Nằm giữa lòng sông Hậu, Sóc Trăng từ lâu đã nổi danh với hệ sinh thái nông nghiệp đa dạng, đất đai trù phú và đời sống văn hóa đặc sắc. Tuy nhiên, như nhiều vùng nông thôn khác, Sóc Trăng từng đối mặt với không ít thách thức về việc làm, thu nhập và tỷ lệ hộ nghèo cao. Trước thực tế đó, việc chuyển đổi mô hình phát triển theo hướng khai thác giá trị bản địa gắn với du lịch đã trở thành một giải pháp hiệu quả, đặc biệt khi được tổ chức theo hình thức HTX.
HTX phát huy tiềm năng bản địa
Tiêu biểu cho hướng đi này là HTX Du lịch cộng đồng Mỹ Phước (huyện kế Sách), thành lập vào năm 2016 với 25 thành viên. Đây được xem là một trong những đơn vị tiên phong trong việc đưa du lịch cộng đồng vào phát triển kinh tế địa phương, đặc biệt tại các khu vực cồn bãi ven sông Hậu. Không chỉ đơn thuần phục vụ nhu cầu nghỉ dưỡng, HTX Mỹ Phước còn mang đến cho du khách những trải nghiệm “chạm” tới hồn cốt của vùng quê Nam Bộ: từ việc hòa mình vào thiên nhiên, tận hưởng trái cây tại vườn, tham gia các hoạt động canh tác, đánh bắt cá, đạp xe trên những lối mòn xanh mướt, đến việc tự tay chế biến các món ăn truyền thống bằng nguyên liệu tươi ngon thu hoạch ngay tại chỗ.
Một điểm nhấn đặc biệt khác là không gian văn hóa miệt vườn sống động mà HTX tạo dựng, với các câu lạc bộ đờn ca tài tử trình diễn vào mỗi chiều tà mang đậm phong tục tập quán, lễ hội truyền thống của người dân địa phương. Đến nay, HTX Mỹ Phước không chỉ giúp phát huy giá trị văn hóa bản địa mà còn góp phần định hình một loại hình du lịch có chiều sâu, gắn kết chặt chẽ giữa cộng đồng dân cư và hoạt động kinh tế.
 |
|
Du lịch nông nghiệp, du lịch trải nghiệp thông qua HTX đang lan tỏa ở địa phương. |
Đáng chú ý, sự thành công của HTX Mỹ Phước đã tạo tiền đề cho sự phát triển mạnh mẽ của nhiều mô hình tương tự trên địa bàn tỉnh. Trong đó, Phúc Mãn Lầu Farmstay - một sáng kiến thuộc HTX Nông sản sạch Phong Phú (thị xã Vĩnh Châu) đang nhận được nhiều sự quan tâm. Mô hình này không chỉ là nơi sản xuất nông sản hữu cơ mà còn mở ra một không gian trải nghiệm đậm chất nông thôn, gần gũi và bền vững.
Với diện tích 2ha, Phúc Mãn Lầu Farmstay là nơi chuyên canh các loại cây trồng đặc trưng như hành tím, củ cải, ớt sừng... theo hướng hữu cơ, kết hợp với các hoạt động trải nghiệm nông nghiệp dành cho du khách như trồng rau, thu hoạch sản phẩm, chế biến món ăn, thưởng thức đặc sản tại chỗ. Không gian nơi đây được xây dựng thành điểm đến xanh, sạch, thoáng đãng, phù hợp với xu hướng du lịch sinh thái, du lịch trải nghiệm đang ngày càng được ưa chuộng.
Theo những người đứng đầu HTX, mô hình này xuất phát từ mong muốn kết hợp giữa phát triển kinh tế nông nghiệp và tạo ra giá trị cộng đồng. Các thành viên không chỉ đặt mục tiêu đưa nông sản sạch đến gần hơn với người tiêu dùng, mà còn mong muốn tạo thêm nhiều việc làm cho người dân địa phương, nâng cao thu nhập và góp phần xây dựng một cộng đồng nông nghiệp phát triển bền vững.
Sự thành công của mô hình du lịch này còn có sự đồng hành tích cực từ chính quyền địa phương, các tổ chức. Đặc biệt, Liên minh HTX tỉnh Sóc Trăng đã đóng vai trò quan trọng trong việc kết nối nông dân, hỗ trợ kỹ thuật, định hướng sản xuất hữu cơ và ứng dụng công nghệ cao vào canh tác. Các sản phẩm nông sản như hành tím tại đây hiện không chỉ đạt chuẩn an toàn vệ sinh thực phẩm mà còn được xuất khẩu sang thị trường quốc tế nhờ liên kết với doanh nghiệp.
Từ tháng 10/2024 đến nay, Phúc Mãn Lầu Farmstay đã đón khoảng 36.000 lượt khách, chủ yếu vào các dịp lễ, Tết và cuối tuần. Mô hình đã tạo việc làm cho khoảng 15 lao động địa phương, với thu nhập ổn định từ 5 - 7 triệu đồng/tháng. Dự kiến trong thời gian tới, khi quy mô được mở rộng và các dịch vụ trải nghiệm được đa dạng hóa, lượng khách sẽ tiếp tục tăng mạnh, tạo thêm nhiều cơ hội việc làm và thu nhập cho người dân xung quanh.
