Cuối tuần trước, Nhà Trắng đã đăng tải Sắc lệnh của Tổng thống Donald Trump về việc điều chỉnh mức thuế đối ứng, theo đó Hoa Kỳ quyết định điều chỉnh mức thuế đối ứng cho 69 nước và vùng lãnh thổ được liệt kê trong Phụ lục I. Theo Phụ lục này, mức thuế đối ứng dành cho Việt Nam giảm từ 46% xuống còn 20%. Đối với hàng trung chuyển, 69 quốc gia và vùng lãnh thổ sẽ cùng chịu mức thuế quan 40%.
Cơ hội và thách thức đan xen
 |
|
Doanh nghiệp Việt Nam mở rộng thị phần tại Mỹ bằng cách thay thế các sản phẩm từ những quốc gia, vùng lãnh thổ chịu mức thuế cao. |
Chiều cùng ngày, Bộ Công Thương cho biết, trong quá trình đàm phán từ tháng 4, Việt Nam và Hoa Kỳ đã tập trung thảo luận và đạt được nhiều tiến bộ trong các vấn đề như thuế quan, quy tắc xuất xứ, hải quan, nông nghiệp, các biện pháp phi thuế quan, thương mại số, dịch vụ và đầu tư, sở hữu trí tuệ, phát triển bền vững, chuỗi cung ứng, hợp tác thương mại…
Trong thời gian tới, hai bên sẽ tiếp tục thảo luận và triển khai các công việc tiếp theo hướng đến hoàn thành thỏa thuận về thương mại đối ứng trên nguyên tắc cởi mở, xây dựng, bình đẳng, tôn trọng độc lập, tự chủ, thể chế chính trị, cùng có lợi và cân nhắc tới trình độ phát triển của nhau. Hai bên cũng sẽ nỗ lực thúc đẩy quan hệ kinh tế, thương mại và đầu tư ổn định, hài hòa lợi ích, tương xứng với mối quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện Việt Nam - Hoa Kỳ. Việc Mỹ giảm thuế từ 46% xuống 20% với Việt Nam là kết quả của nỗ lực đàm phán không ngừng giữa hai nước.
Trao đổi với Vnbusiness, ông Lê Châu Hải Vũ, chuyên gia phát triển bền vững, Giám đốc CTCP Dịch vụ Tư vấn Doanh nghiệp ConsulTech cho biết, trước thông tin về mức thuế đối ứng, doanh nghiệp đã có tâm lý chấp nhận. Dù mức thuế Mỹ áp cho hàng hoá Việt Nam cao hơn 1% so với một số quốc gia trong khu vực như Thái Lan, Campuchia, Indonesia,... nhưng so với các "đối thủ" có mức thuế cao hơn, Việt Nam vẫn có lợi thế cạnh tranh rõ rệt.
Theo phân tích của nhiều chuyên gia, doanh nghiệp, tuỳ từng ngành hàng, phân khúc sản phẩm mà lợi thế cạnh tranh giữa Việt Nam và các quốc gia, vùng lãnh thổ tại thị trường Hoa Kỳ đã thay đổi. Tạo ra một "thế trận mới", vừa có thách thức, vừa có cơ hội cho doanh nghiệp.
Đơn cử, với ngành tôm, theo ông Trần Văn Lĩnh, Chủ tịch HĐQT, CTCP Thủy sản và Thương mại Thuận Phước, tôm Việt Nam tập trung vào sản phẩm chế biến, giá trị gia tăng cao. Do đó, nếu thị phần của Ấn Độ sụt giảm (do chịu thuế 25%), có thể một phần đơn hàng sẽ được chuyển sang Việt Nam.
"Tuy nhiên, một số doanh nghiệp xuất khẩu hàng sơ chế và hàng tôm thẻ chân trắng sẽ bị cạnh tranh gay gắt từ Ecuador. Mặt hàng tôm sú là cuộc đua với hàng từ Indonesia", ông Lĩnh nhận định.
Tương tự, với dệt may, ông Trương Văn Cẩm, Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Dệt may Việt Nam phân tích, các nước chiếm thị phần nhập khẩu lớn vào thị trường Mỹ là Trung Quốc và Ấn Độ đều bị áp mức thuế cao hơn, tạo điều kiện cho các nước còn lại. Trong đó, Việt Nam và Bangladesh đều được áp dụng mức thuế 20% nên mức độ cạnh tranh giữa hai quốc gia sẽ gay gắt hơn.
"Bangladesh có lợi thế về chi phí sản xuất đến từ nhân công giá rẻ và phần nào tự chủ được nguồn cung vải đầu vào cho sản xuất may mặc. Tuy nhiên, do cơ cấu hàng dệt may xuất khẩu vào Mỹ của Việt Nam tương đồng với Trung Quốc nên Việt Nam có lợi thế hơn Bangladesh trong việc bù đắp nguồn cung may mặc", ông Cẩm cho hay.
Doanh nghiệp cần thích ứng và thích nghi
Đến thời điểm này, nhiều doanh nghiệp đã bước đầu lên chiến lược, kế hoạch cho giai đoạn tới, dù đã phần nào "ổn định" với mức thuế 20%, những vẫn tiềm ẩn nhiều rủi ro, bất định.
Với doanh nghiệp lớn như Tập đoàn Dệt May Việt Nam (Vinatex), trước những yêu cầu ngày càng khắt khe về xuất xứ nguyên phụ liệu, lãnh đạo tập đoàn đã chủ động đề nghị các doanh nghiệp thành viên phân loại rõ các chủng loại vải có thể tìm kiếm được trong nước để giảm nhập khẩu; gia tăng nội địa hóa các phụ liệu khác. Bên cạnh đó, làm việc với khách hàng để đa dạng hóa nguồn cung nguyên liệu từ nhiều quốc gia và đẩy mạnh các giải pháp số nhằm truy xuất nguồn gốc sản phẩm.
