Hiện nay sản phẩm mây tre đan lát của người Cơ Tu được huyện Đông Giang xây dựng trở thành sản phẩm OCOP bản địa. Đây là động lực để đồng bào Cơ Tu nỗ lực bảo tồn nghề truyền thống.
“Giữ lửa” nghề mây tre đan lát
Thời gian qua UBND huyện Đông Giang đã tranh thủ nguồn vốn từ các chương trình, dự án để hỗ trợ, khôi phục nghề truyền thống, trong đó có nghề đan lát mây tre của đồng bào Cơ Tu.
![]() |
Sản phẩm mây tre đan lát của Tổ hợp tác sản xuất mây tre đan Sông Kôn được hỗ trợ kết nối tiêu thụ. |
Theo đó, đồng bào Cơ Tu ở các xã A Ting, Sông Kôn của Đông Giang được hỗ trợ một số mô hình trồng mây dưới tán rừng giúp cải thiện sinh kế, đồng thời tạo nguyên liệu bền vững cho nghề mây tre đan truyền thống Cơ Tu.
Hơn thế nữa, sự ra đời của Tổ hợp tác sản xuất mây tre đan Sông Kôn (ở thôn Bhờ Hôồng, xã Sông Kôn) không chỉ góp phần “giữ lửa” nghề mây tre đan truyền thống của đồng bào Cơ Tu mà còn góp phần cải thiện sinh kế cho người dân vùng đồng bào dân tộc thiểu số nơi đây.
Tổ hợp tác này có 32 thành viên là người dân tộc Cơ Tu, do chị Aral Thị Múc làm tổ trưởng. Với mỗi chiếc gùi sau khi được thành viên đan lát sẽ bán ra với giá 200-250 nghìn đồng, riêng sản phẩm loại lớn có giá 1,2-1,5 triệu đồng. Ngoài ra, sản phẩm đan lát của tổ hợp tác còn có thêm một số mẫu mã, kiểu dáng, chủng loại như: hộp đựng giấy ăn, rổ rá nhỏ, rổ rá trung, lọ hoa trang trí, bình hoa cỡ lớn với màu sắc đa dạng.
Chị Aral Thị Múc cho hay, sản phẩm tổ làm ra chủ yếu trưng bày, bán cho khách du lịch, tham gia các hội chợ, triển lãm. Hàng tuần, thành viên trong tổ phân công nhiệm vụ như lên rừng lấy mây, chẻ mây, vót, tuốt, đan, nhuộm màu, phơi khô…Sản phẩm được ký gửi ở một số địa điểm du lịch sinh thái nhằm tiếp cận du khách.
Theo chị Aral Thị Múc, từ sự hỗ trợ của dự án bảo vệ rừng bền vững và đa dạng sinh học, bà con trong tổ hợp tác được hỗ trợ học nghề, thiết kế nhiều sản phẩm đa dạng, hỗ trợ một số dụng cụ thô sơ phục vụ đan lát. Thỉnh thoảng có các đơn hàng từ sự kết nối, hỗ trợ của một số tổ chức, cá nhân.
Điều mong muốn của tổ hợp tác này là đầu ra ngày càng ổn định hơn, cũng như kết hợp hiệu quả với các khu du lịch cộng đồng trong việc quảng bá và tiêu thụ sản phẩm.
Nâng niu sắc màu thổ cẩm
Cách đây vài tháng, một số tổ chức phi chính phủ, dự án liên quan đến quản lý rừng bền vững và bảo tồn đa dạng sinh học đã bàn giao thiết bị máy móc cho Tổ hợp tác sản xuất mây tre đan xã Sông Kôn. Cụ thể là thiết bị chẻ mây, vót mây, bể luộc nguyên liệu mây tre, máy hút ẩm với dung tích 60 lít/ngày và phòng bảo quản nguyên liệu. Tổng kinh phí hỗ trợ 200 triệu đồng.
![]() |
Tổ hợp tác dệt thổ cẩm thôn Đhrôồng tại xã Tà Lu đang nỗ lực gìn giữ nét văn hóa truyền thống đặc sắc của dân tộc Cơ Tu. |
Ngoài ra, tổ hợp tác còn được hỗ trợ các lớp tập huấn nghề đan lát gắn với nâng cao năng lực tổ chức hoạt động nhóm, nhằm phát triển sản phẩm đa dạng và kết nối thị trường rộng rãi. Từ đó giúp tổ hợp tác nâng cao năng suất sản xuất, tạo thu nhập, góp phần quản lý bảo vệ rừng bền vững.
Mặt khác, từ chính sách hỗ trợ của Nhà nước, các tổ chức phi chính phủ, huyện Đông Giang đã tổ chức nhiều lớp truyền nghề đan lát mây tre cho người trẻ, tạo ra các sản phẩm phục vụ đời sống, mở hướng phát triển du lịch. Trong đó, nhiều sản phẩm đan lát của người Cơ Tu được huyện xây dựng trở thành sản phẩm OCOP...
