh tế dựa vào tài nguyên bản địa và tham gia chuỗi liên kết của các HTX. |
Ngoài cây dược liệu thì huyện Tây Giang đang mở hướng đầu tư mạnh phát triển kinh tế vườn theo hướng ưu tiên phát triển cây đặc sản bản địa, khuyến khích xây dựng chuỗi giá trị liên kết với HTX trong sản xuất lẫn tiêu thụ và phát triển loại hình nông - lâm kết hợp, nông nghiệp sinh thái…
Về phía Liên minh HTX Việt Nam luôn dành sự quan tâm đến việc phát triển chuỗi liên kết trong sản xuất nông nghiệp ở tỉnh Quảng Nam nói chung và huyện Tây Giang nói riêng. Và cùng với Liên minh HTX tỉnh Quảng Nam, thời gian qua, nhiều cơ chế, chính sách hỗ trợ cho các HTX nông nghiệp trên địa bàn huyện Tây Giang được tích cực triển khai thực hiện, các HTX nông nghiệp đủ điều kiện cơ bản được tiếp cận góp phần nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh và lợi ích cho các thành viên.
Cần nhìn nhận chương trình mỗi xã một sản phẩm (OCOP) là một cơ hội giúp cho các HTX nông nghiệp ở Tây Giang phát triển được các sản phẩm chủ lực của mình, nhất là những sản phẩm thế mạnh, tiêu biểu, đặc trưng của địa phương.
Việc tham gia chương trình OCOP đã giúp cho các HTX ở huyện Tây Giang nâng cao được chất lượng sản phẩm, gia tăng rõ rệt về mặt giá trị; có nhãn hiệu, thương hiệu và đã tập trung hơn vào công tác quảng bá, xúc tiến thương mại; máy móc trang thiết bị hiện đại được đầu tư...Điều này đã góp phần quan trọng trong việc giải quyết khó khăn về đầu ra cho sản phẩm, mở rộng thị trường tiêu thụ; đồng thời tạo thêm việc làm cho người dân và mang lại doanh thu, lợi nhuận cao hơn.
Với các hoạt động hỗ trợ của Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh Quảng Nam thì các HTX nông nghiệp ở Tây Giang sẽ tiếp tục có cơ hội trong việc nâng cao hơn nữa về mặt chất lượng, giá trị sản phẩm. Nhất là tiếp tục đẩy mạnh phát triển sản phẩm theo hướng chế biến sâu gắn với chuỗi giá trị. Đây là một trong những mô hình bền vững, hiệu quả để hình thành những HTX nông nghiệp kiểu mới trong tương lai.
Đặc biệt, trong chuỗi liên kết cùng các HTX ở Tây Giang đã chú trọng phát triển nông nghiệp chú trọng theo hướng chuyên canh, tăng năng suất, chất lượng, liên kết doanh nghiệp nhằm tạo nên chuỗi giá trị kinh tế cao, phát triển bền vững; ưu tiên các loại cây bản địa có thế mạnh của huyện như ba kích, đẳng sâm…Điều này giúp người dân địa phương yên tâm sản xuất, phát huy kỹ năng phát triển kinh tế dựa vào tài nguyên bản địa, từ đó mở ra con đường thoát nghèo bền vững.
Thanh Loan