Ở huyện A Lưới có HTX nông sản an toàn A Lưới được xem là có thế mạnh trong việc liên kết trồng và chế biến các sản phẩm từ giống chuối lùn bản địa. Là thành viên của HTX, chị Trần Thị Hẹp (ở xã Hồng Kim, huyện A Lưới), tâm sự: Khi thương hiệu chuối già lùn của HTX được “lên đời” có nhiều sản phẩm cao cấp hơn, được thị trường đón nhận bà con chúng tôi vui lắm.
Yên tâm khi có “trụ đỡ” HTX
Cũng nhờ “trụ đỡ” của HTX, theo chị Hẹp, lượng tiêu thụ và giá cả luôn ổn định, nguồn thu nhập nhờ đó cũng tốt hơn. Khi đầu ra được HTX đảm bảo, bà con yên tâm canh tác và không ngần ngại mở rộng thêm diện tích trồng trọt.
![]() |
Người dân A Lưới yên tâm trồng chuối già lùn khi liên kết cùng HTX nông sản an toàn A Lưới. |
Cũng là một thành viên HTX, chị Nguyễn Thị Mớt (ở xã Hồng Kim) hiện có nguồn thu nhập chính từ việc trồng hơn 8 sào chuối già lùn. Chị cho biết: Khi HTX sản xuất được đa dạng các sản phẩm từ chuối già lùn thì những rủi ro về việc “được mùa mất giá” hay thời tiết không thuận lợi, ảnh hưởng đến việc vận chuyển, tiêu thụ chuối chín cũng được hạn chế hơn.
Thời gian qua, ngoài tiêu thụ chuối chín, từ sự mày mò tìm hiểu, sáng tạo và liên kết, HTX Nông sản an toàn A Lưới đã từng bước “lên đời” cho thương hiệu chuối già lùn với đa dạng các sản phẩm như: Chuối sấy dẻo, bánh mì chuối xanh sấy giòn, sợi mì bột chuối xanh…
Bà Hồ Thị Nga, Giám đốc HTX, cho biết: Chuối già lùn khi chín dẻo, ngọt dịu, rất thơm và luôn được thị trường đón nhận. Tuy nhiên, khi chuối chín thì thời gian sử dụng khá ngắn nên nếu sản phẩm thu hoạch về bán không được, tồn đọng thì sẽ gây khó khăn, thất thoát cho bà con và thành viên HTX.
Vì vậy, ngoài tăng cường làm chuối sấy dẻo, HTX này đã liên kết với Công ty Hữu cơ Huế Việt (Hue Viet Organic) để sản xuất những sản phẩm có thể tiêu thụ, sử dụng lâu dài, vừa tăng giá trị sản phẩm và thu nhập cho người dân.
“Chúng tôi chịu trách nhiệm thu mua chuối xanh từ bà con, sau đó giao cho đơn vị liên kết để chế biến ra những sản phẩm mới, đảm bảo an toàn. Năm 2023, thời gian đầu ra mắt các sản phẩm, để thị trường đón nhận cũng rất khó khăn, bởi giá thành khá cao, mặt hàng khá mới lạ với người tiêu dùng. Nhưng với hàm lượng dinh dưỡng cao, là sản phẩm sạch, an toàn... các sản phẩm mới cũng dần “chinh phục” được thị trường. Hiện, ngoài bán lẻ, bán trên kênh Hue Viet Organic các sản phẩm đã tìm được nhiều mối sỉ, đến được với nhiều nhà hàng, trường học…”, chị Nga chia sẻ.
Mang lại hiệu quả rõ rệt
Có thể nói mô hình liên kết trồng chuối già lùn và phát triển khâu chế biến của HTX Nông sản an toàn A Lưới không chỉ giúp người dân địa phương có việc làm mà còn thoát nghèo nhờ trồng chuối.
![]() |
Chuối già lùn trở thành một đặc sản nổi tiếng của huyện A Lưới, giúp đồng bào dân tộc thiểu số thoát nghèo. |
Mô hình này đã mang lại hiệu quả rõ rệt so với một số loại cây trồng khác vì chuối già lùn là cây dễ chăm sóc, thời gian cho thu hoạch quả ngắn, phù hợp với điều kiện đất đai, khí hậu tại địa phương.
Cùng với đó, thông qua định hướng của HTX đã giúp cho việc sử dụng nguồn giống tốt, sử dụng phân bón hữu cơ vi sinh, phân chuồng, hạn chế sử dụng phân bón hóa học và thuốc bảo vệ thực vật sẽ tạo ra sản phẩm chuối lùn sạch, thơm ngon, hạn chế ảnh hưởng đến môi trường cũng như sức khỏe người tiêu dùng.
Các thành viên HTX sau khi trồng thành công đã tích cực trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm cho các hộ dân khác trong vùng, giúp họ áp dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất, khắc phục được những mặt hạn chế, là cơ sở tiền đề để áp dụng và nhân rộng cho các vùng trồng chuối trên địa bàn huyện A Lưới.
