Các HTX ở Lạng Sơn đóng vai trò quan trọng trong mục tiêu giảm nghèo của tỉnh, bằng cách tạo việc làm, tăng thu nhập cho người dân, và thúc đẩy phát triển kinh tế địa phương. Trong năm nay UBND tỉnh Lạng Sơn đề ra mục tiêu tỷ lệ hộ nghèo trên địa bàn tỉnh giảm từ 2 - 2,5% so với năm 2024; tỷ lệ hộ nghèo dân tộc thiểu số giảm từ 2 - 2,5% so với năm 2024.
Hiệu quả từ trồng và chế biến hạt mắc ca
Thời gian qua, Hợp tác xã (HTX) Dịch vụ vận tải Ba Sơn, xã Ba Sơn, tỉnh Lạng Sơn đã tập trung đầu tư thiết bị chế biến, mở rộng liên kết sản xuất với người dân để sản xuất sản phẩm hạt mắc ca. Đến nay, sản phẩm của HTX đã được công nhận là sản phẩm OCOP 3 sao cấp huyện, qua đó, góp phần nâng cao giá trị sản phẩm, đem lại hiệu quả kinh tế cao từ trồng và chế biến sản phẩm hạt mắc ca.
HTX Dịch vụ vận tải Ba Sơn được thành lập từ năm 2019 với 7 thành viên, hoạt động chủ yếu trong lĩnh vực vận tải hàng hoá. Năm 2020, qua quá trình tìm hiểu, HTX nhận thấy giá trị dinh dưỡng và nhu cầu của người tiêu dùng về sản phẩm mắc ca ngày càng cao, các thành viên HTX đã mở rộng hoạt động sang lĩnh vực nông nghiệp.
 |
|
Người nông dân đang chăm sóc vườn mắc ca. |
Theo đó, HTX đã đầu tư trồng, chăm sóc cây mắc ca với diện tích trên 6 ha. Đồng thời nhận bao tiêu các sản phẩm mắc ca của người dân. Trung bình mỗi năm, HTX thu mua trên 20 tấn với giá 30 nghìn đồng/kg hạt tươi.
Ông Vi Văn Kiều, thành viên HTX chia sẻ: Từ khi tham gia HTX, chúng tôi được trao đổi, học tập kinh nghiệm về kỹ thuật trồng và chăm sóc cây mắc ca nhằm nâng cao hơn nữa chất lượng sản phẩm. Với mong muốn cung cấp tới người tiêu dùng sản phẩm chất lượng nhất, năm 2021, HTX đã xây dựng xưởng chế biến và đầu tư hệ thống máy móc khép kín như: máy đập vỏ, máy sấy, giàn phơi, máy cắt hạt, máy đóng túi hút chân không… để chế biến ra sản phẩm hạt mắc ca đảm bảo chất lượng. Hiện nay, sản phẩm hạt mắc ca sấy nứt vỏ và hạt mắc ca tách vỏ của HTX được đóng gói hút chân không với trọng lượng 0,5kg/hộp.
Đầu năm 2024, HTX được chính quyền địa phương hỗ trợ thiết kế logo, mã vạch truy xuất nguồn gốc sản phẩm hạt mắc ca với tên gọi “Hạt macca Hải Đăng” để xây dựng hồ sơ gửi các cấp có thẩm quyền đánh giá, phân hạng sản phẩm OCOP. Cùng với đó, HTX còn được các cơ quan chuyên môn hỗ trợ quảng bá sản phẩm thông qua các hội thảo, hội chợ thương mại và các gian hàng trưng bày trong và ngoài tỉnh.
Ngoài ra HTX đã tăng cường quảng bá sản phẩm trên các trang mạng xã hội. Nhờ đó, thị trường tiêu thụ sản phẩm của HTX ngày càng được mở rộng với lượng khách ổn định ở các tỉnh.