Ngoài nghề mây tre đan lát thì đồng bào Cơ Tu ở Đông Giang cũng đang “đánh thức” nghề truyền thống dệt thổ cẩm và gắn với du lịch cộng đồng tại những địa điểm có chút tiếng tăm như làng du lịch cộng đồng Bhơ Hôồng ở xã Sông Kôn hay làng du lịch Đhrôồng ở xã Tà Lu.
Điển hình như Tổ hợp tác dệt thổ cẩm thôn Đhrôồng tại xã Tà Lu đang nỗ lực gìn giữ nét văn hóa truyền thống đặc sắc, đồng thời phát triển nghề dệt thổ cẩm Cơ Tu gắn với làng du lịch Đhrôồng nhằm phát triển kinh tế.
Tổ hợp tác dệt thổ cẩm thôn Đhrôồng có 35 thành viên. Hàng ngày, những phụ nữ Cơ Tu ở đây miệt mài bên khung cửi từ 7 đến 16h30 để giữ nghề dệt thổ cẩm truyền thống của mình. Từ đôi bàn tay khéo léo, họ đã dệt nên những tấm thổ cẩm vô cùng đặc sắc.
Là một thành viên của tổ hợp tác và luôn nâng niu sắc màu thổ cẩm, chị Briu Thị Hạnh, người dân tộc Cơ Tu, cho biết ngày trước, thổ cẩm dệt ra chỉ để dùng trong gia đình, bây giờ phục vụ khách du lịch mua làm quà nên cuộc sống của bà con đã đổi thay.
Theo chị Hạnh, tuy không nặng nhọc như công việc đi rừng, trồng nương rẫy...song dệt thổ cẩm cần nhiều thời gian và sự kiên trì, tỉ mỉ, đặc biệt là bàn tay khéo léo, sáng tạo. Công cụ để tạo ra những sản phẩm dệt thổ cẩm được làm hoàn toàn bằng tre, gỗ tự nhiên vô cùng thô sơ do chính người dân tạo ra.
Gắn với phát triển du lịch cộng đồng
Chị Briu Thị Hạnh tâm sự điều mong ước của bà con Cơ Tu trong xã Tà Lu là nghề dệt thổ cẩm phát triển gắn với du lịch, mở được các điểm trưng bày quảng cáo sản phẩm truyền thống này ở các đô thị lớn. Việc này sẽ là động lực đưa Đhrôồng thành điểm thu hút các tour du lịch miền núi phía tây Quảng Nam. Lúc đó, sản phẩm dệt của Tổ hợp tác Đhrôồng sẽ trở thành hàng lưu niệm mang đậm tính văn hóa của người Cơ Tu, đứng vững và vươn ra thị trường trong và ngoài nước.
![]() |
Các sản phẩm truyền thống do đồng bào Cơ Tu làm ra thu hút sự quan tâm của khách du lịch khi đến Đông Giang. |
Để duy trì và phát huy nghề dệt thổ cẩm của đồng bào Cơ Tu, chính quyền huyện Đông Giang đã chú trọng khuyến khích các nghệ nhân truyền nghề, dạy nghề cho chị em, mở lớp dạy nghề…Huyện cũng định hướng nghề dệt thổ cẩm truyền thống phải gắn kết phát triển du lịch với sản phẩm nhiều mẫu mã, màu sắc, kiểu dệt khác nhau. Đây là hướng đi đúng, không chỉ góp phần bảo tồn giá trị văn hóa đặc trưng của đồng bào Cơ Tu mà còn tạo việc làm, tăng thu nhập cho hộ gia đình.
Dành sự quan tâm đến kinh tế hợp tác của đồng bào dân tộc thiểu số ở huyện Đông Giang, trong đó Tổ hợp tác sản xuất mây tre đan Sông Kôn và Tổ hợp tác dệt thổ cẩm thôn Đhrôồng của bà con Cơ Tu, về phía Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh Quảng Nam đã cùng với chính quyền địa phương có nhiều hoạt động hỗ trợ nhằm tăng cường quảng bá những giá trị văn hóa đặc sắc, sản phẩm thủ công truyền thống của bà con Cơ Tu và thúc đẩy phát triển tổ hợp tác lên HTX vào thời điểm thích hợp.
Nhất là tổ chức các chương trình tập huấn cho các thành viên HTX, tổ hợp tác nhằm giúp bà con Cơ Tu nâng cao tay nghề truyền thống, tạo ra những sản phẩm chất lượng, mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc. Đồng thời, chỉ dẫn cho các HTX, tổ hợp tác đa dạng hóa mẫu mã, cải tiến kỹ thuật dệt, có tính ứng dụng cao vào đời sống hàng ngày và tận dụng nền tảng công nghệ để đưa sản phẩm vươn xa hơn.
Song song đó, bản thân các tổ hợp tác, HTX liên quan đến nghề truyền thống và có sự tham gia của bà con dân tộc Cơ Tu cũng nên chủ động tìm hiểu thị hiếu người tiêu dùng để làm ra các sản phẩm phù hợp cho cộng đồng, vừa lưu giữ được nghề vừa mang lại hiệu quả thiết thực cuộc sống. Đặc biệt là phải coi nghề truyền thống vừa là một sản phẩm du lịch, vừa bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa của đồng bào Cơ Tu.
Thanh Loan