Là một tỉnh trẻ, có xuất phát điểm thấp, kinh tế Hậu Giang chủ yếu dựa vào nông nghiệp với các cây trồng chủ lực như lúa, mía, cây ăn trái và nuôi trồng thủy sản.
Công nghệ cao trên nhiều lĩnh vực
Mặc dù có tiềm năng về đất đai và nguồn nước, nhưng phương thức canh tác lạc hậu, quy mô sản xuất nhỏ lẻ, thiếu liên kết chuỗi giá trị đã khiến nông sản khó cạnh tranh, giá cả bấp bênh. Người nông dân thường xuyên đối mặt với tình trạng "được mùa mất giá", lợi nhuận thấp, dẫn đến tỷ lệ hộ nghèo còn cao ở nhiều địa phương. Sự thiếu hụt về vốn, công nghệ và thông tin thị trường cũng là những rào cản lớn kìm hãm sự phát triển.
Nhận thức rõ những điểm nghẽn này, Tỉnh ủy, UBND tỉnh Hậu Giang đã xác định tái cơ cấu nông nghiệp theo hướng nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững là trọng tâm. Trong đó, việc ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất và phát triển kinh tế tập thể thông qua HTX được coi là kim chỉ nam. Mục tiêu không chỉ là tăng năng suất mà còn tạo ra sản phẩm chất lượng, an toàn, có thương hiệu, đáp ứng nhu cầu thị trường trong và ngoài nước, từ đó nâng cao thu nhập cho người dân, đặc biệt là các hộ nghèo.
Sự ra đời và phát triển của các HTX nông nghiệp công nghệ cao đã mang lại luồng gió mới cho bức tranh nông nghiệp Hậu Giang.
Thay vì canh tác truyền thống, HTX Phước Trung (huyện Châu Thành A) đã mạnh dạn đầu tư vào giống lúa chất lượng cao, quy trình canh tác "1 phải 5 giảm" (một phải: dùng giống xác nhận, năm giảm: giảm lượng giống gieo sạ, phân đạm, thuốc bảo vệ thực vật, nước tưới và thất thoát sau thu hoạch), sử dụng máy bay không người lái để phun thuốc bảo vệ thực vật, bón phân tự động, và lắp đặt hệ thống cảm biến theo dõi độ ẩm, dinh dưỡng đất.
 |
|
Nông nghiệp công nghệ cao cho giá trị kinh tế cao. |
Việc ứng dụng công nghệ đã giúp giảm chi phí sản xuất, tiết kiệm nước, giảm thiểu tác động đến môi trường, đồng thời tăng năng suất và chất lượng hạt lúa. Sản phẩm lúa gạo của HTX này đạt tiêu chuẩn an toàn, có khả năng truy xuất nguồn gốc, được các doanh nghiệp lớn bao tiêu với giá cao hơn thị trường. Điều này không chỉ giúp thành viên HTX có thu nhập ổn định mà còn tạo thêm việc làm cho nhiều lao động địa phương.
Không chỉ riêng cây lúa, mô hình HTX nông nghiệp công nghệ cao còn được nhân rộng sang nhiều lĩnh vực khác, điển hình là cây ăn trái và nuôi trồng thủy sản. Với cây ăn trái, các HTX đã chuyển giao kỹ thuật trồng theo tiêu chuẩn GlobalGAP, VietGAP, sử dụng hệ thống tưới nhỏ giọt, nhà màng, nhà lưới để kiểm soát sâu bệnh và điều kiện môi trường. Nhiều loại trái cây đặc sản của Hậu Giang như cam sành, bưởi, nhãn, mít, dưa lưới đã được nâng tầm giá trị, không chỉ tiêu thụ nội địa mà còn hướng đến xuất khẩu.
Tiêu biểu như HTX dưa lưới Thuận Phát (huyện Phụng Hiệp) đã áp dụng công nghệ cao vào sản xuất dưa lưới trong nhà màng cũng như ứng dụng công nghệ bảo quản sau thu hoạch, giúp kéo dài thời gian lưu trữ, giảm hao hụt và giữ được chất lượng tươi ngon của sản phẩm khi vận chuyển đi xa. Điều này là bước đột phá quan trọng để tránh tình trạng "được mùa rớt giá" thường thấy.
Trong lĩnh vực nuôi trồng thủy sản, các HTX đã đầu tư vào hệ thống ao nuôi hiện đại, sử dụng công nghệ nuôi thâm canh tuần hoàn, kiểm soát chất lượng nước tự động, và áp dụng quy trình cho ăn bằng máy. Việc này giúp giảm thiểu rủi ro dịch bệnh, nâng cao năng suất và đảm bảo chất lượng tôm, cá.
Như tại HTX Kỳ Như, để thành công trong đầu tư công nghệ, điều quan trọng là HTX đã xây dựng theo chuỗi quy trình khép kín và thắt chặt mối liên kết quan hệ hữu cơ giữa “4 nhà”. HTX cũng xây dựng mô hình phát triển HTX liên kết kiểu mới gắn với sản xuất, chế biến, tiêu thụ sản phẩm. Khâu đầu tư cho chế biến bằng máy móc, công nghệ cao không chỉ bảo đảm chất lượng sản phẩm mà còn nâng cao giá trị kinh tế.