Hiện nay, sản phẩm hạt mắc ca của HTX đã có bao bì, nhãn mác và tem truy xuất nguồn gốc, cung cấp cho hệ thống các cửa hàng tiện ích, điểm bán các sản phẩm OCOP trong và ngoài tỉnh như: Hà Nội, Bắc Giang, Hải Phòng… Trung bình mỗi năm, sản lượng hạt mắc ca thành phẩm của HTX đạt trên 4 tấn/năm, đem lại doanh thu đạt gần 1 tỷ đồng, giúp tạo việc làm thường xuyên cho 4 đến 5 lao động tại địa phương.
Ông Hà Văn Cán, Giám đốc HTX chia sẻ: Để mở rộng thị trường hơn nữa, HTX sẽ đẩy mạnh quảng bá sản phẩm hạt macca Hải Đăng trên các sàn thương mại điện tử và mạng xã hội. Đồng thời, HTX chú trọng cải tiến quy trình sản xuất, đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm. Hiện nay, HTX đang tập trung cải tiến bao bì sản phẩm nhằm đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của khách hàng.
Ông Nguyễn Văn Hanh, Trưởng Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Cao Lộc nhận xét: Thời gian qua, HTX Dịch vụ vận tải Ba Sơn đã năng động, nhạy bén trong hoạt động sản xuất kinh doanh, năm 2024, sản phẩm hạt mắc ca Hải Đăng đã được đánh giá, phân hạng là sản phẩm OCOP 3 sao cấp huyện. Qua đó, từng bước khẳng định giá trị sản phẩm trên thị trường, nâng cao thu nhập, thúc đẩy phát triển kinh tế hợp tác trên địa bàn”.
Chú trọng sản xuất, nâng cao giá trị sản phẩm
Giống như HTX Dịch vụ vận tải Ba Sơn, HTX Sản xuất và dịch vụ nông nghiệp Nà Trang, phường Tam Thanh, Tỉnh Lạng Sơn được thành lập và đi vào hoạt động từ năm 2018, HTX Sản xuất và dịch vụ nông nghiệp Nà Trang có 41 thành viên, tập trung phát triển mô hình cây ăn quả với diện tích ban đầu khoảng 9,5 ha gồm: ổi, bưởi, cam.
Bà Hoàng Thị Kim, Giám đốc HTX cho biết: HTX được thành lập dựa trên cơ sở các thành viên đều là các hộ dân đã có mô hình trồng cây ăn quả riêng lẻ từ trước. Tuy nhiên, thời điểm đó, các hộ sản xuất nhỏ lẻ, chưa áp dụng tiến bộ khoa học vào sản xuất nên hiệu quả không cao.
Trước thực tế đó, HTX thành lập nhằm liên kết các hộ dân sản xuất tập trung, an toàn, nâng cao giá trị sản phẩm. Đến nay, các thành viên HTX đã mở rộng diện tích cây ăn quả lên 20 ha.
Bà Nông Thị Miên, thành viên HTX cho biết: Gia đình tôi có 4 sào ổi, 9 sào cam được trồng từ năm 2014. Khi tham gia HTX, tôi được dự các lớp tập huấn về quy trình chăm sóc cây ăn quả theo tiêu chuẩn VietGAP và có sổ ghi chép, theo dõi cây hằng ngày. Thay đổi phương thức sản xuất, chất lượng quả được nâng lên nên giá bán ổn định. Trung bình mỗi năm, gia đình tôi thu hoạch được 5 đến 6 tấn ổi và 6 tấn cam, doanh thu đem lại trên 300 triệu đồng.
 |
|
Nông dân đang chăm sóc vườn cam. |
Việc ứng dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất kinh doanh luôn được các thành viên HTX tuân thủ nghiêm ngặt. Từ quy trình bón phân đến sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, người dân đều thực hiện theo hướng dẫn của cơ quan chuyên môn; sản phẩm được sử dụng túi bọc nhằm hạn chế sâu bệnh; sản phẩm của HTX có túi đựng và tem truy xuất nguồn gốc. Nhờ đó, chất lượng cây ăn quả của HTX được nâng lên, quả to đều, mẫu mã đẹp hơn, vì thế giá trị ngày càng ổn định, thị trường được mở rộng ra ngoài tỉnh.
