Do đặc điểm vị trí địa lý cũng như thổ nhưỡng, gạo Séng Cù trồng ở huyện Bát Xát cho chất lượng ngon hơn. Vì vậy, Bát Xát được lựa chọn là huyện trọng điểm để mở rộng diện tích trồng lúa Séng Cù, nhằm nâng cao về sản lượng, cũng như hiệu quả kinh tế cho vùng. Trong đó, xã Mường Vi là một trong những điểm đẩy mạnh nhất việc sản xuất và thương mại hóa gạo Séng Cù.
Giúp bà con nâng cao thu nhập
Ông Hoàng Văn Văn, thôn Na Ản, xã Mường Vi cho biết, lúa Séng Cù đã được bà con địa phương gieo cấy gần 30 năm nay. Đây là loại lúa có năng suất, chất lượng cao, khi ra hạt gạo đặc biệt thơm ngon.
“Giống lúa Séng Cù được gia đình tôi trồng vụ chiêm xuân và vụ mùa. Tôi không biết tính diện tích nhưng gia đình tôi gieo mạ hết 60kg giống cả 2 vụ. Mỗi vụ, gia đình tôi sẽ thu được 3 tấn thóc, với giá bán hơn 12 nghìn đồng/kg thóc tươi, thóc phơi khô khoảng 16 nghìn/kg. Do vậy, trung bình mỗi vụ gia đình tôi thu về được khoảng hơn 30 triệu đồng”, ông Hoàng Văn Văn nói.
Theo ông Văn, từ khi giống lúa này có mặt tại địa phương, gia đình ông thường xuyên trồng loại giống này vì năng suất, chất lượng cao hơn so với các loại giống lúa khác. Ông Văn cũng đã ăn thử hạt gạo Séng Cù ở một số địa phương khác nhưng thấy không ngon bằng gạo Séng Cù Mường Vi.
 |
|
Xã Mường Vi là một trong những điểm đẩy mạnh nhất việc sản xuất và thương mại hóa gạo Séng Cù. |
Tại thôn Na Ản, anh Hù Văn Sang cũng đánh giá giống lúa Séng Cù có năng suất, chất lượng cao hơn hẳn so với các giống lúa khác.
Anh Hoàng Văn Yên, thôn Làng Mới chia sẻ, mỗi vụ gia đình anh gieo mạ hết khoảng 50kg giống, nếu thời tiết thuận lợi, chăm bón tốt, thu về được khoảng 100 bao thóc. Từ số thóc này bán ra thị trường cũng mang lại nguồn thu nhập ổn định cho gia đình.
Theo lãnh đạo UBND xã Mường Vi, gạo Séng Cù đã trở thành loại gạo đặc sản của xã nói riêng và huyện nói chung. Giống lúa này có giá trị kinh tế cao, phù hợp với điều kiện tự nhiên, đất đai của địa phương và trình độ canh tác của người dân và được nhiều người tiêu dùng ưa chuộng.
Bên cạnh đó, những cánh đồng lúa ở Mường Vi này được bao bọc bởi đất đồi núi đá vôi, nguồn nước mát tinh khiết chảy từ những khe núi đá vôi tưới cho cây lúa tươi tốt quanh năm. Vì vậy đã tạo nên hương vị đặc trưng của gạo Séng Cù Mường Vi mà không loại gạo nào sánh được.
Nhờ trồng giống lúa này, đã giúp bà con nhân dân các thôn trên địa bàn xã Mường Vi có thêm thu nhập từ bán thóc, góp phần đổi thay diện mạo nông thôn mới Mường Vi ngày càng khởi sắc hơn.
Nâng cao giá trị nhờ chuỗi liên kết
Cũng theo vị lãnh đạo xã Mường Vi, giống lúa Séng Cù đã được bà con trồng từ những năm 1996, nhưng chủ yếu trồng manh mún, nhỏ lẻ, tự cung, tự cấp. Tuy nhiên nhờ sự hỗ trợ của các HTX trong việc xây dựng chuỗi liên kết đã giúp bà con ổn định sản xuất.
HTX Tiên Phong là một trong số những đơn vị tiêu biểu của xã Mường Vi có quy mô sản xuất cũng như thu mua nông sản lúa Séng Cù của bà con nông dân địa phương. HTX đã đẩy mạnh kế hoạch gia tăng giá trị sản phẩm gạo bằng việc đầu tư trang thiết bị, dây chuyền sản xuất theo quy trình liên hoàn như: sấy khô nguyên liệu, xay xát, tách màu và đóng gói sản phẩm...
Bên cạnh đó, để nâng cao sản lượng lúa, gạo Séng Cù, HTX đã phối hợp với ngành nông nghiệp, Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh, cùng xã Mường Vi xây dựng thành công “Mô hình chuỗi liên kết sản xuất, chế biến, tiêu thụ sản phẩm gạo Séng Cù an toàn”, nhằm giúp sản phẩm gạo Séng Cù Mường Vi có được những giá trị cao hơn để xây dựng đầu ra cho sản phẩm.
