A Lù là xã vùng cao, biên giới có điều kiện tự nhiên khắc nghiệt, trình độ dân trí còn nhiều hạn chế nên bài toán nâng cao thu nhập, cải thiện đời sống người dân là thách thức lớn đối với cấp ủy đảng, chính quyền địa phương.
Mở rộng diện tích thâm canh cây chè theo hướng hàng hóa
Để khơi dậy ý thức, quyết tâm chuyển đổi cây trồng, vật nuôi, xã tích cực tuyên truyền, vận động, tổ chức nhiều buổi họp dân bàn giải pháp phát triển kinh tế và được tổ chức từ cấp xã, thôn, đến từng nhóm hộ và hộ gia đình. Người dân đã mạnh dạn nói ra tâm tư, nguyện vọng và đồng lòng với chính quyền xã giải bài toán khó để nâng cao tiêu chí thu nhập.
Bước đầu, người dân trong xã đồng thuận cao mở rộng diện tích thâm canh cây chè theo hướng hàng hóa. Được biết, cây chè đã được trồng ở A Lù từ hơn chục năm trước. Trong đó, giống chè Shan có giá trị hơn cả vì hợp với thổ nhưỡng, khí hậu, nguồn nước cũng như độ cao hàng trăm mét so mực nước biển. Cũng vì thế mà chất lượng chè Shan ở đây cũng khác biệt so với nhiều nơi khác.
Hiện nay, giá của chè Shan dao động khoảng 150 nghìn/kg - mức giá khá cao so với giá các loại chè hiện có trên thị trường.
![]() |
Người dân xã A Lù đồng thuận mở rộng diện tích thâm canh cây chè theo hướng hàng hóa. |
Ông Tẩn Láo Tả ở thôn Tả Suối Câu cho biết: "Được xã tuyên truyền và nhận thấy lợi ích lâu dài của cây chè đem lại, gia đình tôi đã chuyển hơn 1 ha đất nương trồng ngô kém hiệu quả sang trồng chè".
Không chỉ gia đình ông Tả, nhiều hộ khác trong xã cũng chuyển đổi đất nương đồi trồng ngô, lúa nương kém hiệu quả sang trồng chè.
Hộ gia đình bà Thào Thị Chao ở xã A Lù có gần 50 gốc chè cổ thụ. Trước đây, gia đình cũng chỉ hái để uống; từ khi sản phẩm chè Shan được thị trường ưa chuộng bà đã thu hái để bán cho HTX. Nhờ đó, bà có tiền để trang trải chi phí trong gia đình.
“Bây giờ, chè bán được giá, gia đình cũng thường xuyên làm cỏ, bón phân chuồng hoai mục để chè có nhiều búp hơn. Vì thế mà sản lượng những năm gần đây cũng cao hơn nhiều so với trước”, bà Chao cho biết.
HTX bao tiêu sản phẩm, thu nhập người dân nâng cao
Trước đây, do giao thông không thuận lợi, việc tiêu thụ chè khó khăn nên cây chè chủ yếu phục vụ nhu cầu sử dụng của các hộ, người dân để chè mọc tự do, không chăm sóc, đốn tỉa.
Chính quyền các cấp cùng doanh nghiệp đã khảo sát vùng chè, thành lập HTX nên việc tiêu thụ thuận lợi hơn, giúp nhiều hộ có nguồn thu ổn định. Trên địa bàn xã hiện có 20 ha chè Shan tuyết (hơn 10 năm tuổi), chủ yếu ở thôn Tả Suối Câu. Những năm gần đây, giá bán chè ổn định, tiêu thụ thuận lợi đã góp phần nâng cao thu nhập cho người dân.
Để bảo đảm đầu ra cho sản phẩm chè của bà con, HTX chè Hướng Tâm (xã Mường Hum) và HTX sản xuất và chế biến sản phẩm nông nghiệp A Mú Sung (xã A Mú Sung)… đã đầu tư máy móc, nhà xưởng để bao tiêu sản phẩm cũng như sản xuất ra nhiều loại chè cung ứng ra thị trường.
Cùng với đó, để có nguồn nguyên liệu chất lượng phục vụ chế biến, các HTX đã cử cán bộ về từng hộ gia đình hướng dẫn tuân thủ quy trình, từ khâu trồng đến thu hái. Trong quá trình bà con trồng mở rộng diện tích cũng phải tuân thủ thiết kế nương đồi, trồng cây che bóng, áp dụng các biện pháp thâm canh, bón phân hữu cơ, phân vi sinh…
“Nhờ được tập huấn, hướng dẫn quy trình trồng, chăm sóc, thâm canh chè, cây chè phát triển tốt, cho năng suất, chất lượng cao hơn, được thu mua với giá tốt hơn trước đây”, bà Thào Thị Chao cho biết.