Từ đó góp phần giúp cho chuối già lùn trở thành một đặc sản nổi tiếng của huyện A Lưới. Tính đến nay toàn huyện có 116ha chuối già lùn tập trung tại các xã Hồng Bắc, Hồng Vân, Hồng Thủy và đang mở rộng tại Quảng Nhâm, Phú Vinh. Qua đó giúp nhiều hộ dân thoát nghèo, trở thành cây trồng chủ lực mang lại thu nhập ổn định.
Mô hình hoạt động hiệu quả của HTX nông sản an toàn A Lưới rất cần được nhân rộng để tạo sinh kế bền vững cho người dân địa phương. Đây cũng chính là định hướng của Liên minh HTX Việt Nam trong việc phát triển kinh tế hợp tác ở tỉnh Quảng Nam nói chung và huyện A Lưới nói riêng nhằm giúp xóa nghèo cho người dân địa phương từ những cây trồng có giá trị kinh tế với vai trò “trụ đỡ” của các HTX.
Và từ định hướng như vậy thì thời gian qua Liên minh HTX tỉnh Quảng Nam đã phối hợp với chính quyền địa phương mở các lớp tập huấn cho thành viên HTX ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất cây chuối già lùn nhằm tăng năng suất, chất lượng sản phẩm. Đặc biệt là khuyến khích các địa phương ở A Lưới thành lập các tổ hợp tác, HTX sản xuất và liên kết tiêu thụ sản phẩm.
Bên cạnh đó là việc hỗ trợ HTX liên kết với một số siêu thị, cửa hàng thực phẩm sạch để tìm thêm đầu ra cho chuối lùn. Nhất là hỗ trợ mở các gian hàng giới thiệu sản phẩm chuối lùn, để giới thiệu đến rộng rãi khách hàng.
Làm nên thương hiệu “chuối già lùn A Lưới”
Ngoài ra, một số tổ chức phi chính phủ cũng có những dự án hỗ trợ để phát triển cây chuối tại A Lưới. Chẳng hạn dự án “Nâng cao vai trò của phụ nữ người dân tộc thiểu số thông qua việc chuyển đổi hệ sinh thái và các hoạt động sinh kế bền vững tại huyện A Lưới” đã triển khai một trong các hoạt động kinh tế bền vững là trồng 18.000 cây chuối trên diện tích 30 ha tại 3 xã: Hồng Kim, Hồng Thái, Quảng Nhâm. Dự án này còn cung cấp thiết bị, máy móc và các khoá đào tạo để phát triển các sản phẩm thủ công từ thân cây chuối.
![]() |
Chuối già lùn trồng tại vùng đất A Lưới được canh tác theo hướng hữu cơ, an toàn theo VietGAP. |
Không những vậy, hàng chục nông dân khi tham gia vào các tổ hợp tác trồng chuối già lùn ở A Lưới còn được đào tạo về kỹ thuật trồng chuối theo phương pháp hữu cơ. Họ tham gia các hoạt động tập huấn và vận hành các tổ hợp tác. Chuối già lùn trồng tại vùng đất A Lưới cho chất lượng tốt, vị ngọt, thơm, vỏ dày đặc trưng, lại được canh tác theo hướng hữu cơ, an toàn theo VietGAP nên rất được người tiêu dùng tại Huế và du khách ưa thích.
Nhờ đó, từ cây trồng xóa nghèo, chuối già lùn A Lưới hiện đã trồng theo hướng hữu cơ và VietGAP, khẳng định thương hiệu trên thị trường và được công nhận sản phẩm OCOP 4 sao. Nhờ vậy đã dần xây dựng nên thương hiệu “chuối già lùn A Lưới” và có chỗ đứng trên thị trường.
Để xây dựng thương hiệu “chuối già lùn A Lưới”, đồng thời khắc phục tình trạng thoái hóa giống, góp phần nâng cao năng suất, huyện A Lưới đã triển khai sản xuất theo hướng hàng hóa bằng giống cấy mô...Cùng với đó, huyện cử cán bộ khuyến nông phổ biến kỹ thuật sản xuất và bảo quản sản phẩm cho nông dân.
Ngoài ra, huyện đã có những chính sách như giao đất, hỗ trợ vốn vay, chuyển giao khoa học kỹ thuật và vận động người dân cải tạo vườn đồi để hình thành vùng sản xuất chuối quy mô lớn và đảm bảo chất lượng sản phẩm.
Có thể nói, với việc tạo chỗ đứng vững chắc cho cây chuối già lùn đã giúp cho người dân A Lưới thoát cảnh đói nghèo. Đây cũng là động lực để các tổ hợp tác, HTX tiếp tục đẩy mạnh liên kết trồng và chế biến chuối già lùn ngày càng bền vững hơn nữa trong thời gian tới.
Thanh Loan