Sở Công Thương tỉnh Đồng Nai nhận định mức thuế đối ứng 20% với hàng hóa Việt Nam sẽ ảnh hưởng đến khả năng cạnh tranh và đơn hàng xuất khẩu của nhiều doanh nghiệp trên địa bàn. Theo đó, ngành dệt may, giày dép dự báo giảm từ 5 - 10% đơn hàng. Một số mặt hàng gỗ nội thất bị áp thuế cao hơn, buộc doanh nghiệp điều chỉnh giá hoặc tìm thị trường thay thế. Các ngành cà phê, hạt điều, thủy sản tuy chịu tác động nhẹ hơn nhưng vẫn gặp cạnh tranh mạnh về giá.
Trước tình hình đó, Sở này đã triển khai các giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp như tái đàm phán đơn hàng, điều chỉnh giá xuất khẩu, thời gian giao hàng, chính sách vận chuyển; đồng thời thúc đẩy khai thác các thị trường thay thế như EU, Hàn Quốc, Nhật Bản… để giảm phụ thuộc vào thị trường Hoa Kỳ.
Trong bối cảnh đó, theo ông Hải Vũ, doanh nghiệp không chỉ cần thích ứng linh hoạt với mức thuế mới mà còn phải thích nghi lâu dài. Do đó, ông đưa ra giải pháp ngắn hạn, trung hạn và dài hạn cho doanh nghiệp.
Theo đó, trong 1 - 2 năm tới, doanh nghiệp cần tối ưu hóa chi phí và hiệu suất sản xuất. Tập trung vào việc cắt giảm chi phí sản xuất, tăng năng suất và hiệu quả hoạt động để bù đắp một phần chi phí phát sinh từ thuế. Theo ông Vũ, đây là điều rất cần thiết. Bên cạnh đó, giảm sự phụ thuộc vào thị trường Mỹ bằng cách tìm kiếm và mở rộng các thị trường mới, đặc biệt là các thị trường đã có Hiệp định thương mại tự do (FTA) với Việt Nam như EU (EVFTA), Vương quốc Anh (UKVFTA), Nhật Bản (CPTPP).
Doanh nghiệp cần cải thiện kỹ năng đàm phán với các đối tác nhập khẩu Mỹ để cùng chia sẻ gánh nặng thuế quan hoặc tìm kiếm các điều khoản hợp lý hơn. Phải nghiên cứu kỹ thị trường và đối tác. Đây là điều doanh nghiệp Việt còn rất yếu.
Doanh nghiệp cũng cần tăng cường khả năng ứng phó với phòng vệ thương mại bằng cách chủ động nghiên cứu và tuân thủ các quy định về phòng vệ thương mại của Mỹ để tránh các vụ kiện chống bán phá giá hoặc chống trợ cấp. Doanh nghiệp nhỏ và vừa ít nghĩ đến vấn đề này nên thường bị động, đối phó kém hiệu quả.
Cuối cùng là đẩy mạnh tiêu thụ nội địa, tập trung vào thị trường trong nước với gần 100 triệu dân. Chuyên gia đánh giá thị trường trong nước đầy tiềm năng để các doanh nghiệp có thể duy trì sản xuất và doanh thu, tuy nhiên, điều này cũng không dễ thực hiện trong môi trường cạnh tranh nhỏ hẹp và phá giá lẫn nhau.
PGS.TS Ngô Trí Long, chuyên gia kinh tế Mỹ hiện là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam, do đó việc duy trì thị trường này luôn có ý nghĩa sống còn. Trong bối cảnh cạnh tranh chiến lược toàn cầu ngày càng gia tăng, thuế đối ứng không chỉ là áp lực, còn là cơ hội để Việt Nam khẳng định năng lực thích ứng, nâng cấp chuỗi giá trị quốc gia và chuyển đổi mô hình tăng trưởng bền vững, là cơ hội để Việt Nam khẳng định vai trò đối tác thương mại có trách nhiệm, sẵn sàng cải cách để hòa nhập sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu.
Ông Raymond Mallon, chuyên gia kinh tế Ông Trump đã tuyên bố những mức thuế rất cao đánh vào hàng trung chuyển, nhưng đó là một điều rất mơ hồ. Thực chất thế giới đã có các quy tắc xuất xứ rõ ràng được thiết lập trong khuôn khổ WTO và các hiệp định quốc tế khác. Nhưng trong một số tuyên bố gần đây, không rõ liệu có phải họ đang đề cập đến một bộ quy định mới hay không. Và nếu có, thì điều này sẽ làm tăng chi phí hành chính và gây khó khăn hơn nữa cho doanh nghiệp.
Ông Lê Văn Quang, Tổng giám đốc Tập đoàn Thủy sản Minh Phú Riêng mặt hàng tôm Việt Nam vẫn có lợi thế tương đối tại thị trường Mỹ nhờ phân khúc hàng giá trị gia tăng. Một số doanh nghiệp xuất khẩu hàng sơ chế và mặt hàng tôm thẻ chân trắng sẽ bị cạnh tranh gay gắt từ Ecuador. Mặt hàng tôm sú là cuộc đua với hàng từ Indonesia. Bối cảnh thị trường thế giới hiện có nhiều biến động, ngoài việc tìm cách thích nghi, thích ứng, tìm kiếm mở rộng thị trường mới thì cộng đồng doanh nghiệp ngành thủy sản cũng đang tích cực tham gia phát triển thị trường nội địa. |
Đỗ Kiều