![]() |
Giá bán chè ổn định, tiêu thụ thuận lợi đã góp phần nâng cao thu nhập cho người dân. |
Được biết, người dân cũng như các HTX mong muốn tiếp tục được ban lãnh đạo tỉnh, Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh tiếp tục hỗ trợ công nghệ chế biến chè để nâng cao hơn nữa chất lượng, giá bán…
“Chúng tôi thường xuyên cử cán bộ kỹ thuật giám sát từ khâu chăm bón, phòng trừ sâu bệnh hại, thu hái để chè búp có chất lượng tốt nhằm nâng “sao” OCOP cho các sản phẩm chè, bởi có nhiều “sao”, chè dễ bán hơn và có giá trị hơn”, ông Trương Văn Hướng, Giám đốc HTX chè Hướng Tâm chia sẻ.
Ban lãnh đạo xã cho biết, khi các sản phẩm chè được thương mại, nhu cầu nguyên liệu tăng cao, bà con tiếp tục trồng chè, biến chè thành cây hàng hóa chủ lực. Nhờ đó đóng góp lớn vào công cuộc xoá đói giảm nghèo của xã. Năm 2024, tỷ lệ hộ nghèo của xã giảm còn 40,6%.
Phát triển vùng nguyên liệu chè
Đến nay, các xã vùng cao Mường Hum, Dền Sáng, Dền Thàng, Sàng Ma Sáo, Nậm Chạc, A Mú Sung của huyện Bát Xát có diện tích chè tập trung khoảng 244ha, hầu hết được trồng từ năm 2001.
Trong đó, diện tích cho thu hoạch khoảng 209ha (87ha cho thu hoạch ổn định). Các giống chè được bà con trồng ở Bát Xát khá đang dạng gồm Kim Tuyên, Long Vân 2000, Hùng Đỉnh Bạch… Ngoài ra, còn có khoảng 26ha chè cổ thụ được phân bố ở các xã Nậm Pung, A Lù…
Để tiếp tục bảo tồn và phát triển giống chè quý có giá trị, hiện nay huyện Bát Xát đã và đang phát triển vùng chè nguyên liệu tại các xã vùng cao, đồng thời mở rộng lên Y Tý - nơi cao nhất của huyện (trên 2.000m so với mặt nước biển). Đây được cho là tiền đề cho việc sáp nhập xã A Lù với xã Y Tý, trở thành một phần của xã Y Tý mới trong thời gian tới, mở ra triển vọng mới trong phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.
Các vùng chè sẽ được sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP và hướng tới sản phẩm hữu cơ phục vụ cho các nhà máy, HTX và cơ sở chế biến. Đồng thời, địa phương tiếp tục phối kết hợp với Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh hỗ trợ xây dựng các chuỗi liên kết sản xuất, chế biến, tiêu thụ chè bền vững.
“Sản xuất nông nghiệp hữu cơ được coi là hướng đi tất yếu và Chính phủ đã có chủ trương gắn phát triển nông nghiệp hữu cơ với Đề án tái cơ cấu ngành nông nghiệp theo hướng nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững.
Bên cạnh hướng dẫn bà con kỹ thuật trồng, chăm sóc, thu hái… theo quy trình sản xuất hữu cơ; chúng tôi cũng vận động bà con tham gia chuỗi liên kết sản xuất, chế biến, tiêu thụ sản phẩm với doanh nghiệp để nâng cao thu nhập”, đại diện lãnh đạo huyện nhấn mạnh.
Cùng với việc mở rộng diện tích, huyện Bát Xát cũng đang thực hiện bảo tồn giống chè Shan cổ thụ. Với những cây chè Shan khoảng 10 tuổi trở lên, không sâu bệnh, năng suất cao được lấy hạt và xử lý gieo ươm, làm bầu. Sau khi cây giống đủ tiêu chuẩn sẽ được trồng. Khi trồng, bà con sẽ được Nhà nước hỗ trợ giống gieo ươm, hỗ trợ phân bón.
Với cách làm như vậy, diện tích trồng chè nói chung, diện tích chè đặc sản nói riêng trên địa bàn huyện Bát Xát đã và đang được mở rộng theo hướng hàng hóa; qua đó, góp phần nâng cao thu nhập cho bà con nông dân vùng cao.
Ngọc Giang