Trung bình mỗi năm, HTX thu được 115 tấn ổi, doanh thu đem lại trên 2,1 tỷ đồng; sản lượng cam, bưởi đạt trên 137 tấn, doanh thu đem lại 3,4 tỷ đồng. Nhờ hoạt động hiệu quả, tổng doanh thu của HTX đạt trên 5 tỷ đồng/năm, các hộ thành viên có thu nhập từ 150 đến 300 triệu đồng/năm. Hằng năm, đều có các đoàn ở trong và ngoài tỉnh đến tham quan, học tập mô hình.
Nhờ chú trọng sản xuất, nâng cao giá trị sản phẩm, HTX đã tạo việc làm và tăng thu nhập cho các thành viên. Đây là mô hình tiêu biểu của địa phương, từ khi thành lập đến nay, HTX đã tạo việc làm thường xuyên cho hơn 50 người với mức thu nhập ổn định từ 4 đến 5 triệu đồng/thành viên/tháng.
Chuyển mình trong phát triển HTX
Những năm gần đây, lĩnh vực kinh tế tập thể mà nòng cốt là các HTX trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn đã có chuyển biến cả về số lượng và chất lượng hoạt động.
Nhiều HTX đã không ngừng nỗ lực tìm tòi, phát huy tiềm năng, lợi thế sẵn có tại cơ sở để xây dựng các mô hình sản xuất hiệu quả. Cùng với đó, một số HTX trong lĩnh vực phi nông nghiệp đã chủ động tìm hiểu thị trường, liên kết sản xuất với các đơn vị trong và ngoài tỉnh để tạo việc làm cho người lao động tại địa phương.
Bên cạnh sự chủ động của các HTX, các cấp, ngành liên quan cũng triển khai những giải pháp để đồng hành, hỗ trợ các HTX vươn lên phát triển. Để HTX hoạt động hiệu quả, bền vững, UBND tỉnh đã chỉ đạo các cơ quan chuyên môn ngay từ khâu tuyên truyền, vận động thành lập mới HTX phải lựa chọn được các mô hình sản xuất, kinh doanh phù hợp với điều kiện thực tiễn, tiềm năng lợi thế và nhu cầu thực tiễn, đặc biệt là đầu ra cho sản phẩm. Cùng với đó, UBND tỉnh chỉ đạo các cơ quan chuyên môn nhanh chóng triển khai các chính sách hỗ trợ của Nhà nước về kinh tế tập thể, HTX; chủ động nắm bắt khó khăn, vướng mắc để hỗ trợ HTX tháo gỡ...
Theo ông Liễu Xuân Du, Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh Lạng Sơn, một số HTX nông lâm nghiệp đã tận dụng tốt lợi thế địa phương và vai trò “bà đỡ” để hỗ trợ nông dân tiêu thụ sản phẩm. Nhờ vậy, HTX không chỉ đảm bảo lợi ích kinh tế cho thành viên mà còn góp phần ổn định sản xuất tại địa phương.
Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, một số thách thức cũng cần được lưu tâm. Nguồn lực đầu tư cho HTX còn khiêm tốn. Việc tiếp cận các chính sách hỗ trợ dù đã được cải thiện nhưng vẫn gặp không ít rào cản về thủ tục, năng lực lập hồ sơ. Bài toán nhân lực chất lượng cao cho HTX cũng là vấn đề dài hạn…
Trong bối cảnh đó, để HTX tiếp tục phát huy vai trò là cầu nối giữa sản xuất - thị trường, cần có sự vào cuộc đồng bộ hơn từ các cơ quan quản lý, sự liên kết chặt chẽ giữa HTX với doanh nghiệp, cũng như nâng cao năng lực nội tại của HTX. Bên cạnh đó, cần duy trì các chính sách hỗ trợ truy xuất nguồn gốc sản phẩm, xây dựng thương hiệu, phát triển thương mại điện tử… để mở rộng kênh tiêu thụ cho nông sản địa phương.
Thành Vinh