Vừa qua, nông dân, thành viên HTX tại hai huyện Phú Xuyên và Gia Lâm đã đón nhận một tin vui đặc biệt: Ngày 30/5/2025, UBND TP Hà Nội đã chính thức ký hai quyết định quan trọng, số 2737/QĐ-UBND và 2738/QĐ-UBND, cho phép hai HTX được sử dụng địa danh gắn liền với lịch sử và mảnh đất quê hương của họ để đăng ký bảo hộ nhãn hiệu tập thể.
Tấm giấy thông hành
Cụ thể, tại Quyết định số 2737/QĐ-UBND, HTX Nông nghiệp Phú Xuân Khai Thái (huyện Phú Xuyên) đã được chấp thuận sử dụng địa danh “Khai Thái”, kèm theo bản đồ khu vực địa lý đã được UBND huyện xác nhận, để đăng ký nhãn hiệu tập thể “Trứng gà Khai Thái”. Việc bảo hộ này áp dụng cho các sản phẩm trứng gà (nhóm 29) và các dịch vụ mua bán liên quan (nhóm 35) theo Bảng phân loại quốc tế về hàng hóa/dịch vụ của Thỏa ước Nice. Đây là thành quả cho những nỗ lực không mệt mỏi của các thành viên HTX và là bước đi quan trọng để sản phẩm trứng gà nơi đây có một danh phận chính thức trên thị trường.
Tương tự, tại Quyết định số 2738/QĐ-UBND, HTX Dịch vụ tổng hợp xã Dương Xá (huyện Gia Lâm) cũng được trao quyền sử dụng địa danh “Dương Xá” để đăng ký nhãn hiệu tập thể “Nông sản chế biến Dương Xá”. Phạm vi bảo hộ của nhãn hiệu này rộng hơn, bao gồm các sản phẩm thực phẩm chức năng (nhóm 05), nông sản chế biến, sấy khô (nhóm 29), các sản phẩm từ ngũ cốc, bánh kẹo (nhóm 30) và dịch vụ mua bán liên quan (nhóm 35).
 |
|
Hành trình của "Trứng gà Khai Thái" thực sự bắt đầu khi được sử dụng địa danh “Khai Thái”, kèm theo bản đồ khu vực địa lý đã được UBND huyện xác nhận, để đăng ký nhãn hiệu tập thể. |
Tuy nhiên, quyền lợi luôn đi kèm với trách nhiệm. Các quyết định của Thành phố cũng nêu rõ, cả hai HTX phải có trách nhiệm xây dựng đầy đủ các văn bản, quy chế và công cụ cần thiết để quản lý và kiểm soát chất lượng sản phẩm mang nhãn hiệu tập thể.
Việc tổ chức sản xuất, kinh doanh phải tuân thủ nghiêm ngặt các quy định của Luật Sở hữu trí tuệ. Trong trường hợp địa danh bị sử dụng sai mục đích, không vì lợi ích chung của cộng đồng, hoặc nhãn hiệu bị chuyển nhượng trái phép, UBND TP có quyền thu hồi quyền sử dụng địa danh này. Điều này cho thấy, đây là một tài sản chung của cộng đồng, được Thành phố ủy thác cho HTX quản lý và phát triển.
Từ tên làng đến giá trị thương hiệu tỷ đồng
Rõ ràng, theo các thành viên của hai HTX Dương Xá và Khai Thái, việc đăng ký nhãn hiệu tập thể gắn với địa danh là quan trọng. Bởi trong kinh tế nông nghiệp, tên gọi của một vùng đất không chỉ là một danh từ địa lý. Nó còn hàm chứa trong đó những câu chuyện về lịch sử, văn hóa, điều kiện tự nhiên đặc thù (thổ nhưỡng, khí hậu, nguồn nước) và bí quyết canh tác, sản xuất được tích lũy qua nhiều thế hệ. Chính những yếu tố vô hình này đã tạo nên chất lượng và danh tiếng đặc trưng cho sản phẩm.
Khi một sản phẩm như "Trứng gà Khai Thái" được bảo hộ dưới dạng nhãn hiệu tập thể sẽ mang lại nhiều lợi ích kinh tế to lớn. Điều đầu tiên đó là sản phẩm này có khả năng chống hàng giả, hàng nhái. Đây là lợi ích trực tiếp và rõ ràng nhất đối với các thành viên HTX Khai Thái. Nhãn hiệu tập thể là công cụ pháp lý sắc bén để HTX và các cơ quan chức năng xử lý những cá nhân, tổ chức sản xuất trứng gà ở nơi khác nhưng lại mạo danh "trứng gà Khai Thái" để trục lợi, gây ảnh hưởng xấu đến uy tín của những người sản xuất chân chính.
 |
|
Trước đó, HTX nông nghiệp và dịch vụ thương mại Vạn Phúc được sử dụng địa danh “Vạn Phúc - Thanh Trì” để đăng ký 2 nhãn hiệu tập thể. |
Khi có nhãn hiệu tập thể, HTX cũng thuận lợi hơn trong xây dựng niềm tin cho người tiêu dùng. Bởi giữa một "ma trận" thực phẩm, người tiêu dùng ngày càng ưu tiên những sản phẩm có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng. Một nhãn hiệu được đăng ký bảo hộ, có quy chế quản lý chặt chẽ, có tem nhãn nhận diện chính là lời cam kết của những người làm ra về chất lượng và sự minh bạch, giúp người tiêu dùng yên tâm lựa chọn.
