Tại hội thảo về định hướng phát triển kinh tế - xã hội, góp ý văn kiện Đại hội Đảng bộ tỉnh An Giang nhiệm kỳ 2025 - 2030 diễn ra vừa qua, ông Nguyễn Tiến Hải, Bí thư Tỉnh ủy khẳng định, An Giang đặt mục tiêu đến năm 2030 trở thành là trung tâm kinh tế biển mạnh của quốc gia, có hệ sinh thái kinh tế liên hoàn, vừa có biển vừa có đồng bằng và biên giới.
Mở rộng không gian, khơi thông tiềm lực biển
Từ một tỉnh không giáp biển, sau khi sáp nhập với tỉnh Kiên Giang cũ, An Giang sở hữu đường bờ biển dài trên 200 km, vùng biển rộng hơn 63.000 km2 và có 3 đặc khu Kiên Hải, Thổ Chu, Phú Quốc với vị trí chiến lược và tiềm năng phát triển tầm quốc tế.
![]() |
Một góc đặc khu Phú Quốc, An Giang. |
An Giang là một ví dụ tiêu biểu trong số nhiều tỉnh, thành được mở ra tiềm năng kinh tế biển sau sáp nhập và đang tìm cách khai phá, đẩy mạnh tiềm năng này.
Đơn cử, nhằm khai thác tối đa tiềm năng vùng biển và hình thành trục kinh tế chiến lược phía Đông Nam, UBND tỉnh Hưng Yên vừa qua đã đề xuất với Bộ Xây dựng về một cảng biển quy mô lớn, có khả năng tiếp nhận tàu hàng lên tới 200.000 tấn. Ông Nguyễn Khắc Thận, Chủ tịch UBND tỉnh cho biết, Hưng Yên đang hướng tới việc mở rộng không gian phát triển kinh tế biển, lấy Khu kinh tế Thái Bình làm hạt nhân, hình thành cụm tăng trưởng đa ngành, kết nối vùng và thúc đẩy phát triển kinh tế bền vững.
Cũng trong tháng 7, UBND tỉnh Ninh Bình đã đề nghị Bộ Xây dựng xem xét bổ sung Cảng biển nước sâu tại khu kinh tế Ninh Cơ (xã Hải Thịnh) vào Quy hoạch chi tiết nhóm cảng biển, bến cảng, cầu cảng, bến phao, khu nước và vùng nước giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050.
Tại Khánh Hòa, tỷ trọng đóng góp của các ngành kinh tế biển vào GRDP đã ở mức cao, tuy nhiên, tại hội thảo tổ chức mới đây, ông Phạm Quốc Hoàn, Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ cho biết, tỉnh xác định kinh tế biển không chỉ là trụ cột tăng trưởng mà còn là động lực đổi mới, hội nhập. Mục tiêu đóng góp của các ngành kinh tế biển vào GRDP đến năm 2030 sẽ đạt trên 10%.
Theo Ngân hàng Thế giới (WB), kinh tế biển bao hàm các ngành/lĩnh vực kinh tế liên quan trực tiếp hoặc gián tiếp đến đại dương và các vùng ven biển, như thủy hải sản, vận tải biển, du lịch và năng lượng ngoài khơi.
Việt Nam có nhiều lợi thế trong phát triển kinh tế biển và thực tế thời gian qua khu vực này đã góp phần đem lại tăng trưởng vững chắc cho Việt Nam. WB tính toán, trong thập kỷ qua, các ngành/lĩnh vực kinh tế biển đã tăng trưởng gần 9%/năm, cao hơn so với tốc độ tăng trưởng của toàn bộ nền kinh tế. Giai đoạn từ 2010 - 2020, tổng giá trị gia tăng (GVA) của các ngành/lĩnh vực biển ở mức 5,04 - 5,84% GVA quốc gia. Các ngành này cũng đóng góp đến 8 - 9% tổng việc làm. Dự báo đến năm 2030, giá trị kinh tế biển của Việt Nam sẽ tăng gấp 3 lần so với năm 2020, theo giá so sánh.
Tuy đã chú trọng phát triển nhưng kinh tế biển Việt Nam được nhận định chưa khai thác hết tiềm năng. Sau 1/7/2025, 21/34 tỉnh/thành phố của Việt Nam giáp biển, nâng tỉ lệ địa phương giáp biển lên gần 62%. “Trục biển” đang trở thành không gian phát triển chiến lược mới, mở ra cơ hội khai thác kinh tế cho nhiều địa phương, khu vực.
Hướng phát triển bền vững, không dàn hàng ngang
![]() |
Các địa phương cần xác định lợi thế, chủ động thu hút nguồn lực khai thác tiềm năng kinh tế biển. |
Đóng góp vào mục tiêu phát triển kinh tế biển của các địa phương, nhiều chuyên gia chung quan điểm: Muốn kinh tế biển hiệu quả, bền vững, các địa phương cần nhìn nhận tổng thể, xác định lợi thế, nét độc đáo riêng biệt, đảm bảo phù hợp.
