Những địa phương như Châu Thành, Phụng Hiệp của tỉnh Hậu Giang đang tập trung trồng rất nhiều chanh không hạt. Nhiều hộ dân, thành viên HTX đã giảm dần diện tích cây lúa kém hiệu quả trên đất phèn, trũng sang trồng các loại cây ăn quả, trong đó có chanh không hạt.
Từ manh mún nhỏ lẻ đến liên kết chuỗi giá trị
Trước đây, cây chanh không hạt ở Hậu Giang cũng như nhiều loại nông sản khác, chủ yếu được trồng theo lối tự phát, manh mún nên điệp khúc "được mùa, mất giá" vẫn luôn ám ảnh. Có thời điểm, chanh chín rụng đầy gốc nên lời lãi từ loại cây này với người nông dân gần như bằng không.
Tuy nhiên, nhận thấy đây là loại cây trồng thích hợp với vùng đất nhiễm phèn, nhiễm mặn của nhiều địa phương và nhu cầu thị trường cũng rất lớn, nhất là xuất khẩu, chính vì vậy, Hậu Giang đã xác định đây là một trong những cây trồng chủ lực cần được định hướng phát triển bài bản. Và lời giải cho bài toán này chính là mô hình HTX kiểu mới.
Sự ra đời của các HTX chuyên canh chanh không hạt như HTX Chanh không hạt Thạnh Phước, HTX nông nghiệp Lộc Phát… đã tạo ra một bước ngoặt lớn. Thay vì làm ăn riêng lẻ, các nông dân đã tự nguyện tham gia HTX, cùng nhau "góp đất, chung sức, đồng lòng".
 |
|
Chanh không hạt hiện là một trong những cây trồng chủ lực ở Hậu Giang. |
Như tại HTX Chanh không hạt Thạnh Phước, từ ngày thành lập HTX, bà con thành viên yên tâm sản xuất hơn và không còn phải lo đầu ra. HTX đã ký được hợp đồng bao tiêu ổn định với các công ty xuất khẩu đi thị trường Trung Đông và châu Âu. Giá bán chanh không hạt cũng luôn cao hơn giá thị trường tự do từ 2.000−3.000 đồng/kg. Nhờ đó, thu nhập của bà con tăng lên rõ rệt.
Thực tế cho thấy, các thành viên HTX có thu nhập bình quân đạt từ 400−500 triệu đồng/ha/năm, cao gấp 3-4 lần so với trồng lúa và các loại cây màu khác trên cùng một diện tích. Cuộc sống của họ đã thực sự thay đổi. Nhiều hộ đã thoát nghèo bền vững, xây được nhà cửa khang trang, có điều kiện lo cho con cái học hành đến nơi đến chốn.
Còn tại HTX nông nghiệp B2 (huyện Phụng Hiệp), từ khi thành lập đến nay, HTX cũng được nhận hỗ trợ cây giống chanh không hạt phân hữu cơ từ công ty, kỹ thuật trồng và chăm sóc của cán bộ kỹ thuật để sản xuất chanh không hạt VietGap và GlobalGAP để đáp ứng nhu cầu của thị trường. Đồng thời, sản phẩm của HTX cũng được HTX Trái cây sinh học OCOP ký hợp đồng bao tiêu đầu ra.
Sự tiếp sức từ Liên minh HTX tỉnh Hậu Giang
Để các HTX có thể phát huy tối đa vai trò của mình, không thể không nhắc đến sự hỗ trợ, đồng hành của Liên minh HTX tỉnh Hậu Giang. Đây được xem là "chất xúc tác" quan trọng, giúp các HTX vượt qua những khó khăn ban đầu và phát triển đúng hướng.
Trong đó, thông qua Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX, Liên minh đã tạo điều kiện cho một số HTX chanh không hạt được vay vốn ưu đãi để đầu tư mở rộng sản xuất, xây dựng nhà kho, xưởng sơ chế, đóng gói. Đơn cử như HTX Nông nghiệp Quyết Thắng đã được hỗ trợ vốn để đầu tư hệ thống tưới tiêu tự động, giúp tiết kiệm nước và nhân công, nâng cao hiệu quả sản xuất.
