Một trong những yếu tố then chốt tạo nên sự khác biệt và hiệu quả trong công tác giảm nghèo ở Yến Dương chính là sự phát triển năng động của mô hình kinh tế tập thể.
Lan tỏa lợi ích, chia sẻ cơ hội
Hiện tại, trên địa bàn xã có 6 HTX đang hoạt động hiệu quả, cùng với đó là 21 tổ hợp tác phát triển sản xuất, gắn liền với các chuỗi giá trị sản phẩm. Tổng số hộ dân tham gia vào các mô hình kinh tế hợp tác này lên đến trên 260 hộ, một con số ấn tượng khi xét đến quy mô của một xã vùng núi. Đáng chú ý hơn, trong số những hộ tham gia, tỷ lệ hộ nghèo và cận nghèo chiếm tới 48,27%, cho thấy kinh tế tập thể thực sự là một kênh quan trọng để hỗ trợ những đối tượng yếu thế trong xã hội.
Câu chuyện của gia đình bà Hoàng Thị Ương ở thôn Khuổi Luông là một minh chứng sinh động cho thấy hiệu quả thiết thực mà HTX mang lại. Suốt bốn năm qua, bà Ương đã tin tưởng và gắn bó với HTX Yến Dương trong mô hình trồng cây bí xanh thơm. Nhờ sự liên kết này, gia đình bà không chỉ được HTX hỗ trợ về giống cây trồng chất lượng, mà còn được trang bị những kiến thức, kỹ thuật chăm sóc tiên tiến.
Bà Ương chia sẻ: “Trước đây, gia đình tôi trồng các loại cây truyền thống, năng suất bấp bênh, lại khó tìm đầu ra ổn định. Từ khi tham gia HTX, chúng tôi được hướng dẫn tận tình về quy trình trồng, bón phân, phòng trừ sâu bệnh. Quan trọng nhất là HTX cam kết thu mua toàn bộ sản phẩm với giá cả hợp lý, giúp chúng tôi yên tâm sản xuất, không còn lo lắng cảnh được mùa mất giá”.
![]() |
HTX Yến Dương đang hỗ trợ người dân trồng bí xanh kết hợp với chế biến và làm du lịch. |
Với diện tích khoảng 3.000m2 trồng bí xanh thơm, mỗi vụ, gia đình bà Ương thu hoạch được khoảng 5 tấn quả, mang về khoản thu nhập trên 40 triệu đồng sau khi trừ đi các chi phí sản xuất. Đây là một nguồn thu nhập đáng kể, giúp gia đình bà ổn định cuộc sống và có thêm điều kiện để đầu tư phát triển kinh tế.
Không chỉ HTX Yến Dương, HTX Nhung Lũy ở thôn Nà Nghè cũng là một điển hình về sự thành công của mô hình kinh tế tập thể khi không chỉ thu hút đông đảo thành viên tham gia mà còn tạo ra nhiều cơ hội việc làm cho lao động nông thôn trên địa bàn xã.
Hiện tại, HTX có 20 thành viên chính thức và đang có mức thu nhập bình quân đạt khoảng 6,5 triệu đồng/người/tháng – một con số đáng mơ ước ở vùng nông thôn. Để mở rộng quy mô hoạt động và lan tỏa lợi ích đến nhiều người hơn, HTX Nhung Lũy đã thành lập thêm 36 tổ hợp tác, thu hút khoảng 400 thành viên tham gia liên kết trồng nguyên liệu.
Điều đáng ghi nhận là trong số các thành viên liên kết này, có hơn 160 hộ thuộc diện nghèo và cận nghèo. Các hộ tham gia liên kết không chỉ được HTX hỗ trợ về kỹ thuật canh tác, mà còn được bao tiêu sản phẩm, tạo ra một nguồn thu nhập ổn định, giúp họ từng bước cải thiện cuộc sống và vươn lên thoát nghèo.