Ngoài ra, HTX còn xây dựng một chuỗi sản xuất liên kết với nông dân tại địa phương theo quy mô kết nối 4 nhà, đăng ký bảo hộ nhãn hiệu cho sản phẩm và xây dựng chuỗi bán hàng tại các thành phố lớn nhằm mở rộng thị trường, đẩy mạnh quảng bá thông tin về gạo Séng Cù tới người tiêu dùng trong và ngoài tỉnh trên khắp cả nước.
Hiện nay, gạo Séng Cù đã được đưa vào tiêu thụ tại một số siêu thị lớn của Hà Nội, Quảng Ninh, Yên Bái... và một phần xuất khẩu sang Trung Quốc.
Không chỉ vậy, sản phẩm gạo Séng Cù của HTX Tiên phong đã được đánh giá đạt 4 sao về chất lượng sản phẩm. Bình quân mỗi năm, xã Mường Vi cung cấp ra thị trường khoảng 1.600 tấn thóc Séng Cù với giá bán cao gấp đôi các loại thóc thường, mang lại thu nhập cao cho bà con.
 |
|
HTX Tiên Phong là một trong số những đơn vị tiêu biểu của xã Mường Vi có quy mô sản xuất cũng như thu mua nông sản lúa Séng Cù của bà con nông dân địa phương. |
Để tạo đà phát triển cho những năm tiếp theo, HTX đã chủ động xây dựng kế hoạch hoạt động của đơn vị, tổ chức cho cán bộ của HTX tham gia các lớp đào tạo về quản lý, kỹ thuật để có cơ hội tiếp cận với những kiến thức mới, công nghệ hiện đại áp dụng vào công tác sản xuất lúa gạo, để từ đó phổ biến tuyên truyền cho bà con nông dân áp dụng các mô hình theo đúng tiêu chuẩn của VietGap.
Bên cạnh đó, HTX đã sử dụng kinh phí từ chương trình khuyến công quốc gia và khuyến công địa phương để đầu tư dây chuyền xay xát gạo mới, hiện đại hơn. Dây chuyền mới này có khả năng tự động loại bỏ các hạt gạo lỗi, hạt đen đầu, phân loại hạt bằng máy tách công nghệ ánh sáng CCD giúp cho gạo hạn chế bị gãy và đều hạt hơn, giữ được lớp vỏ cám giàu dinh dưỡng để đóng gói và cung cấp ra thị trường với những sản phẩm đảm bảo về hình thức và chất lượng cao. Sản phẩm gạo Séng Cù của HTX đã được thị trường trong nước đón nhận, sản lượng gạo sản xuất ra đến đâu hết đến đấy, góp phần ổn định việc làm và nâng cao thu nhập cho thành viên HTX, cũng như bà con nông dân địa phương.
Tỷ lệ hộ nghèo giảm nhanh
Ngoài HTX Tiên Phong, HTX nông nghiệp và dịch vụ Lào Cai tại thị trấn Bát Xát đã cung cấp giống, phân bón cho 481 hộ dân trên địa bàn xã Mường Vi trồng giống lúa Séng Cù, với diện tích 165 ha.
Ông Bùi Văn Khôi, Giám đốc (thị trấn Bát Xát, huyện Bát Xát) cho biết, trong quá trình trồng, chăm sóc, HTX đã phối hợp với Trung tâm Dịch vụ nông nghiệp huyện Bát Xát chuyển giao khoa học kỹ thuật cho bà con. HTX đứng ra bao tiêu sản phẩm thóc cho người dân khi vào mùa thu hoạch lúa chín.
Cũng theo ông Khôi, mỗi năm HTX thu mua hàng nghìn tấn thóc Séng Cù của bà con xã Mường Vi, với giá dao động từ 12 - 14 nghìn đồng/kg. Sau đó, HTX xay xát thành gạo, đóng gói bao bì, nhãn mác xuất bán ra thị trường.
Ban lãnh đạo huyện Bát Xát đánh giá, mô hình liên kết của các HTX đã mang lại giá trị kinh tế cao cho bà con địa phương xã Mường Vi nói riêng, huyện Bát Xát nói chung. Nhờ đó, bộ mặt nông thôn của huyện đã được thay đổi rõ nét; đời sống vật chất, văn hóa tinh thần của người dân được nâng lên.Tỷ lệ hộ nghèo giảm nhanh.
Theo kết quả rà soát hộ nghèo, cận nghèo năm 2024 được UBND tỉnh Lào Cai công bố tại Quyết định số 3482/QĐ-UBND ngày 23/12/2024, tỷ lệ hộ nghèo trên toàn huyện còn 25,07%, giảm 5,23% so với năm trước.
Thời gian tới, huyện sẽ phối hợp với Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh tiếp tục hỗ trợ các HTX trong việc mở rộng chuỗi liên kết phát triển gạo Séng Cù. Đồng thời mở các lớp tập huấn hỗ trợ người dân mang công nghệ hiện đại áp dụng vào công tác sản xuất lúa gạo.
Nhật Nam