Từ đầu năm đến nay, một số tổ chức quốc tế đã đưa ra nhiều dự báo tích cực đối với tăng trưởng kinh tế Việt Nam trong giai đoạn 2022 - 2023. Theo đó, Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) dự báo tăng trưởng GDP Việt Nam sẽ phục hồi ở mức 6,5% năm 2022 và đạt 6,7% năm 2023; Ngân hàng Thế giới (WB) dự báo tăng trưởng GDP Việt Nam sẽ đạt 5,3% năm 2022, sau đó sẽ ổn định trở lại quanh mức 6,5%.
Đặc biệt, Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) hạ dự báo tăng trưởng kinh tế toàn cầu năm 2022 xuống mức 3,6%, nhưng tin rằng, tại Việt Nam, tiến trình phục hồi kinh tế sẽ mạnh lên từ việc thực thi Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế xã hội. GDP Việt Nam sẽ tăng trưởng ở mức 6% trong năm 2022 và 7,2% trong năm 2023…
Chiến sự Nga - Ukraine tác động gì tới tăng trưởng GDP?
Tuy nhiên, ông Francois Painchaud, Trưởng Đại diện IMF cũng cho rằng, vẫn sẽ có những rủi ro và sự bất định đáng kể đối với triển vọng kinh tế. Trong ngắn hạn, rủi ro bên ngoài trước mắt là sự gia tăng căng thẳng địa chính trị có thể ảnh hưởng tiêu cực đến hoạt động kinh tế và lạm phát do cầu bên ngoài yếu hơn, giá hàng hóa cao hơn và sự gián đoạn chuỗi cung ứng toàn cầu kéo dài. Cụ thể nhất là tác động từ chiến sự Nga - Ukraine.
![]() |
IMF dự báo tăng trưởng kinh tế Việt Nam có thể đạt 7,2% vào năm 2023. |
Chiến sự Nga - Ukraine tác động trực tiếp đến thương mại và tài chính là hạn chế, bởi Việt Nam chỉ có 1% tổng kim ngạch xuất khẩu ngoài dầu mỏ với Nga và chưa đến 1% tổng kim ngạch nhập khẩu ngoài dầu mỏ đến từ Nga; Nga chiếm chưa đến 1% nhập khẩu năng lượng của Việt Nam; Nga chiếm chưa đến 3% dòng vốn FDI vào Việt Nam...
Tuy vậy, tác động rõ nhất và ngay lập tức của xung đột Nga - Ukraine là giá hàng hóa tăng. Cuộc xung đột này có thể làm trầm trọng thêm áp lực lạm phát thông qua việc tăng giá các mặt hàng liên quan đến dầu mỏ, năng lượng và thực phẩm, cũng như tác động vòng hai đối với nhiều ngành công nghiệp hơn do chi phí vận tải và điện cao hơn.
Chưa kể, theo IMF, tác động vòng hai do cầu trên toàn cầu chậm lại và gián đoạn các chuỗi cung ứng có thể tác động đáng kể đến nền kinh tế Việt Nam. Đơn cử, cầu từ châu Âu chậm lại có thể tác động đáng kể đến thương mại của Việt Nam, vì đây là thị trường xuất khẩu lớn thứ ba của Việt Nam (chiếm 13% trong năm 2021).
Thêm vào đó, Trung Quốc là nhà cung cấp nguyên liệu thô và hàng hóa trung gian lớn nhất cho Việt Nam (chiếm 40%). Nguy cơ Trung Quốc và các nhà cung cấp châu Á khác bị ảnh hưởng bởi hậu quả của xung đột Nga - Ukraine có thể làm trầm trọng thêm sự gián đoạn chuỗi cung ứng do đại dịch, tăng chi phí vận chuyển và làm suy giảm thương mại.
Ngoài ra, còn các rủi ro khác liên quan đến những biến thể của COVID-19, việc thắt chặt điều kiện tài chính toàn cầu, diễn biến thị trường bất động sản và trái phiếu doanh nghiệp trong nước...
Trước thực tế trên, chuyên gia IMF cho rằng trong ngắn hạn, Việt Nam cần hoạch định chính sách mau lẹ, chủ động điều chỉnh quy mô và cấu phần hỗ trợ chính sách để phù hợp với tốc độ phục hồi. Nếu rủi ro tăng trưởng chậm lại trở thành hiện thực khi Việt Nam phải đối phó với áp lực lạm phát, chính sách tài khóa nên đóng vai trò là tuyến phòng đầu tiên mà không cần đến hỗ trợ thêm của chính sách tiền tệ.
Ông Francois Painchaud nhìn nhận, chính sách tiền tệ đã hỗ trợ một cách thích hợp nhưng cần phải ngày càng cảnh giác với rủi ro lạm phát. Nếu áp lực lạm phát kéo dài, Ngân hàng Nhà nước nên thắt chặt vị thế chính sách tiền tệ của mình và truyền thông rõ ràng những biện pháp giúp kiềm chế lạm phát.
Chờ "phao cứu sinh" từ gói kích thích kinh tế
Dựa trên phân tích ảnh hưởng của các diễn biến kinh tế lớn đến Việt Nam, TS. Cấn Văn Lực vừa cập nhật dự báo 2 kịch bản cho tăng trưởng GDP năm 2022-2023, tuy nhiên thấp hơn mức tăng trưởng dự báo mà IMF cũng như các tổ chức quốc tế khác đưa ra.
