Nằm sâu trong vùng núi non hùng vĩ của tỉnh Lai Châu, huyện Mường Tè từ lâu đã được biết đến là một vùng đất khó khăn với phần lớn dân số là đồng bào các dân tộc thiểu số (DTTS). Cuộc sống của bà con nơi đây vốn gắn liền với nương rẫy, với những tập quán canh tác truyền thống.
Bước chuyển mình đầy khó khăn
Trước đây, việc tiêu thụ nông sản và các sản phẩm thủ công truyền thống của bà con dân tộc thiểu số ở Mường Tè chủ yếu dựa vào các thương lái nhỏ lẻ hoặc bán tại các phiên chợ địa phương. Điều này khiến cho giá cả thường bị ép, thu nhập của bà con bấp bênh, cuộc sống gặp nhiều khó khăn.
Nhận thấy những bất cập đó, một số HTX trên địa bàn huyện đã mạnh dạn đi đầu trong việc ứng dụng công nghệ thông tin và TMĐT vào hoạt động sản xuất kinh doanh. Tuy nhiên, đây là một bước chuyển mình đầy khó khăn đối với bà con, bởi lẽ hầu hết bà con chưa từng tiếp xúc với máy tính, điện thoại thông minh hay internet. Việc làm quen với các thao tác trên mạng, cách thức bán hàng online là một thử thách lớn.
![]() |
HTX Thu Ka là một trong những điển hình trong hỗ trợ người dân sản xuất và ứng dụng TMĐT. |
Đi liền với đó, nhiều bà con không biết tiếng Kinh, gây khó khăn trong việc giao tiếp với khách hàng, viết bài giới thiệu sản phẩm hay thực hiện các giao dịch trực tuyến. Mạng internet ở nhiều vùng sâu vùng xa còn yếu, chập chờn, gây ảnh hưởng đến quá trình bán hàng và thanh toán trực tuyến.
Không ít đồng bào DTTS còn e ngại việc thay đổi phương thức kinh doanh truyền thống, thiếu tự tin vào khả năng của mình khi tham gia vào môi trường TMĐT.
Theo UBND tỉnh Lai Châu, Mường Tè là địa phương nằm trong danh sách huyện nghèo, vùng đặc biệt khó khăn của tỉnh. Toàn huyện có 13 dân tộc, với trên 90% là đồng bào DTTS sinh sống, trình độ dân trí thấp, đời sống của người dân nơi đây còn gặp nhiều khó khăn, hạ tầng giao thông và các công trình phúc lợi phục vụ sinh hoạt, sản xuất chưa được đầu tư đồng bộ dẫn tới tỷ lệ hộ nghèo cao. Đây cũng là một trong những nguyên nhân dẫn tới việc người dân các DTTS chậm và ít tiếp cận với TMĐT.
Điểm tựa HTX
Trước những khó khăn này, các HTX được coi là điểm tựa dẫn dắt bà con vượt qua thách thức trong quá trình chuyển đổi số và ứng dụng TMĐT. Để có được điều này, nhiều HTX đã phải dồn lực và chủ động trong ứng dụng TMĐT, phát triển sản xuất kinh doanh để tạo lòng tin với thành viên, người dân.
Tiêu biểu là HTX nông nghiệp bản địa Thu Ka đã trở thành một điểm sáng nhờ ứng dụng thành công TMĐT và các giải pháp số, góp phần nâng cao đời sống cho người DTTS tại địa phương.
Được thành lập từ năm 2015, HTX Thu Ka ban đầu chỉ là một nhóm nhỏ các hộ nông dân người DTTS Dao, Mông liên kết lại để sản xuất các sản phẩm nông sản địa phương như gạo nếp, chè Shan tuyết, thảo quả... Tuy nhiên, do thiếu kiến thức về thị trường và kỹ năng kinh doanh, sản phẩm của HTX thường xuyên gặp khó khăn trong khâu tiêu thụ, giá cả bấp bênh, đời sống của người dân không được cải thiện đáng kể.
