Cao Bằng, mảnh đất với đa dạng bản sắc văn hóa của nhiều dân tộc thiểu số như Tày, Nùng, Mông, Dao… từ lâu đã nổi tiếng với những sản phẩm nông nghiệp, thủ công mỹ nghệ mang đậm dấu ấn truyền thống. Tuy nhiên, do điều kiện địa lý khó khăn, tập quán canh tác lạc hậu và thiếu vốn đầu tư, đời sống kinh tế của người dân nơi đây vẫn còn nhiều hạn chế.
Công nghệ mở ra cánh cửa hội nhập
Trong bối cảnh đó, việc đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ của các HTX đã mang đến một hướng đi mới, một "cánh tay nối dài" giúp đồng bào dân tộc thiểu số tiếp cận với những tiến bộ khoa học kỹ thuật, nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm và mở rộng thị trường tiêu thụ.
Đặc biệt, nhờ những chính sách hỗ trợ kịp thời và hiệu quả từ chính quyền tỉnh, Liên minh HTX Việt Nam, Liên minh HTX tỉnh Cao Bằng, việc ứng dụng công nghệ vào hoạt động sản xuất kinh doanh của các HTX đã trở thành một xu hướng tất yếu, mang lại những chuyển biến tích cực và góp phần quan trọng vào công cuộc giảm nghèo bền vững.
Nhận thức rõ vai trò then chốt của khoa học công nghệ trong việc nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững cho các HTX, UBND tỉnh Cao Bằng đã ban hành nhiều chương trình, kế hoạch cụ thể nhằm khuyến khích và hỗ trợ các HTX, đặc biệt là các HTX có sự tham gia của đông đảo đồng bào dân tộc thiểu số, ứng dụng công nghệ vào mọi khâu của quá trình sản xuất kinh doanh.
Một trong những chính sách nổi bật là hỗ trợ về vốn vay ưu đãi để đầu tư máy móc, thiết bị hiện đại. Thông qua Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX của tỉnh và các ngân hàng thương mại, các HTX có phương án ứng dụng công nghệ khả thi được tiếp cận nguồn vốn với lãi suất ưu đãi, thủ tục nhanh gọn. Điều này giúp các HTX có thêm nguồn lực để trang bị các loại máy móc tiên tiến trong sản xuất nông nghiệp (máy cày, máy bừa, máy gặt, hệ thống tưới tiêu tự động…), chế biến nông sản (máy sấy, máy đóng gói…), hoặc đầu tư vào các thiết bị phục vụ sản xuất thủ công mỹ nghệ (máy móc hỗ trợ chạm khắc, dệt may…).
![]() |
HTX Trường Anh ứng dụng khoa học công nghệ vào sản xuất. |
Bên cạnh đó, tỉnh Cao Bằng cũng chú trọng đến việc chuyển giao khoa học kỹ thuật và đào tạo nguồn nhân lực. Các sở, ban, ngành liên quan thường xuyên tổ chức các lớp tập huấn, hội thảo, chuyển giao công nghệ mới, hướng dẫn bà con cách sử dụng các thiết bị hiện đại, áp dụng các quy trình sản xuất tiên tiến, nâng cao kiến thức về quản lý chất lượng và an toàn vệ sinh thực phẩm. Đặc biệt, các chương trình đào tạo còn tập trung vào việc trang bị kỹ năng số cho các thành viên HTX, giúp họ tiếp cận và sử dụng hiệu quả các nền tảng trực tuyến trong quảng bá, giới thiệu và bán sản phẩm.
Thiết thực nhất là Viện Phát triển Kinh tế hợp tác (Liên minh HTX Việt Nam) đã phối kết hợp với tỉnh, Liên minh HTX tỉnh tổ chức tập huấn nâng cao năng lực thương mại điện tử cho thành viên HTX và đại diện các hộ sản xuất kinh doanh vùng dân tộc thiểu số và miền núi.