Theo đó, ở kịch bản cơ sở, GDP Việt Nam năm 2022 - 2023 sẽ tăng từ 5,5-6%, còn ở kịch bản tiêu cực chỉ tăng trưởng 4,5-5%. "Các biến số trong 2 kịch bản trên sẽ phụ thuộc vào mức độ thực hiện Chương trình phòng, chống dịch; Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội 2022-2023; và khả năng Việt Nam giảm thiểu tác động từ chiến sự Nga - Ukraine", ông Lực đánh giá.
Có thể khẳng định, một trong những yếu tố được đánh giá tác động lớn con số tăng trưởng GDP trong giai đoạn 2022 - 2023 chính là việc thực hiện Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội của Chính phủ (hay còn gọi là gói kích thích kinh tế).
Ông Phan Đức Hiếu, Ủy viên thường trực Ủy ban Kinh tế của Quốc hội cho biết, gói kích thích kinh tế được kỳ vọng sẽ tạo cơ hội để khôi phục nhanh chuỗi sản xuất, cung ứng, lao động, thúc đẩy các động lực tăng trưởng, phấn đấu đạt mục tiêu tăng trưởng bình quân 6,5 - 7%/năm giai đoạn 2021-2025. Theo tính toán của Chính phủ khi trình Quốc hội thông qua Nghị quyết về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ Chương trình trên, việc thực hiện Chương trình được dự báo góp phần tăng trưởng GDP thêm khoảng 2,9% trong năm 2022 và 0,2% trong năm 2023, tạo điều kiện hoàn thành mục tiêu tăng trưởng GDP bình quân 6,5 - 7%/năm trong giai đoạn 2021-2025; bảo đảm ổn định việc làm, thu nhập cho người lao động, giữ tỷ lệ thất nghiệp ở mức ổn định khoảng 2-3%.
Trong bối cảnh mới, để thực hiện thành công Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội của Chính phủ, ông Phan Đức Hiếu cho rằng, nhất thiết phải đáp ứng được 3 yêu cầu chính: Khẩn trương, kịp thời hiện thực hóa các hỗ trợ đến tay người dân và doanh nghiệp; Hiệu quả, khả năng hấp thụ, tránh dàn trải, lãng phí nguồn lực là những yêu cầu quan trọng để giúp đạt mục tiêu phục hồi, phát triển nhanh sản xuất kinh doanh, thúc đẩy tăng trưởng; Công khai, minh bạch vừa là giải pháp vừa là yêu cầu để nâng cao hiệu lực, hiệu quả và hoàn thành mục tiêu Chương trình.
Cũng theo ông Hiếu, để chương trình thực sự là “phao cứu sinh” phục hồi và vực dậy nền kinh tế, đòi hỏi nỗ lực của tất cả các bên, từ Nhà nước đến người dân và doanh nghiệp. “Bản thân mỗi doanh nghiệp trước hết tự thay đổi để thích ứng với thay đổi trong bối cảnh mới. Doanh nghiệp cần năng động, chủ động, sáng tạo hơn, quản trị tốt hơn để thích ứng tốt hơn với xu hướng kinh doanh mới, thói quen tiêu dùng mới và công nghệ mới”.
Hơn nữa, tác động tiêu cực từ chiến sự Nga - Ukraine là rất lớn nhưng không hẳn là không có cơ hội. Với hơn 15 năm hoạt động trong lĩnh vực thương mại, ông Nguyễn Tuấn Việt, Giám đốc công ty TNHH VIETGO, đánh giá trong nguy bao giờ cũng có cơ, chiến tranh sẽ khiến xuất hiện một số mặt hàng có nhu cầu tiêu dùng mới gia tăng như lương thực, than, gỗ... Việt Nam là quốc gia có lợi thế về các hiệp định thương mại tự do (FTA), các doanh nghiệp cần nắm bắt nhu cầu này để đẩy mạnh xuất khẩu hơn.
Ông Việt khẳng định đẩy mạnh xuất khẩu sẽ giúp lợi nhuận của doanh nghiệp tăng lên, từ đó đem về nhiều ngoại tệ cho đất nước. Hiện, Việt Nam đang "vô địch châu Á" về số lượng các hiệp định FTA tham gia nên rất cần khai thác, tận dụng tốt hơn tiềm năng, lợi thế này.
Tuy nhiên, số liệu thống kê cho thấy, doanh nghiệp FDI đang chiếm tới hơn 70% kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam, đây là điều đáng tiếc cho các doanh nghiệp nội. Theo đó, đại diện VIETGO kiến nghị Chính phủ cần phải tạo điều kiện cho cộng đồng doanh nghiệp Việt tận dụng được cơ hội xuất khẩu.
"Việt Nam có nhiều FTA, điều đó có nghĩa hàng hóa nhập từ Việt Nam sẽ được giảm thuế nhiều hơn, cạnh tranh hơn và không một nhà mua hàng nào muốn bỏ lỡ cơ hội nhập hàng từ Việt Nam. Song, vấn đề nằm ở chỗ, chúng ta phải chủ động được kênh thông tin về khách hàng nước ngoài cần mua những mặt hàng gì để doanh nghiệp nhỏ có thể xuất khẩu, giống như Trung Quốc có Alibaba vậy", ông Việt chia sẻ.
Lê Thúy