Những diễn biến từ thực tế cho thấy đang có một cuộc chuyển mình đang diễn ra, âm thầm nhưng mãnh liệt – cuộc chuyển đổi cơ cấu cây trồng mang theo khát vọng thoát nghèo và làm giàu của người dân nơi đá núi Mèo Vạc.
Mở lối trên đất đá tai mèo
Chị Vừ Thị Dính, người dân xã Tát Ngà, vừa thoăn thoắt thu hoạch củ khoai lang to tròn, vừa vui vẻ khoe: “Trước đây trồng ngô chỉ đủ ăn, năm nào mất mùa còn phải mua thêm gạo. Nay khoai lang được giá, lại có HTX đứng ra bao tiêu nên gia đình tôi không lo đầu ra, thu nhập cũng tăng gấp 3 lần so với trồng ngô”.
Gia đình chị Dính là một trong hàng trăm hộ dân hưởng lợi từ Đề án chuyển đổi đất trồng ngô kém hiệu quả sang cây trồng, vật nuôi có giá trị kinh tế cao hơn – một đề án đầy táo bạo và quyết đoán do UBND tỉnh Hà Giang triển khai từ năm 2023.
 |
|
Cây sắn cao sản đang cho giá trị cao, góp phần đuổi nghèo ở Mèo Vạc. |
Riêng tại huyện Mèo Vạc, trong vòng chưa đầy 2 năm trở lại đây, đã có 175,5 ha đất ngô được chuyển đổi – vượt xa chỉ tiêu kế hoạch 30 ha, đạt tới 585% mục tiêu đề ra.
Theo thống kê từ ngành nông nghiệp huyện Mèo Vạc, trong tổng diện tích chuyển đổi, sắn cao sản chiếm tới 154 ha, khoai lang 13 ha, cây dược liệu hà thủ ô 5 ha và cây ăn quả lê 3,5 ha. Đây không chỉ là những cây trồng phù hợp với điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng vùng núi đá vôi mà còn có giá trị kinh tế cao gấp nhiều lần cây ngô truyền thống.
Cụ thể, nếu 1 ha ngô trước đây chỉ cho thu nhập khoảng 30 triệu đồng/năm, thì 1 ha khoai lang mang về từ 80 đến 120 triệu đồng. Còn sắn cao sản cũng đạt sản lượng từ 40–45 tấn/ha, thu nhập từ 40–54 triệu đồng. Đặc biệt, cây lê và cây hà thủ ô tuy chưa thu hoạch nhưng được doanh nghiệp cam kết thu mua với giá cao, đầu tư lâu dài.
Đằng sau những con số là cả một quá trình thay đổi tư duy sản xuất, sự mạnh dạn thử nghiệm của người dân – và sự đồng hành quyết liệt của chính quyền, các HTX nông nghiệp cũng như Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh Hà Giang.
Giải mã bài toán thu nhập
Vai trò của các HTX, tổ hợp tác tại Mèo Vạc được ví như những “người mở đường”. Điển hình, HTX Nông nghiệp Tát Ngà là một trong những đơn vị đầu tiên liên kết với nông dân trồng khoai lang và bao tiêu toàn bộ sản phẩm.
Ông Sùng Mí Dính, đại diện HTX, cho biết: “Ban đầu bà con chưa tin, sợ trồng cây lạ không có người mua. HTX chúng tôi phải đứng ra cam kết hỗ trợ giống, phân bón, kỹ thuật và ký hợp đồng bao tiêu với giá sàn ổn định. Sau một mùa bội thu, bà con đã tin và tích cực tham gia mở rộng vùng trồng”.
Tương tự, HTX Sản xuất và Thương mại Sắn cao sản Mèo Vạc đã tổ chức tập huấn kỹ thuật, hỗ trợ giống sắn KM419 có năng suất cao và liên kết với nhà máy chế biến tinh bột sắn ở tỉnh lân cận để đảm bảo đầu ra. HTX hiện có hơn 60 hộ thành viên, trong đó đa phần là người dân tộc Mông, Dao, Lô Lô.
Không chỉ cung cấp dịch vụ sản xuất, các HTX còn trở thành “cầu nối” quan trọng giúp người dân tiếp cận các nguồn vốn ưu đãi từ Quỹ hỗ trợ phát triển HTX, chương trình 135, và đặc biệt là từ Liên minh HTX Việt Nam thông qua các chương trình tập huấn, xúc tiến thương mại, chuyển giao khoa học kỹ thuật.