Ngoài ra, còn có các chính sách hỗ trợ xúc tiến thương mại và xây dựng thương hiệu cũng đóng vai trò quan trọng trong việc giúp các sản phẩm của HTX tiếp cận thị trường rộng lớn hơn. Cao Bằng kết hợp chặt chẽ với Liên minh HTX Việt Nam, Liên minh HTX tỉnh tạo điều kiện cho các HTX tham gia các hội chợ, triển lãm trong và ngoài tỉnh, hỗ trợ xây dựng website, quảng bá sản phẩm trên các kênh truyền thông trực tuyến, kết nối với các doanh nghiệp, nhà phân phối, siêu thị…
Việc ứng dụng công nghệ trong hoạt động marketing và bán hàng trực tuyến đã giúp nhiều HTX vượt qua những rào cản về địa lý, tiếp cận được nhiều khách hàng tiềm năng hơn.
Ngoài ra, tỉnh Cao Bằng còn có những chính sách hỗ trợ đặc thù nhằm bảo tồn và phát triển các nghề truyền thống của đồng bào dân tộc thiểu số gắn với ứng dụng công nghệ. Chẳng hạn, hỗ trợ các HTX đầu tư vào thiết kế mẫu mã sản phẩm mới, ứng dụng công nghệ trong quy trình sản xuất để nâng cao chất lượng và tính thẩm mỹ, đồng thời bảo tồn những giá trị văn hóa độc đáo.
Quả ngọt ban đầu từ sự kết hợp giữa truyền thống và hiện đại
Nhờ sự hỗ trợ kịp thời và hiệu quả từ các chính sách của tỉnh, nhiều HTX có sự tham gia của đông đảo đồng bào dân tộc thiểu số ở Cao Bằng đã có những bước chuyển mình đáng kể trong việc ứng dụng công nghệ vào sản xuất kinh doanh, mang lại những "quả ngọt" thiết thực cho đời sống của người dân.
Điển hình như HTX Nông sản Tân Việt Á chuyên trồng và chế biến miến dong tại huyện Nguyên Bình. Trước đây, quy trình sản xuất miến dong của bà con chủ yếu dựa vào phương pháp thủ công truyền thống, năng suất thấp và chất lượng không ổn định. Tuy nhiên, nhờ được hỗ trợ vay vốn ưu đãi, HTX đã đầu tư hệ thống máy móc hiện đại từ khâu nghiền bột, tráng bánh đến cắt sợi và sấy khô. Việc ứng dụng công nghệ không chỉ giúp tăng năng suất lên gấp nhiều lần mà còn đảm bảo chất lượng sản phẩm đồng đều, an toàn vệ sinh thực phẩm, đáp ứng được yêu cầu khắt khe của thị trường. Thu nhập của các thành viên HTX, chủ yếu là đồng bào dân tộc Tày, đã tăng lên đáng kể, giúp nhiều hộ gia đình thoát nghèo và có cuộc sống ổn định hơn.
![]() |
Được sự hỗ trợ của Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh trong phát triển sản xuất, kinh doanh mà thu nhập của các thành viên HTX, phần lớn là đồng bào dân tộc Nùng, đã cải thiện đáng kể. |
Hay như tổ hợp tác dệt thổ cẩm truyền thống của người Dao ở huyện Bảo Lạc đang thu hút 30 hộ dân tham gia. Với sự hỗ trợ về thiết kế mẫu mã trên máy tính, ứng dụng các phần mềm quản lý đơn hàng và bán hàng trực tuyến, các sản phẩm thổ cẩm của người dân không chỉ giữ được nét độc đáo truyền thống mà còn mang tính hiện đại, đáp ứng được thị hiếu của khách hàng. Việc quảng bá sản phẩm trên các trang mạng xã hội và sàn thương mại điện tử đã giúp người dân mở rộng thị trường tiêu thụ, tăng doanh thu và tạo thêm nhiều việc làm cho phụ nữ dân tộc Dao.
