“Mới đây, Tham tán thương mại Hoa Kỳ đề nghị chúng tôi khẩn trương giới thiệu các nhà cung ứng nội địa để chuẩn bị cho đoàn doanh nghiệp Mỹ sang tìm kiếm đối tác. Samsung đang thúc đẩy phát triển hệ sinh thái nhà máy thông minh. Còn Vinfast yêu cầu chúng tôi giới thiệu các doanh nghiệp vừa có kinh nghiệm, vừa có khả năng đầu tư mở rộng…”, bà Lê Nguyễn Duy Oanh, Phó Giám đốc Trung tâm Phát triển Công nghiệp hỗ trợ TP HCM (CSID) trong một chia sẻ mới đây cho biết.
Theo lời bà Oanh, thời gian qua, trung tâm thường xuyên tiếp nhận yêu cầu từ các doanh nghiệp FDI, tổ chức thương mại nước ngoài và các doanh nghiệp lớn trong nước về việc giới thiệu đơn vị cung cấp đủ năng lực.
Đại bàng vẫn “khát” doanh nghiệp Việt
 |
|
Gian hàng của một công ty Việt Nam chuyên sản xuất và cung ứng thiết bị, linh kiện phụ trợ cho bản mạch, linh kiện tản nhiệt tại triển lãm tháng 11/2024. |
Tại Hội nghị tìm kiếm nhà cung cấp công nghiệp hỗ trợ năm 2025 diễn ra tại TP HCM hồi đầu tháng này, nhiều “đại bàng” trong và ngoài nước cũng đã tham gia tìm kiếm các nhà cung ứng Việt Nam ở các lĩnh vực điện tử, điện gia dụng, ô tô, cơ khí chế tạo, công nghiệp hàng không và y tế.
Điều này cho thấy nhu cầu tìm kiếm doanh nghiệp vệ tinh Việt đủ điều kiện, năng lực tham gia vào chuỗi cung ứng vẫn rất lớn.
Tuy nhiên, để nắm bắt được cơ hội này không hề đơn giản. Theo lãnh đạo CSID, ngoài việc đáp ứng tiêu chuẩn chất lượng sản phẩm, doanh nghiệp còn phải chứng minh được năng lực vận hành ổn định và bền vững trong dài hạn.
Thực tế, đây là thách thức không nhỏ, nhất là khi phần lớn doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ trong nước vẫn đang phải đối mặt với nhiều khó khăn.
Tại họp báo về tình hình kinh tế - xã hội TP HCM diễn ra cuối tuần trước, ông Trần Việt Hà, Phó trưởng Ban Quản lý các khu chế xuất và công nghiệp thành phố (HEPZA), nêu thực trạng, một trong những khó khăn lớn nhất hiện nay của các doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ trên địa bàn là vấn đề thiếu mặt bằng sản xuất phù hợp.
“Các doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ chủ yếu có quy mô vừa và nhỏ, cần mặt bằng sản xuất đặc thù, không thể thuê những lô đất lớn. Tuy nhiên, quy hoạch các lô đất nhỏ trong khu công nghiệp hiện nay còn hạn chế, nếu có thì cũng làm tăng chi phí đầu tư hạ tầng cũng như chi phí dành cho các diện tích phụ trợ", ông Hà lý giải.
Ngoài ra, nhiều doanh nghiệp còn gặp khó trong việc tiếp cận nguồn vốn, công nghệ tiên tiến, thị trường xuất khẩu và hệ thống tiêu chuẩn quốc tế - những yếu tố then chốt để tham gia sâu vào chuỗi cung ứng toàn cầu.
Thiếu vắng các cơ chế hỗ trợ riêng biệt cho doanh nghiệp nội địa, đặc biệt trong các lĩnh vực kỹ thuật cao và công nghệ lõi, cũng làm gia tăng chi phí gia nhập thị trường, trở thành rào cản lớn cho quá trình phát triển.
Thêm trợ lực cho doanh nghiệp
TP HCM xác định công nghiệp là một trong những trụ cột chiến lược, đặc biệt sau khi sáp nhập với Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu. Trong đó, công nghiệp hỗ trợ đóng vai trò then chốt trong việc nâng cao năng lực sản xuất nội địa, từng bước chủ động tham gia chuỗi giá trị toàn cầu và tăng sức hút đối với đầu tư FDI.
Nhằm tháo gỡ điểm nghẽn và tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ phát triển, TP HCM cùng các cơ quan chức năng đã và đang triển khai nhiều giải pháp đồng bộ.
Theo ông Trần Việt Hà, thành phố đã quy hoạch và phát triển phân khu công nghiệp hỗ trợ trong các khu công nghiệp mới như KCN Phạm Văn Hai; xây dựng mô hình nhà xưởng cao tầng, nhà xưởng dùng chung - cho phép doanh nghiệp vừa và nhỏ, doanh nghiệp siêu nhỏ chia sẻ không gian và các tiện ích chung, tiết kiệm chi phí.
Trong quy hoạch các khu công nghiệp mới, thành phố cũng thực hiện chỉ tiêu giao tối thiểu 5% hoặc tối thiểu 20 ha đất cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ trong lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ.
Song song với đó, HEPZA cũng đã cắt giảm 30% thời gian giải quyết hầu hết thủ tục hành chính tại đơn vị; xây dựng, hoàn thiện cơ chế, chính sách đặc thù hỗ trợ doanh nghiệp, bao gồm cơ chế ưu đãi đầu tư, hỗ trợ chuyển đổi công nghệ, cải thiện môi trường sản xuất và xem xét gia hạn thời gian hoạt động cho các khu đang chuyển đổi, bảo đảm điều kiện thu hút nhà đầu tư mới.