Mối quan hệ cộng sinh
Có thể thấy, du lịch nông nghiệp, du lịch trải nghiệm nông thôn thông qua HTX đang lan tỏa ở Sóc Trăng. Để mô hình phát triển bền vững, chính quyền địa phương, cụ thể là các cấp ngành, trong đó có Liên minh HTX tỉnh cũng đã tích cực tham mưu cho UBND tỉnh hoặc phối hợp với ngành du lịch tỉnh Sóc Trăng khảo sát, xây dựng chính sách hỗ trợ phát triển du lịch cộng đồng, đặc biệt là các mô hình homestay, farmstay. Việc kết nối các điểm đến với hệ thống tour trong và ngoài tỉnh cũng đang được xúc tiến, nhằm mở rộng thị trường du lịch và kéo dài thời gian lưu trú của du khách.
 |
|
Nâng cao thu nhập là một trong những hiệu quả mà mô hình du lịch nông thôn mang lại. |
Nhìn rộng ra, sự vào cuộc đồng bộ của Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh Sóc Trăng đóng vai trò then chốt trong thành công của các mô hình du lịch nông nghiệp hiện nay. Các chương trình đào tạo kỹ thuật, nâng cao năng lực quản lý HTX, xúc tiến thương mại, hỗ trợ đầu ra cho sản phẩm… đã góp phần nâng tầm hoạt động của các HTX từ quy mô nhỏ lẻ lên tầm tổ chức bài bản, có chiến lược và hướng phát triển dài hạn. Đồng thời, việc liên kết giữa các HTX cũng được đẩy mạnh, giúp tăng cường nội lực và khả năng cạnh tranh của mô hình nông nghiệp gắn với du lịch.
Du lịch nông thôn không còn là khái niệm xa lạ, nhưng tại Sóc Trăng, mô hình này đang được vận hành theo cách đặc biệt: gắn chặt với văn hóa bản địa, sản xuất nông nghiệp sạch và sự cộng tác chặt chẽ giữa người dân - HTX - chính quyền - doanh nghiệp. Không chỉ góp phần nâng cao thu nhập, tạo công ăn việc làm, các HTX du lịch nông nghiệp còn đang gìn giữ và phát huy những giá trị truyền thống của vùng đất xứ cồn hiền hòa.
Kết quả đầy khả quan
Phát triển du lịch cộng đồng và du lịch nông nghiệp ở Sóc Trăng đã và đang mang lại những tác động rõ rệt, thiết thực giúp người dân nâng cao thu nhập và từng bước thoát nghèo.
Du lịch cộng đồng không chỉ khai thác cảnh quan và nông nghiệp, mà còn mở ra nhiều cơ hội việc làm tại chỗ cho người dân, đặc biệt là lao động nông thôn, người cao tuổi, phụ nữ và thanh niên. Thay vì phải rời quê đi làm ăn xa, người dân có thể làm hướng dẫn viên địa phương, phục vụ ăn uống, vận hành homestay, bán hàng thủ công, hoặc tham gia trực tiếp vào các hoạt động trải nghiệm cho du khách như làm vườn, đánh bắt, chế biến món ăn truyền thống…
Như HTX Nông sản sạch Phong Phú đã tạo việc làm thường xuyên với thu nhập trung bình từ 5-7 triệu đồng/tháng cho hơn 10 lao động - mức thu nhập khá cao ở khu vực nông thôn, góp phần cải thiện đáng kể đời sống người dân.
Không dừng lại ở đó, du lịch nông nghiệp giúp gắn kết sản xuất nông sản với tiêu dùng tại chỗ. Du khách đến trải nghiệm không chỉ sử dụng nông sản ngay tại vườn mà còn mua về làm quà tặng, quà lưu niệm. Điều này làm tăng giá trị sản phẩm, đồng thời giảm phụ thuộc vào thương lái hay thị trường truyền thống.
Và các HTX ở Sóc Trăng cũng đã tận dụng hiệu quả mô hình này để giới thiệu các sản phẩm đặc trưng của địa phương như hành tím, củ cải, ớt sừng… đến với du khách, đồng thời kết hợp với doanh nghiệp chế biến để đưa sản phẩm ra thị trường lớn. Điều này mở ra cơ hội xuất khẩu, gia tăng nguồn thu bền vững cho nông dân.
Thay vì chỉ phụ thuộc vào sản xuất nông nghiệp thuần túy theo mùa vụ, người dân nay có thêm nguồn thu từ dịch vụ du lịch như lưu trú, ăn uống, trải nghiệm, bán nông sản tại chỗ, tổ chức sự kiện, biểu diễn văn hóa… Sự đa dạng hóa này không chỉ làm tăng thu nhập mà còn giúp các hộ dân vững vàng hơn trước rủi ro như thiên tai, dịch bệnh hay biến động giá cả nông sản.
Tiêu biểu như HTX Du lịch cộng đồng Mỹ Phước không chỉ giúp bà con tiêu thụ trái cây tại vườn mà còn tổ chức các hoạt động như đạp xe khám phá, tắm sông, hóa thân thành nông dân… thu hút hàng nghìn lượt khách mỗi năm, tạo dòng thu nhập ổn định cho các hộ thành viên.
Những hiệu quả này đã đóng góp không nhỏ vào việc giảm nghèo của địa phương. Theo thống kê, đến cuối năm 2024, tỷ lệ hộ nghèo của tỉnh chỉ còn 1,32%, tương đương với 4.430 hộ, tức giảm 1,42% so với đầu năm 2024.
Từ những kết quả đầy khả quan, có thể tin rằng mô hình du lịch nông nghiệp thông qua HTX tại Sóc Trăng sẽ tiếp tục được nhân rộng, trở thành động lực mới trong công cuộc giảm nghèo và phát triển kinh tế bền vững cho vùng đất miền Tây sông nước này.
Trí Chiến