Câu chuyện thành công của HTX Trường Anh (TP Cao Bằng) cũng là một minh chứng rõ nét cho hiệu quả của việc ứng dụng công nghệ vào sản xuất kinh doanh. HTX đã xây dựng hệ thống nhà lưới, lắp đặt hệ thống tưới tiêu tự động, sử dụng các phần mềm quản lý nhật ký sản xuất và truy xuất nguồn gốc. Nhờ đó, nông sản của HTX luôn đảm bảo chất lượng, an toàn và có thể truy xuất được nguồn gốc rõ ràng, được người tiêu dùng tin tưởng và đánh giá cao. Thu nhập của các thành viên HTX, phần lớn là đồng bào dân tộc Nùng, đã cải thiện đáng kể, góp phần xây dựng những vùng quê ngày càng no ấm.
Để HTX thực sự "bắt nhịp" với xu hướng
Mặc dù đã đạt được những kết quả tích cực, nhưng việc ứng dụng công nghệ vào hoạt động của các HTX ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số Cao Bằng vẫn còn đối mặt với không ít thách thức. Trình độ dân trí và nhận thức về công nghệ của một bộ phận người dân còn hạn chế, cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin ở một số vùng sâu vùng xa còn yếu kém, nguồn vốn đầu tư cho công nghệ còn eo hẹp.
Theo khảo sát của Liên minh HTX tỉnh Cao Bằng, tỷ lệ phủ sóng internet, đặc biệt là internet tốc độ cao ở nhiều vùng sâu, vùng xa vẫn còn thấp và không ổn định. Điều này gây khó khăn cho việc truy cập thông tin, sử dụng các ứng dụng trực tuyến phục vụ quản lý, bán hàng và kết nối thị trường. Như chia sẻ của các thành viên HTX Nông nghiệp sạch Bảo Lạc, ở vùng núi như Bảo Lạc, đường truyền internet còn chập chờn. Nhiều khi thành viên muốn livestream bán hàng đặc sản địa phương cũng khó khăn vì mạng yếu, hình ảnh không rõ, khách hàng muốn vào xem cũng rất khó.
Bên cạnh đó, thiếu hụt về trang thiết bị và vốn đầu tư cũng là một vấn đề nan giải. Phần lớn các HTX ở Cao Bằng có quy mô nhỏ, nguồn lực tài chính hạn chế, khó có khả năng tự đầu tư vào các thiết bị công nghệ hiện đại như máy móc thông minh, phần mềm quản lý chuyên dụng hay các nền tảng thương mại điện tử.
Một số đại diện HTX cho rằng, họ biết ứng dụng công nghệ sẽ giúp nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm, nhưng vốn đâu để mua sắm máy móc, rồi còn chi phí duy trì, bảo dưỡng nữa cũng là vấn đề đối với các HTX.
Bên cạnh đó, phần lớn thành viên HTX là đồng bào dân tộc thiểu số, nhiều người lớn tuổi chưa quen với việc sử dụng máy tính, điện thoại thông minh và các ứng dụng trực tuyến. Rào cản ngôn ngữ cũng là một yếu tố cần được cân nhắc khi các tài liệu hướng dẫn, phần mềm thường được thiết kế bằng tiếng phổ thông.
"Bảo một số bà con dùng điện thoại thông minh để quét mã QR truy xuất nguồn gốc sản phẩm còn khó khăn chứ đừng nói đến việc quản lý bán hàng trên các sàn thương mại điện tử”, đại diện HTX Bích Loan (Trùng Khánh) cho biết và nói rằng không ít hộ thành viên hiện nay vẫn vẫn bán hàng theo phương thức truyền thống, dựa vào các mối quen biết và chợ phiên.
Để vượt qua những thách thức này và thúc đẩy mạnh mẽ hơn nữa quá trình ứng dụng công nghệ trong các HTX, Cao Bằng cần tiếp tục có những chính sách hỗ trợ đồng bộ và hiệu quả hơn. Cần tăng cường công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức về vai trò của công nghệ, đẩy mạnh đào tạo kỹ năng số cho người dân, đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin, tạo điều kiện thuận lợi cho các HTX tiếp cận nguồn vốn ưu đãi và các giải pháp công nghệ phù hợp.
Đồng thời, cần phát huy vai trò chủ động, sáng tạo của các HTX và người dân trong việc tiếp thu và ứng dụng công nghệ, khai thác tối đa tiềm năng và lợi thế của địa phương.
Trí Chiến