Sản phẩm thủy sản của HTX được truy xuất nguồn gốc rõ ràng, đáp ứng các tiêu chuẩn xuất khẩu khắt khe. Mô hình này không chỉ mang lại hiệu quả kinh tế cao mà còn góp phần bảo vệ môi trường, giảm thiểu ô nhiễm.
Tiếp sức cho HTX ứng dụng công nghệ
Để đạt được những thành tựu đáng kể này, vai trò của chính quyền địa phương và các ban ngành, trong đó có Liên minh HTX tỉnh là không thể phủ nhận.
Tỉnh Hậu Giang đã ban hành nhiều chính sách hỗ trợ phát triển HTX, và Liên minh HTX cũng đồng hành hỗ trợ các HTX ứng dụng công nghệ cao một cách phù hợp, bao gồm hỗ trợ vốn vay ưu đãi, tập huấn kỹ thuật, đào tạo quản lý, và hỗ trợ xúc tiến thương mại.
 |
|
Nông nghiệp công nghệ cao thích ứng với biến đổi khí hậu. |
Các sở, ban, ngành liên quan đã tích cực phối hợp với các HTX trong việc chuyển giao công nghệ, xây dựng thương hiệu và kết nối với các doanh nghiệp bao tiêu sản phẩm. Mối liên kết giữa nhà nông – nhà khoa học – nhà nước – nhà doanh nghiệp ngày càng được thắt chặt, tạo thành một chuỗi giá trị bền vững.
Điển hình cho sự thành công này là HTX Nông nghiệp Thạnh Hòa (huyện Phụng Hiệp). Từ một HTX gặp nhiều khó khăn, từ sự hỗ trợ tích cực của ngành chức năng, Thạnh Hòa đã mạnh dạn chuyển đổi sang mô hình sản xuất lúa công nghệ cao. Bằng việc ứng dụng cơ giới hóa đồng bộ, sử dụng giống lúa chất lượng cao và quy trình canh tác tiên tiến, HTX đã đạt năng suất vượt trội, lợi nhuận tăng gấp rưỡi so với phương pháp truyền thống. Sản phẩm gạo của HTX đã có thương hiệu riêng, được thị trường đón nhận, mang lại thu nhập ổn định cho hàng trăm thành viên, giúp nhiều hộ thoát nghèo và vươn lên khá giả.
Nền tảng từ khoa học công nghệ
Tuy nhiên, con đường phát triển nông nghiệp công nghệ cao thông qua HTX ở Hậu Giang vẫn còn không ít thách thức. Vốn đầu tư cho công nghệ cao thường lớn, đòi hỏi HTX phải có khả năng huy động vốn và quản lý tài chính hiệu quả. Trình độ tiếp thu khoa học kỹ thuật của một bộ phận nông dân còn hạn chế, đòi hỏi các chương trình đào tạo, tập huấn phải được thực hiện thường xuyên và phù hợp. Bên cạnh đó, việc biến đổi khí hậu, xâm nhập mặn ngày càng gay gắt cũng đặt ra yêu cầu về khả năng thích ứng và áp dụng công nghệ mới của các HTX.
Trong tương lai, Hậu Giang tiếp tục đặt mục tiêu đẩy mạnh phát triển nông nghiệp công nghệ cao, lấy HTX làm hạt nhân. Do đó, tỉnh sẽ tiếp tục rà soát, bổ sung các chính sách ưu đãi về đất đai, tín dụng, thuế, đào tạo để khuyến khích thành lập và phát triển HTX nông nghiệp công nghệ cao.
Hậu Giang cũng khuyến khích các HTX đầu tư vào công nghệ 4.0 trong nông nghiệp như Internet vạn vật (IoT), trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (Big Data) để tối ưu hóa quy trình sản xuất, quản lý chất lượng và kết nối thị trường để xây dựng và hoàn thiện các chuỗi giá trị khép kín.
Liên minh HTX tỉnh cũng sẽ tiếp tục đồng hành cùng các HTX trong việc tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về kỹ thuật canh tác công nghệ cao, quản lý kinh doanh, marketing và phát triển thị trường cho cán bộ quản lý và thành viên HTX. Điều này sẽ hỗ trợ đắc lực các HTX áp dụng các giải pháp nông nghiệp thông minh, sử dụng tài nguyên hiệu quả, phát triển giống cây trồng, vật nuôi chịu mặn, chịu hạn để ứng phó với biến đổi khí hậu.
Có thể khẳng định, chiến lược phát triển HTX nông nghiệp công nghệ cao đã và đang mang lại những kết quả tích cực, góp phần quan trọng vào công cuộc giảm nghèo bền vững của Hậu Giang. Đến cuối năm 2024, tỷ lệ hộ nghèo của tỉnh chỉ còn 1,48% đã chứng minh được điều này.
Từ những cánh đồng lúa bạt ngàn đến những vườn cây trái trĩu quả hay các ao nuôi thủy sản hiện đại, hình ảnh về một nền nông nghiệp Hậu Giang đang chuyển mình mạnh mẽ, dựa trên nền tảng của khoa học công nghệ và sức mạnh của tinh thần hợp tác. Hậu Giang đang chứng minh rằng, với tầm nhìn đúng đắn và sự nỗ lực đồng bộ, nông nghiệp hoàn toàn có thể trở thành động lực chính để giúp người dân nâng cao chất lượng cuộc sống.
Tùng Lâm