Tiếp sức cho kinh tế tập thể phát triển
Sự thành công của các HTX ở Yến Dương không chỉ đến từ sự nỗ lực của các thành viên và ban điều hành, mà còn có sự đóng góp không nhỏ từ các chính sách hỗ trợ của chính quyền địa phương. Nhận thức rõ vai trò quan trọng của kinh tế tập thể trong công tác giảm nghèo, cấp ủy và chính quyền xã Yến Dương đã chủ động xây dựng và triển khai nhiều chương trình hỗ trợ thiết thực. Các HTX trên địa bàn xã thường xuyên được tạo điều kiện tiếp cận các nguồn vốn vay ưu đãi từ các ngân hàng, Quỹ tín dụng, Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX… giúp họ có thêm nguồn lực để đầu tư vào cơ sở vật chất, mở rộng quy mô sản xuất và nâng cao chất lượng sản phẩm.
Bên cạnh đó, chính quyền xã cũng đặc biệt chú trọng đến việc nâng cao năng lực quản lý và kỹ năng sản xuất cho các thành viên HTX thông qua việc liên kết với Liên minh HTX tỉnh tổ chức các lớp tập huấn, hội thảo chuyên đề về các lĩnh vực như quản trị HTX, kỹ thuật trồng trọt và chăn nuôi tiên tiến, ứng dụng khoa học công nghệ vào sản xuất, cũng như các kỹ năng về marketing và xúc tiến thương mại. Điều này giúp các HTX không chỉ nâng cao hiệu quả hoạt động mà còn có khả năng cạnh tranh tốt hơn trên thị trường.
![]() |
Người dân, HTX ở Yến Dương được tạo điều kiện để phát triển sản xuất, thúc đẩy giảm nghèo. |
Không chỉ vậy, ảnh hưởng bởi hoàn lưu sau cơn bão số 3 (bão Yagi) vào khoảng tháng 9 năm 2024 cũng đã gây ra lũ lớn trên sông Cầu, ảnh hưởng đến nhiều khu vực ở Bắc Kạn. Trong hoàn cảnh đó, HTX Cá Hồi - Cá Tầm Pù Lầu, xã Yến Dương đã bị thiệt hại nặng nề, mất trắng khu vực nuôi cá tầm, cá hồi, với ước tính thiệt hại hơn 1 tỷ đồng. Việc mất mát cá và cơ sở vật chất nuôi trồng đã trực tiếp làm mất đi nguồn thu nhập chính của các hộ dân và thành viên HTX. Điều này gây thiệt hại về kinh tế, gây ra những khó khăn lớn trong cuộc sống hàng ngày, ảnh hưởng đến sinh kế và tinh thần của người dân.
Trong khi để khôi phục lại các trang trại nuôi cá đòi hỏi nguồn vốn lớn và thời gian, gây ra những thách thức không nhỏ cho người dân. Tuy nhiên, chính quyền địa phương và các tổ chức như Liên minh HTX tỉnh Bắc Kạn đã có những động thái hỗ trợ người dân, HTX khắc phục hậu quả thiên tai như hỗ trợ tài chính, hỗ trợ HTX tiếp cận nguồn vốn để tái sản xuất…
Một yếu tố quan trọng khác trong chính sách hỗ trợ của xã Yến Dương là việc tạo điều kiện thuận lợi cho các HTX xây dựng mối liên kết với các doanh nghiệp trong và ngoài tỉnh. Thông qua các chương trình xúc tiến thương mại, các HTX có cơ hội giới thiệu sản phẩm, tìm kiếm đối tác tiêu thụ ổn định, từ đó giải quyết bài toán đầu ra cho nông sản và nâng cao giá trị gia tăng. Sự kết nối này không chỉ mang lại lợi ích kinh tế trực tiếp cho các thành viên HTX mà còn góp phần thúc đẩy sự phát triển bền vững của chuỗi giá trị sản phẩm nông nghiệp địa phương.
Giải pháp giảm nghèo toàn diện
Nhằm mục tiêu nâng cao chất lượng cuộc sống và tạo cơ hội phát triển toàn diện cho người nghèo, xã Yến Dương không chỉ tập trung vào việc hỗ trợ người dân phát triển kinh tế và tăng thu nhập bình quân. Chính quyền địa phương còn đặc biệt quan tâm đến việc tạo điều kiện cho người nghèo có cơ hội tìm kiếm việc làm ổn định tại các khu công nghiệp trong nước và nước ngoài.