Thực tế chỉ ra, tỉnh Hà Giang là địa bàn đặc biệt khó khăn, nên Liên minh HTX Việt Nam cùng Liên minh HTX tỉnh Hà Giang xác định hỗ trợ các HTX vùng cao như Mèo Vạc là nhiệm vụ ưu tiên.
 |
|
Hành trình chuyển đổi cơ cấu cây trồng ở Mèo Vạc có dấu ấn đậm nét từ các HTX. |
Theo đó, Liên minh HTX Việt Nam và HTX tỉnh đã phối hợp tổ chức nhiều lớp đào tạo nghề nông nghiệp cho thành viên HTX, hướng dẫn sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP, OCOP; đồng thời xúc tiến ký kết hợp đồng tiêu thụ với doanh nghiệp ở các thành phố lớn.
Bên cạnh đó, Liên minh HTX tỉnh Hà Giang cũng đóng vai trò không nhỏ trong quá trình hỗ trợ kết nối thị trường, xây dựng thương hiệu sản phẩm bản địa như khoai lang Mèo Vạc, sắn cao sản Tát Ngà, bước đầu đưa nông sản địa phương lên các sàn thương mại điện tử và hội chợ khu vực phía Bắc.
Nhờ sự vào cuộc đồng bộ, nhiều HTX tại Mèo Vạc không chỉ giúp thành viên tăng thu nhập, ổn định cuộc sống mà còn tạo thêm việc làm cho lao động nhàn rỗi, góp phần giảm tỷ lệ nghèo bền vững tại các xã vùng sâu, vùng cao.
Đổi thay nhìn từ những con người cụ thể
Từ một hộ nghèo suốt nhiều năm, gia đình anh Vàng Mí Pó ở xã Khâu Vai nay đã thoát nghèo và đang xây nhà mới. Anh kể: “Trồng sắn cao sản theo mô hình HTX, mỗi vụ gia đình tôi thu gần 100 triệu đồng từ 2 ha đất trước kia trồng ngô. Có tiền, tôi đầu tư thêm máy tuốt củ, thuê thêm lao động làm cùng.”
Còn bà Mua Thị Súa – 64 tuổi, một trong những người cao tuổi vẫn theo học lớp tập huấn trồng cây lê do Liên minh HTX tổ chức – xúc động nói: “Ngày xưa trồng ngô, đói ăn, đói cả cái chữ. Nay cây trồng mới, có HTX hướng dẫn, bà con biết ghi chép sổ sách, biết tính toán lời lãi, vui lắm”.
Từ kết quả bước đầu, huyện Mèo Vạc xác định chuyển đổi cây trồng là hướng đi chiến lược nhằm giảm nghèo bền vững, phát triển kinh tế nông thôn. Chính quyền huyện đang tiếp tục huy động ngân sách Trung ương, địa phương, lồng ghép các chương trình mục tiêu quốc gia và kêu gọi doanh nghiệp đầu tư liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị.
Ở Mèo Vạc, chuyển đổi cây trồng không chỉ đơn thuần là thay cây này bằng cây khác, mà là cả một quá trình đổi mới tư duy sản xuất, thay đổi cách tiếp cận kinh tế hàng hóa. Huyện đặc biệt coi trọng vai trò của HTX và sự hỗ trợ của Liên minh HTX các cấp trong quá trình này.
Trên vùng đất đá tai mèo khô cằn, những mầm xanh kinh tế đang lớn dần. Những nông dân Mèo Vạc hôm nay không còn cam chịu số phận “trồng ngô quanh năm vẫn nghèo”, mà đang từng bước chủ động hội nhập thị trường với tư thế mới – người sản xuất hàng hóa, người làm kinh tế hiện đại.
Cuộc chuyển đổi cây trồng tại Mèo Vạc là minh chứng rõ nét cho hiệu quả của tư duy đổi mới nông nghiệp, sự vào cuộc trách nhiệm của hệ thống chính trị, đặc biệt là sự đồng hành sát sao của Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh Hà Giang. Quá trình chuyển đổi cơ cấu cây trồng đang từng ngày góp phần “bẻ lái” số phận nông dân vùng cao, từ nghèo đói sang khấm khá, từ loay hoay sinh tồn sang làm chủ cuộc sống.
Đông Phong