“Tùy vào vị trí và đặc điểm địa hình khu vực để xác định vùng biển đó thuần về khai thác đánh cá, nuôi trồng thủy hải sản, phát triển du lịch hay kết hợp phát triển cảng biển, giao thông vận chuyển hàng hóa….”, TS. Võ Kim Cương, nguyên phó Kiến trúc sư trưởng TP HCM lưu ý.
Theo chuyên gia, không nhất thiết tỉnh nào cũng làm cảng biển. Hiện nay một số tỉnh đã có cảng biển, có thể khai thác các cảng sẵn có để nối kết với vùng núi bên trong.
Riêng khu vực TP HCM, hệ thống cảng biển sau khi sáp nhập không chỉ phục vụ riêng cho thành phố mà phục vụ cho cả vùng kinh tế phía Nam, thậm chí khu vực và quốc tế. Do đó, hệ thống cảng biển ở đây cần được tính toán để phát triển hệ thống giao thông thuận lợi kết nối tới từng cảng biển.
Đồng quan điểm, KTS Huỳnh Xuân Thụ nhấn mạnh điều quan trọng nhất là các địa phương cần xác định nguồn lực phát triển kinh tế. Thực tế không phải địa phương nào có biển cũng đủ nguồn lực khai thác các lợi thế, tiềm lực của biển.
Ông lưu ý nguồn lực không chỉ là tài chính, mà còn là con người, thể chế. Nếu các địa phương không chủ động, tích cực, năng động, tạo mọi điều kiện thu hút nguồn lực trong và ngoài nước, nguồn lực của các loại hình kinh tế khác nhau thì sẽ rất khó để khai thác hết tiềm năng của biển.
Bên cạnh đó, biến đổi khí hậu ngày càng gia tăng, phức tạp đang đặt ra vấn đề cấp thiết phải bảo vệ và bảo tồn các tài nguyên biển, đảm bảo duy trì sự phát triển bền vững, nâng cao giá trị kinh tế của những tài nguyên này.
WB khuyến cáo, để đảm bảo khả năng chống chịu biến đổi khí hậu, việc đầu tư về cơ sở hạ tầng cần đảm bảo khả năng chống chịu, các chiến lược quản lý rủi ro cần được cải thiện để bảo vệ bờ biển. Các quyết định quy hoạch cần tính đến những kịch bản rủi ro trong trường hợp xấu nhất liên quan đến biến đổi khí hậu, và quản lý nghề cá cần tính đến tác động khí hậu để quản lý tài nguyên bền vững. Cuối cùng, để bảo tồn các dịch vụ sống còn, hệ sinh thái biển cần được bảo vệ khỏi thiệt hại do tăng trưởng quá mức ở các lĩnh vực chủ chốt gây ra.
TS. Lê Duy Bình, Giám đốc Economica Việt Nam Trước đây, một trong những điểm hạn chế của nền kinh tế của chúng ta là tính liên kết vùng, liên kết giữa những địa phương gần nhau. Ví dụ như vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ, tính liên kết đã được hình thành, thế nhưng sự liên kết khá lỏng lẻo. Chúng ta sáp nhập những tỉnh như vậy để làm thế nào có sự liên kết giữa những vùng đồng bằng với vùng biển, hoặc những vùng đồi núi với vùng biển, tạo ra một khả năng liên kết mạnh mẽ hơn.
PGS.TS Nguyễn Chu Hồi, Phó Chủ tịch thường trực Hội Thuỷ sản Việt Nam Nghị quyết số 36-NQ/TW của Hội nghị Trung ương 8 khóa XII “Về Chiến lược phát triển bền vững kinh tế biển Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045” khẳng định vị trí, tầm quan trọng trong phát triển kinh tế biển, đồng thời xác định nhiệm vụ đưa nước ta trở thành quốc gia mạnh về biển, giàu từ biển. Quan điểm và chủ trương đó tiếp tục được hiện thực hóa trong bối cảnh của cuộc Cách mạng sắp xếp, tinh gọn bộ máy của hệ thống chính trị nước ta để chuẩn bị hành trang bước vào kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.
KTS Đào Ngọc Nghiêm, Phó Chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam Sáp nhập tỉnh thành, đẩy mạnh hướng ra biển, làm tốt việc khai thác tiềm năng biển sẽ góp phần phát triển du lịch, kinh tế hàng hải, khai thác dầu khí, tài nguyên khoáng sản ven biển. Từ đó nâng cao đời sống của cư dân ven biển nói riêng và người dân các địa phương nói chung. Để làm được những việc này, cần nhân rộng các khu kinh tế ven biển, đẩy mạnh khai thác công nghiệp sinh thái ven biển. |
Đỗ Kiều