Theo Ban giám đốc HTX Khai Thái, một quả trứng gà không có thương hiệu có thể bị hòa lẫn với vô số sản phẩm khác. Nhưng "Trứng gà Khai Thái" mang trong mình câu chuyện của cả một vùng đất, được sản xuất theo quy chuẩn chung, sẽ có giá trị cao hơn hẳn. Điều này đã được chứng minh qua nhiều đặc sản của Hà Nội như Bưởi Diễn, Gốm Bát Tràng, Giò chả Ước Lễ...
Với nhãn hiệu tập thể, HTX có thể tự tin đưa sản phẩm tham gia các chương trình xúc tiến thương mại, các hội chợ, đưa hàng vào siêu thị, chuỗi cửa hàng thực phẩm sạch và thậm chí là hướng tới xuất khẩu.
Bài học từ những "người đi trước"
Hà Nội không thiếu những trường hợp thành công về việc biến tên làng thành thương hiệu bạc tỷ. Gốm sứ Bát Tràng, Miến Cự Đà (Thanh Oai), Bưởi Diễn (Bắc Từ Liêm) gắn liền với các HTX... là những minh chứng sống động. Sự thành công này cho thấy tiềm năng to lớn mà "Trứng gà Khai Thái" hay "Nông sản chế biến Dương Xá" có thể vươn tới.
Tuy nhiên, từ khi được cấp phép đến khi xây dựng thành công một thương hiệu mạnh là một hành trình đầy thách thức đối với không ít HTX. Việc đăng ký thành công mới chỉ là bước khởi đầu.
Bởi theo các chuyên gia, làm thế nào để đảm bảo 100% các thành viên trong HTX đều tuân thủ nghiêm ngặt quy chế về chất lượng? Chỉ cần một vài hộ thành viên sản xuất không đạt chuẩn nhưng vẫn dán nhãn hiệu tập thể cũng đủ để làm sụp đổ uy tín HTX đã dày công xây dựng. Điều này đòi hỏi vai trò của Hội đồng quản trị HTX phải thực sự mạnh, có cơ chế kiểm tra, giám sát và chế tài rõ ràng.
Đi liền với đó, các HTX phải đối mặt với ma trận hàng giả, hàng nhái từ thị trường. Đây là một cuộc chiến dai dẳng và tốn kém. HTX sẽ cần nguồn lực để theo dõi thị trường, thu thập bằng chứng và theo đuổi các vụ kiện vi phạm (nếu chẳng may xảy ra với đơn vị mình), là điều không hề dễ dàng với các HTX nông nghiệp.
Tuy nhiên, theo đánh giá của ngành chức năng, trong câu chuyện này, mô hình HTX kiểu mới đóng một vai trò không thể thay thế. Một nông dân không thể đăng ký và quản lý một nhãn hiệu mang tính cộng đồng. Chỉ có HTX, với tư cách là một tổ chức đại diện cho lợi ích chung của các thành viên, mới đủ tư cách pháp nhân và năng lực để đứng ra đăng ký, xây dựng quy chế và quản lý, phát triển thương hiệu chung.
Việc UBND TP Hà Nội và Liên minh HTX TP Hà Nội tích cực hỗ trợ các HTX đăng ký nhãn hiệu tập thể gắn với địa danh cho thấy một tầm nhìn chiến lược, phù hợp với xu thế phát triển nông nghiệp hiện đại. Đây là một phần quan trọng trong việc thực hiện chương trình OCOP (Mỗi xã một sản phẩm) của Thành phố, nhằm xây dựng các thương hiệu nông sản Thủ đô mạnh, có sức cạnh tranh cao.
Quyết sách này là một sự khích lệ lớn, nhưng để thành công, rất cần sự phối hợp đồng bộ của "4 nhà": Nhà nước (tạo cơ chế, chính sách, hỗ trợ pháp lý), Nhà khoa học (nghiên cứu, chuyển giao quy trình kỹ thuật), Doanh nghiệp (liên kết, bao tiêu sản phẩm) và Nhà nông (tổ chức lại sản xuất thông qua HTX).
Dù còn nhiều khó khăn, nhưng với "tấm áo giáp" pháp lý là nhãn hiệu tập thể, cùng với sự năng động của các HTX và sự đồng hành của chính quyền, các HTX có quyền hy vọng rằng, những đặc sản của các làng quê Hà Nội sẽ ngày càng vươn xa trên thị trường, mang lại giá trị kinh tế cao cho người dân.
Minh Nhương