Ở cấp Trung ương, Chính phủ cũng vừa ban hành Nghị định số 205/2025/NĐ-CP ngày 17/7/2025, sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 111/2015/NĐ-CP về phát triển công nghiệp hỗ trợ. Nghị định bổ sung nhiều chính sách mới nhằm thúc đẩy ứng dụng, chuyển giao công nghệ và đào tạo nguồn nhân lực trong lĩnh vực này.
Từ ngày 1/9 tới, các dự án hợp tác nghiên cứu và chuyển giao công nghệ giữa doanh nghiệp với tổ chức khoa học công nghệ được hỗ trợ tới 50% kinh phí cho máy móc thiết bị, sản phẩm mẫu, phần mềm, đào tạo, tư vấn, sáng chế và sở hữu trí tuệ. Các hoạt động nhằm nâng cao chất lượng chuyên gia và đơn vị tư vấn trong lĩnh vực công nghệ cũng được hỗ trợ tới 70% kinh phí.
Các tập đoàn FDI lớn cũng đang tích cực phối hợp hỗ trợ doanh nghiệp Việt. Nhiều năm qua, Cục Công nghiệp (Bộ Công Thương) và Công ty TNHH Samsung Electronics Việt Nam đã triển khai Chương trình tìm kiếm, lựa chọn và hỗ trợ doanh nghiệp Việt Nam có tiềm năng tham gia sâu vào chuỗi cung ứng toàn cầu. Hiện tại chương trình đang rà soát, tìm kiếm các doanh nghiệp tham gia Dự án hỗ trợ phát triển nhà máy thông minh.
Những nỗ lực từ chính quyền, cơ quan quản lý và khối FDI đang mở ra cơ hội rõ ràng cho doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ nội địa. Các doanh nghiệp Việt cũng cho thấy tinh thần chủ động, tích cực, nỗ lực vượt qua khó khăn để nắm bắt cơ hội.
“Phải gặp gỡ, trao đổi trực tiếp mới hiểu được nhu cầu thị trường và khách hàng. Năm 2024, chúng tôi phát triển thêm 3 đối tác Nhật. Họ đòi hỏi cao về chất lượng, yêu cầu cải tiến liên tục nhưng một khi đã ký kết hợp đồng thì sẽ gắn bó lâu dài. Muốn phát triển, doanh nghiệp phải mạnh dạn đầu tư, tăng năng suất, cải tiến quy trình để đáp ứng chuẩn quốc tế”, ông Phạm Anh Tuyên, Phó Giám đốc Công ty TNHH Cơ khí Thịnh Phát chuyên sản xuất linh kiện cơ khí cho biết.
Tuy nhiên, không phải doanh nghiệp nào cũng làm được như vậy. Để biến cơ hội thành năng lực thực tế, cần nhiều hơn nữa những doanh nghiệp chủ động thay đổi, từ chiến lược đầu tư, cải tiến quy trình đến cách tiếp cận thị trường và khách hàng quốc tế.
Tin rằng, với định hướng chính sách đúng đắn cùng sự vào cuộc đồng bộ của chính quyền các cấp, bộ ngành và cộng đồng doanh nghiệp, ngành công nghiệp hỗ trợ sẽ từng bước khẳng định vị thế, đáp ứng kỳ vọng không chỉ là mắt xích trong sản xuất mà còn là động lực nâng cao năng lực công nghiệp quốc gia.
Bà Phạm Chi Lan, chuyên gia kinh tế Sức ép hiện nay về quan hệ kinh tế toàn cầu mà Việt Nam tham gia rất mạnh mẽ, đồng thời cũng tạo cơ hội cho Việt Nam thay đổi và phát triển các ngành nội địa, tăng cường nội lực - những điều mà chúng ta đã nói nhiều năm nay nhưng chưa thực sự làm được gì nhiều. Lãnh đạo hiện nay đang có sự quan tâm cao, dành những ưu tiên lớn cho phát triển các ngành kinh tế nội địa, các ngành công nghiệp để tăng cường nội lực. Đây chính là thời cơ cho các doanh nghiệp Việt Nam, cũng là thời cơ cho đất nước cất cánh được bằng các ngành của chính mình.
TS. Trương Thị Chí Bình, Phó chủ tịch Hiệp hội Công nghiệp hỗ trợ Việt Nam Một số doanh nghiệp FDI từng định chuyển một phần sản xuất sang Mexico sau khi có thông tin thuế đối ứng nhưng gần đây đã quay lại Việt Nam. Họ cần chuỗi cung ứng ổn định. Dù chính trị Mỹ có thể thay đổi nhanh như trở bàn tay nhưng chuỗi cung ứng thì không thể. Trong khu vực, Việt Nam vẫn là một điểm đến ổn định và được đánh giá cao.
Bà Nguyễn Thị Kim Ngọc, Phó Giám đốc Sở Công Thương TP HCM Một trong những chương trình trọng tâm đang được thành phố phối hợp với Samsung triển khai là hỗ trợ doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ chuyển đổi sang mô hình nhà máy thông minh. Chương trình này từng được áp dụng thành công tại Hàn Quốc và Thái Lan, giúp doanh nghiệp nhỏ cải tiến dây chuyền, tiết giảm chi phí và nâng cao năng suất. Chúng tôi kỳ vọng mô hình này sẽ là bước ngoặt để các doanh nghiệp Việt nâng cấp toàn diện về công nghệ, quy trình và năng suất. |
Đỗ Kiều