Liên minh HTX tỉnh thường xuyên tổ chức các khóa đào tạo cho cán bộ quản lý HTX về kỹ năng quản trị, điều hành, lập kế hoạch kinh doanh, marketing và đặc biệt là chuyển đổi số trong nông nghiệp. Việc áp dụng nhật ký điện tử, truy xuất nguồn gốc bằng mã QR code đã giúp nâng cao giá trị và sự minh bạch của sản phẩm, đáp ứng yêu cầu ngày càng khắt khe của thị trường xuất khẩu.
 |
|
Sản xuất theo chuỗi giúp chanh không hạt tiêu thụ thuận lợi hơn. |
Liên minh HTX tỉnh đóng vai trò cầu nối, chủ động tìm kiếm, kết nối các HTX với các doanh nghiệp thu mua, chế biến, xuất khẩu lớn. Việc tổ chức các hội chợ, diễn đàn kết nối cung - cầu, hỗ trợ các HTX tham gia các chương trình OCOP (Mỗi xã một sản phẩm) đã giúp thương hiệu chanh không hạt Hậu Giang ngày càng bay xa. Sản phẩm chanh không hạt của nhiều HTX đã đạt chứng nhận OCOP 3 sao, 4 sao, trở thành niềm tự hào của nông sản địa phương.
Nhờ sự hỗ trợ toàn diện này, chuỗi giá trị chanh không hạt Hậu Giang ngày càng được củng cố và hoàn thiện, tạo ra một hệ sinh thái kinh tế nông nghiệp bền vững. Đây là một trong những đóng góp quan trọng giúp người dân nâng cao thu nhập và chất lượng cuộc sống.
Nếu như năm 2022, thu nhập bình quân đầu người của tỉnh Hậu Giang đạt 65,89 triệu đồng/người, tăng hơn 11 triệu đồng/người so với năm 2021 thì đến cuối năm 2024, thu nhập bình quân đầu người đã đạt 93 triệu đồng.
Nhìn về tương lai
Mặc dù đã đạt được những thành tựu ấn tượng, hành trình phát triển của cây chanh không hạt Hậu Giang vẫn còn đối mặt với không ít thách thức. Biến đổi khí hậu với tình trạng hạn hán, xâm nhập mặn ngày càng gay gắt đòi hỏi phải có những giải pháp canh tác thích ứng. Sức ép cạnh tranh từ các vùng trồng khác và các thị trường quốc tế cũng ngày một lớn.
Tuy nhiên, với nền tảng vững chắc đã xây dựng, cơ hội phát triển vẫn vô cùng rộng mở. Định hướng của tỉnh Hậu Giang trong thời gian tới là tiếp tục nhân rộng các mô hình HTX kiểu mới, khuyến khích đầu tư vào chế biến sâu để nâng cao giá trị gia tăng cho sản phẩm (như sản xuất nước cốt chanh, tinh dầu, mứt, chanh sấy khô...).
Bên cạnh đó, việc đẩy mạnh ứng dụng công nghệ cao, nông nghiệp thông minh và hoàn thiện hệ thống logistics sẽ là những yếu tố then chốt giúp chanh không hạt Hậu Giang chinh phục những thị trường khó tính hơn như Nhật Bản, Mỹ...
Sự thành công của cây chanh không hạt ở Hậu Giang không chỉ là câu chuyện về một loại cây trồng có giá trị kinh tế cao. Nó là minh chứng sống động cho sự đúng đắn của chủ trương phát triển kinh tế tập thể, là bài học về sự chuyển đổi từ "tư duy sản xuất" sang "tư duy kinh tế".
Khi người nông dân biết liên kết lại với nhau, cùng với sự định hướng của nhà nước và sự đồng hành của các tổ chức, hoàn toàn có thể làm chủ vận mệnh của mình, tạo ra sự thịnh vượng bền vững ngay trên chính mảnh đất quê hương. Vị chua thanh của trái chanh không hạt hôm nay đang mang lại "vị ngọt" của ấm no cho hàng ngàn gia đình, thắp lên hy vọng về một tương lai tươi sáng cho nông nghiệp Hậu Giang.
Trí Chiến