Bước ngoặt đến khi HTX Thu Ka nhận được sự hỗ trợ từ các chương trình chuyển đổi số của tỉnh và các tổ chức phi chính phủ. Với phương châm "thay đổi tư duy, thay đổi cuộc sống", HTX đã mạnh dạn đầu tư vào cơ sở hạ tầng công nghệ, đào tạo kỹ năng số cho các thành viên và xây dựng kênh bán hàng trực tuyến trên các sàn TMĐT lớn như Shopee, Lazada, Postmart...
![]() |
Nhiều sản phẩm của HTX, người dân ở Mường Tè đã được giới thiệu quảng bá thông qua hình thức livestream. |
Nhờ ứng dụng TMĐT, HTX Thu Ka đã mở rộng thị trường tiêu thụ các sản phẩm từ sâm, dược liệu, tinh dầu sả, tinh bộ nghệ… ra ngoài tỉnh Lai Châu, tiếp cận được với nhiều khách hàng tiềm năng trên cả nước. Các sản phẩm của HTX được quảng bá rộng rãi trên mạng xã hội, các trang web chuyên về nông sản sạch, hữu cơ... Đồng thời, HTX cũng chú trọng xây dựng thương hiệu, nâng cao chất lượng sản phẩm, thiết kế bao bì bắt mắt để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thị trường.
"Trước đây, chúng tôi chỉ bán được sản phẩm cho các thương lái đến thu mua tại nhà, giá cả rất thấp và không ổn định. Từ khi tham gia HTX và được hướng dẫn bán hàng trên mạng, sản phẩm của chúng tôi đã được nhiều người biết đến, giá bán cao hơn và ổn định hơn. Cuộc sống của gia đình tôi cũng nhờ đó mà khấm khá hơn", chị Lù Thị Xanh, một hộ dân liên kết với HTX chia sẻ.
Không chỉ tập trung vào hoạt động kinh doanh, HTX Thu Ka còn tích cực hỗ trợ người dân vùng đồng bào DTTS chuyển đổi số bằng cách tổ chức các lớp đào tạo về kỹ năng sử dụng máy tính, điện thoại thông minh, internet, TMĐT... HTX cũng xây dựng các điểm truy cập internet công cộng, trang bị máy tính cho các hộ gia đình nghèo để tạo điều kiện cho người dân tiếp cận với công nghệ thông tin.
Đánh giá của UBND xã Thu Lũm, nơi HTX sản xuất kinh doanh cho thấy, HTX Thu Ka là một mô hình rất hiệu quả trong việc hỗ trợ người DTTS chuyển đổi số. HTX đã giúp người dân nâng cao nhận thức về vai trò của công nghệ thông tin trong phát triển kinh tế, xã hội, đồng thời trang bị cho họ những kỹ năng cần thiết để tham gia vào quá trình chuyển đổi số.
Nhân rộng mô hình
Thành công của HTX Thu Ka đã chứng minh rằng, TMĐT và chuyển đổi số là một hướng đi đúng đắn để phát triển nông nghiệp bền vững, nâng cao đời sống cho người dân DTTS ở vùng sâu, vùng xa. Mô hình này cần được nhân rộng để góp phần thực hiện thắng lợi chủ trương của Đảng và Nhà nước về chuyển đổi số quốc gia.
Trong thời gian tới, HTX Thu Ka sẽ tiếp tục đầu tư vào công nghệ, nâng cao chất lượng sản phẩm, mở rộng thị trường và tăng cường hợp tác với các doanh nghiệp, tổ chức trong và ngoài nước để phát triển bền vững. HTX cũng sẽ tiếp tục hỗ trợ người DTTS chuyển đổi số, giúp họ làm chủ công nghệ, vươn lên làm giàu trên chính mảnh đất quê hương.
