Theo Hiệp hội Hồ tiêu Việt Nam (VPSA), sản lượng hồ tiêu cả nước ước đạt khoảng 200.000 tấn mỗi năm, trong đó tới 95% - tương đương 190.000 tấn được xuất khẩu, chỉ khoảng 10.000 tấn tiêu thụ trong nước.
Đáng chú ý, phần hồ tiêu được chế biến sâu và tiêu dùng nội địa, tức phần duy nhất chịu thuế GTGT, chỉ chiếm khoảng 2,5% tổng sản lượng, tương đương 5.000 tấn.
Điều này dẫn đến thực trạng là dù ngành hồ tiêu thu về khoảng 1,3 tỉ USD từ xuất khẩu nhưng chỉ khoảng 1,625 triệu USD (tương đương 42 tỉ đồng) là thuế GTGT thực thu từ tiêu dùng trong nước. Trong khi đó, số thuế GTGT được hoàn lại cho các doanh nghiệp xuất khẩu lên đến 63,375 triệu USD (gần 1.650 tỉ đồng).
 |
|
Hiệp hội Hồ tiêu kiến nghị xem xét bỏ thuế GTGT đối với hàng nguyên liệu đầu vào phục vụ cho xuất khẩu. |
Tương tự, nhóm cây gia vị khác với tổng sản lượng xuất khẩu khoảng 200.000 tấn cũng chỉ dành khoảng 5.000 tấn chế biến tiêu dùng trong nước.
Tính chung toàn ngành gia vị Việt Nam, với tổng lượng xuất khẩu hơn 400.000 tấn (theo con số năm 2024) thì chỉ khoảng 10.000 tấn tiêu và gia vị các loại được tiêu thụ nội địa và giúp đem lại nguồn thu thuế GTGT cho Nhà nước ước đạt 55 tỷ đồng, số thuế dự kiến được hoàn khoảng 2.135 tỷ đồng.
Theo VPSA, cơ chế hoàn thuế GTGT đang bộc lộ nhiều bất cập, tạo kẽ hở cho hành vi gian lận thuế. Điều này không chỉ gây thất thoát ngân sách mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường kinh doanh của các doanh nghiệp xuất khẩu chân chính, làm suy giảm niềm tin và tính minh bạch trong hệ thống thuế.
Thực tế, nhiều doanh nghiệp trong ngành hồ tiêu và gia vị đang lo ngại nguy cơ gian lận sẽ tiếp diễn khi Luật Thuế GTGT mới được triển khai mà chưa có các biện pháp siết chặt và cải tiến quy trình.
Để thúc đẩy sự phát triển bền vững của ngành hồ tiêu và gia vị, VPSA kiến nghị Chính phủ và các bộ, ngành liên quan cần cải tiến cơ chế thu và hoàn thuế GTGT theo hướng hiệu quả, sát thực tế hơn với đặc thù ngành hàng xuất khẩu có tỷ lệ tiêu thụ nội địa thấp.
Thứ nhất, VPSA đề xuất áp dụng thuế GTGT 0% đối với hàng nguyên liệu đầu vào phục vụ cho xuất khẩu, thay vì để doanh nghiệp tạm nộp rồi chờ hoàn thuế.
Thứ hai, VPSA kiến nghị cân nhắc áp dụng mức thuế khoán xuất khẩu 0,5%. Cách làm này sẽ giúp Nhà nước thu được thuế ngay tại thời điểm giao dịch, vừa giúp doanh nghiệp có vốn kinh doanh chủ động, vòng quay vốn nhanh, không bị chờ đợi việc hoàn thuế bị treo.
Thứ ba, đề xuất bỏ cơ chế hoàn thuế xuất khẩu đối với hồ tiêu và gia vị, bởi lẽ việc hoàn thuế không tương xứng với nguồn lực xã hội và gây ảnh hưởng lớn đến dòng vốn lưu động của doanh nghiệp.
Thứ tư, duy trì thuế GTGT 5% đối với nguyên liệu đầu vào sản xuất, chế biến tiêu thụ nội địa.
Hiệp hội nhấn mạnh rằng việc áp dụng cơ chế thuế GTGT hiện tại đối với ngành hồ tiêu và gia vị sẽ gây ra rất nhiều nhiều khó khăn tài chính cho doanh nghiệp, đặc biệt là trong bối cảnh biến động giá trị nông sản và sự cạnh tranh gay gắt từ các quốc gia khác như Indonesia, Ấn Độ, và Brazil.
Nguyên nhân là bởi phần lớn sản phẩm gia vị của Việt Nam xuất khẩu vẫn ở dạng sơ chế, với biên độ lợi nhuận rất thấp, chỉ từ 1–3%. Trong điều kiện đó, việc hoàn thuế GTGT 5% khả năng sẽ trở thành yếu tố kìm hãm sự phát triển bền vững của ngành.
Hiệp hội Hồ tiêu và cây gia vị Việt Nam kiến nghị các cơ quan chức năng xem xét các đề xuất trên nhằm tạo ra môi trường thuế minh bạch và thuận lợi cho doanh nghiệp, đồng thời giúp doanh nghiệp thực hiện nghĩa vụ thuế đóng góp cho ngân sách, tạo điều kiện cho ngành hồ tiêu và gia vị phát triển mạnh mẽ, nâng cao giá trị sản phẩm và đóng góp vào mục tiêu tăng trưởng bền vững của nền kinh tế Việt Nam.
Hồng Hương