Tính đến đầu năm 2024, toàn xã đã có 114 lao động được tạo việc làm tại các công ty, doanh nghiệp trong nước, đạt 162% kế hoạch đề ra. Bên cạnh đó, 12 người dân đã tham gia chương trình xuất khẩu lao động, đạt 200% kế hoạch. Đây là một hướng đi chiến lược, giúp đa dạng hóa nguồn thu nhập cho người dân, giảm bớt sự phụ thuộc vào sản xuất nông nghiệp và mang lại những khoản thu nhập ổn định, góp phần quan trọng vào công tác giảm nghèo bền vững.
Nhờ đó, đến nay thu nhập bình quân của xã đã đạt 35 triệu đồng/người/năm; tỷ lệ hộ nghèo đa chiều giảm xuống còn 24,03%; và tỷ lệ hộ cận nghèo là 10,85%.
Thành công và nỗ lực không ngừng trong quá trình giảm nghèo nhưng xã Yến Dương cũng không thể tránh khỏi bàn tay của mẹ thiên nhiên. Vào đêm 17, rạng sáng ngày 18 tháng 5 năm 2025, xã Yến Dương đã hứng chịu một trận lũ quét kinh hoàng. Điều này khiến thôn Phiêng Phàng, nơi có các hộ dân người Dao sinh sống và các trang trại nuôi cá tầm, cá hồi trên đỉnh Pù Lầu đã bị thiệt hại nặng nề.
Một số hộ dân ở thôn Phiêng Phàng đã mất trắng cơ nghiệp tiền tỷ. Chẳng hạn như trang trại nuôi cá tầm, cá hồi của anh Đặng Hành Dũng ở thôn Phiêng Phàng bị lũ quét phá tan hoang. Ước tính có khoảng 6 tấn cá bị cuốn trôi, gây thiệt hại khoảng 1 tỷ đồng. Nhiều bể nuôi cá khác cũng bị vùi lấp hoàn toàn. Lũ quét khiến người dân không chỉ xót của mà còn lo lắng về nợ nần.
Như vậy, có thể thấy rõ rằng người dân nuôi cá tầm ở xã Yến Dương đã phải hứng chịu những ảnh hưởng nặng nề từ các đợt thiên tai, gây ra những tác động tiêu cực đến thu nhập và cuộc sống của người dân nơi đây. Việc khôi phục và ổn định tình hình đòi hỏi sự hỗ trợ kịp thời và hiệu quả từ các cấp chính quyền cũng như sự nỗ lực của chính người dân.
Bên cạnh đó cũng cho thấy, thiên tai cũng đang làm chậm quá trình phát triển kinh tế, giảm nghèo của xã Yến Dương. Yến Dương đang nằm trong lộ trình về đích nông thôn mới vào năm 2024 của huyện Ba Bể nhưng đến nay xã vẫn vướng một số tiêu chí và chưa hoàn thiện được.
Đặc biệt, để đạt được tiêu chí số 11 về Nghèo đa chiều (dưới 13%) trong năm nay, xã cần nỗ lực giảm thêm 11,1% tỷ lệ hộ nghèo, tương đương với việc giúp 71 hộ thoát nghèo.
Do đó, từ đầu năm đến nay, xã tiếp tục lồng ghép các nguồn lực để thực hiện mục tiêu giảm nghèo một cách hiệu quả và bền vững. Trong đó, trọng tâm là hỗ trợ các hộ nghèo đủ điều kiện tham gia vay vốn phát triển sản xuất, thực hiện chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi và chuyển đổi ngành nghề. Đồng thời, xã sẽ tiếp tục triển khai và nhân rộng các chương trình, dự án hỗ trợ phát triển sản xuất có hiệu quả như trồng bí xanh thơm, chăn nuôi bò sinh sản, lợn đen bản địa, gà thịt…, góp phần tăng thu nhập, cải thiện đời sống cho người dân và thực hiện tốt công tác giảm nghèo bền vững tại địa phương.
Trí Chiến