Để hỗ trợ các HTX ở Mường Tè nói riêng và các HTX trên cả nước nói chung trong quá trình chuyển đổi số và ứng dụng TMĐT, Liên minh HTX Việt Nam đã triển khai nhiều chương trình, hoạt động thiết thực. Một trong những chương trình quan trọng là chương trình "Hỗ trợ HTX ứng dụng TMĐT, nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững giai đoạn 2021-2025".
Chương trình này tập trung vào các hoạt động như nâng cao nhận thức về TMĐT thông qua việc tổ chức các hội thảo, diễn đàn, khóa đào tạo về TMĐT cho cán bộ quản lý HTX và thành viên HTX; Hỗ trợ xây dựng website, fanpage bán hàng bằng việc cung cấp các gói thiết kế website, fanpage bán hàng chuyên nghiệp với chi phí ưu đãi cho HTX.
Bên cạnh đó, với sự vào cuộc quyết liệt của Trung tâm Xúc tiến Thương mại và Đầu tư (Liên minh HTX Việt Nam) bằng việc tổ chức các gian hàng trực tuyến, hỗ trợ các HTX vùng đồng bào DTTS tham gia các hội chợ, triển lãm TMĐT để giới thiệu sản phẩm, tạo điều kiện cho HTX đưa sản phẩm lên các sàn TMĐT lớn như Shopee, Lazada, Tiki...
Cùng với đó, Liên minh HTX Việt Nam cũng phối hợp với các bộ, ngành, địa phương để xây dựng các chính sách hỗ trợ HTX ứng dụng TMĐT, tạo môi trường pháp lý thuận lợi cho hoạt động này.
Sau một thời gian triển khai, việc ứng dụng chuyển đổi số và TMĐT đã mang lại những hiệu quả bước đầu rất tích cực cho các HTX và người dân vùng đồng bào DTTS nói chung và đồng bào DTTS ở Mường Tè nói riêng.
Nhờ bán hàng trực tuyến, sản phẩm của bà con được tiếp cận với nhiều khách hàng hơn, giá cả ổn định hơn, thu nhập cũng tăng lên đáng kể. Sản phẩm của người dân, HTX không chỉ được bán ở địa phương mà còn được tiêu thụ ở nhiều tỉnh thành trong cả nước, thậm chí là xuất khẩu ra nước ngoài. Đến nay, không ít HTX vùng đồng bào DTTS ở Mường Tè đã giới thiệu sản phẩm trên các kênh TMĐT giúp khách hàng hiểu rõ hơn về nguồn gốc, quy trình sản xuất, giá trị văn hóa của sản phẩm, từ đó sẵn sàng trả giá cao hơn.
Chẳng hạn như các HTX hoạt động sản xuất kinh doanh tiêu biểu và có sản phẩm đạt tiêu chuẩn OCOP 3 sao như: mật ong rừng, chè dây leo (HTX Bình An); ớt trung đoàn ngâm dấm, thảo quả (HTX Thanh Nga); thịt trâu sấy ở Bum Nưa (HTX Thắng Tuế) đều đã được đưa lên các trang mạng xã hội, sàn TMĐT để tiếp cận khách hàng, quảng bá thương hiệu.
Từ đây, không chỉ các thành viên HTX mà người dân vùng DTTS ở Mường Tè đã dần thay đổi tư duy sản xuất từ "sản xuất cái mình có" sang "sản xuất cái thị trường cần", chú trọng đến chất lượng, mẫu mã sản phẩm.
Rõ ràng, với sự quyết tâm của các HTX, sự hỗ trợ của Liên minh HTX Việt Nam, Liên minh HTX tỉnh Lai Châu, tin rằng chuyển đổi số và TMĐT sẽ tiếp tục là động lực quan trọng giúp đồng bào các DTTS ở Mường Tè vươn lên làm giàu, xây dựng một cuộc sống ấm no trên quê hương.
Trí Chiến