Ngày 29/5, Quốc hội thảo luận tại hội trường về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Các tổ chức tín dụng.
Một trong những nội dung của Dự luật được sửa đổi là chuyển thẩm quyền quyết định cho vay đặc biệt từ Thủ tướng Chính phủ sang Ngân hàng Nhà nước (NHNN), cho phép NHNN quyết định các khoản vay đặc biệt có hoặc không có tài sản bảo đảm với lãi suất 0%/năm nhằm rút ngắn thời gian xử lý và đảm bảo an toàn hệ thống tín dụng.
Thảo luận về vấn đề này, nhiều đại biểu đồng tình với quy định NHNN có thẩm quyền quyết định cho vay. Đồng thời, các đại biểu cho rằng đây là chính sách hỗ trợ mạnh mẽ thể hiện vai trò của NHNN trong việc hỗ trợ các tổ chức tín dụng (TCTD) đang trong tình trạng đặc biệt khó khăn, nhằm giữ vững an toàn hệ thống tài chính.
Tuy nhiên, đại biểu Nguyễn Hữu Thông (Bình Thuận) băn khoăn nếu quy định các khoản vay đặc biệt có hoặc không có tài sản bảo đảm với lãi suất 0%/năm mà không gắn với điều kiện áp dụng cụ thể có thể sẽ dẫn tới tình trạng lạm dụng chính sách, tạo ra rủi ro, làm sai lệch môi trường cạnh tranh giữa các TCTD và tăng áp lực do ngân sách quốc gia.
 |
|
Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Thị Hồng |
Thậm chí nếu không có cơ chế kiểm soát có thể mâu thuẫn với nguyên tắc thị trường, gây ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng nguồn lực của Nhà nước. Do vậy, ông Thông đề nghị cần quy định cụ thể khoản vay đặc biệt có hoặc không có tài sản bảo đảm với lãi suất 0%/năm chỉ áp dụng cho TCTD thuộc diện kiểm soát đặc biệt bắt buộc, hoặc có ảnh hưởng đến hệ thống; đồng thời cần bổ sung cơ chế giám sát công khai và đánh giá hiệu quả việc sử dụng nguồn vốn vay đặc biệt này.
Phát biểu giải trình trước Quốc hội, Thống đốc NHNN Việt Nam Nguyễn Thị Hồng cho biết, điều chỉnh thẩm quyền cho vay không có tài sản bảo đảm lãi suất 0%/năm từ Thủ tướng Chính phủ sang NHNN nhằm phù hợp với thực tiễn, với sự biến động không ngừng của hệ thống các TCTD.
Với sự phát triển của công nghệ, không chỉ Việt Nam mà trên thế giới việc rút tiền có thể diễn ra ở bất cứ đâu, không cần đến ngân hàng. Do đó, để xử lý nhanh thì cần cho phép NHNN quyết định các khoản vay đặc biệt có hoặc không có tài sản bảo đảm với lãi suất 0%/năm nhằm rút ngắn thời gian xử lý và đảm bảo an toàn hệ thống tín dụng.
Theo Thống đốc, những biến động không ngừng của hệ thống các TCTD và sự phát triển của công nghệ, vấn đề liên quan đến thanh khoản và rút tiền hàng loạt của người dân ngày càng tiềm ẩn nhiều rủi ro. Giờ đây, người dân ở nhà cũng có thể sử dụng trang thiết bị điện tử để rút tiền. Vì vậy, việc điều chỉnh quy định theo hướng xử lý nhanh, kịp thời các vấn đề này là rất cần thiết.
Trước lo ngại việc cho vay lãi suất 0% và không tài sản đảm bảo có thể tiềm ẩn nhiều nguy cơ và lạm dụng, Thống đốc cũng cho rằng, đây không phải là một việc thường xuyên, liên tục mà là trường hợp rất đặc biệt. “Trong quá trình hoạt động, can thiệp sớm, trường hợp thiếu thanh khoản vẫn được vay của Nhà nước nhưng các khoản vay đều phải có lãi suất, chứ không phải cho vay lãi suất 0% ngay”, Thống đốc nói.
Khi mà xét cho vay đặc biệt, bao giờ cũng yêu cầu các ngân hàng phải có tài sản bảo đảm trước. Khi nào khó khăn lắm, không còn tài sản bảo đảm thì lúc đó mới cho vay đặc biệt.
Những đề án tái cơ cấu các ngân hàng 0 đồng vừa qua (chuyển giao bắt buộc) thì thường giải pháp đưa lãi suất về 0%. Bởi vì họ đã rất khó khăn, hoạt động không sinh lời. Nếu cho vay có lãi suất thì khó có thể thực hiện được đề án tái cơ cấu.
Về tài sản đảm bảo khi vay đặc biệt của các TCTD, đó là những khoản phải đòi - tức đã cho doanh nghiệp và người vay. Bởi vậy, khi vay, các TCTD phải đưa các hồ sơ tín dụng để NHNN lấy làm tài sản bảo đảm.
Theo đó, NHNN sẽ căn cứ vào hồ sơ tín dụng về các khoản mà ngân hàng đó đã cho doanh nghiệp và người dân vay để làm tài sản bảo đảm. Cùng với đó, giấy tờ có giá như trái phiếu chính phủ hay các công cụ tài chính cũng được coi là tài sản bảo đảm khi cho vay đặc biệt.
"Như năm 2022, NHNN phải làm đêm, làm ngày để cùng rà soát hồ sơ cho vay tín dụng để lấy làm tài sản bảo đảm cho một ngân hàng yếu kém", bà Hồng cho biết. Tuy nhiên, để đảm bảo trong một số trường hợp đặc biệt, TCTD đã rất khó khăn, dự luật vẫn cho phép cho vay không tài sản bảo đảm nhằm đảm bảo an toàn, ổn định cho hệ thống.
"Việc cho vay đặc biệt với lãi suất 0%, không tài sản đảm bảo chỉ áp dụng khi ngân hàng mất thanh khoản và bị đưa vào diện giám sát đặc biệt, can thiệp sớm", bà Hồng nói.
Thanh Hoa