Cách đây hơn một thập kỷ, cây tiêu từng mang đến những thăng trầm, khi người dân vừa trải qua giai đoạn “vàng đen” rực rỡ rồi lại khốn đốn vì dịch bệnh và lối canh tác hóa học. Nhưng nay, câu chuyện về hồ tiêu hữu cơ lại mở ra một chương mới, vừa bảo vệ môi trường, vừa xóa nghèo, làm giàu cho nông dân.
Mở đường cho canh tác hữu cơ
Không ai ở vùng đất trồng hồ tiêu tại Lâm Đồng có thể quên giai đoạn hồ tiêu được ví như “vàng đen”. Từng chùm quả đen óng giúp nhiều gia đình đổi đời, xây nhà, sắm xe, đưa con cái ăn học đàng hoàng.
Nhưng niềm vui chưa kịp trọn vẹn thì những hệ lụy từ việc lạm dụng phân bón hóa học, thuốc trừ sâu và dịch bệnh đã ập đến. Chỉ trong vài năm, hàng nghìn ha hồ tiêu chết hàng loạt. Người nông dân điêu đứng, vốn liếng bao năm “trắng tay”. Những vườn tiêu trơ gốc khô cằn trở thành ký ức buồn của một thời chạy theo lợi nhuận trước mắt.
![]() |
Liên kết trồng hồ tiêu hữu cơ giúp HTX, nông dân ở Lâm Đồng tăng thu nhập (Ảnh: BLĐ). |
Chính trong bối cảnh ấy, nhiều nông dân Lâm Đồng bắt đầu suy nghĩ phải thay đổi. Nhưng thay đổi thế nào, bắt đầu từ đâu? Và câu trả lời dần hiện ra khi các HTX đứng ra đóng vai trò “mũi tiên phong” chọn hướng đi hữu cơ, bền vững.
Năm 2016, ông Đặng Tấn Huynh – một nông dân tâm huyết ở xã Nhân Cơ – đã mạnh dạn cùng 10 hộ khác thành lập HTX Hồ tiêu hữu cơ Đồng Thuận, tạo tiếng vang lớn tại địa phương.
Từ diện tích ban đầu 60 ha, HTX Đồng Thuận kiên trì áp dụng quy trình sản xuất đạt tiêu chuẩn quốc tế. Sau gần 10 năm, con số ấy đã tăng lên 130 ha, với 30 thành viên chính thức và gần 15 hộ liên kết.
“Cái khó nhất không phải vốn hay kỹ thuật, mà là thay đổi tư duy. Trước kia, bà con quen phun thuốc, bón phân vô tội vạ để đạt năng suất nhanh. Nhưng với hữu cơ, phải kiên nhẫn, tuân thủ quy trình nghiêm ngặt. Đổi lại, sản phẩm bán được giá cao hơn 20 – 40%, năm nay thậm chí cao hơn 50 triệu đồng/tấn so với tiêu thường”, ông Huynh chia sẻ.
Nhờ thay đổi tư duy sản xuất, thu nhập của thành viên HTX Đồng Thuận ngày càng ổn định. Quan trọng hơn, các thành viên HTX đã lấy lại niềm tin, chứng minh rằng con đường hữu cơ là lựa chọn đúng đắn giúp nâng cao hiệu quả kinh tế của cây hồ tiêu truyền thống.
Tạo khác biệt nhờ liên kết
Nếu HTX Đồng Thuận được ví như người mở đường, thì HTX Nông nghiệp hữu cơ Hoàng Nguyên, xã Thuận Hạnh, lại là điểm tựa của các hộ thành viên trong việc kết nối thị trường tiêu thụ. Thành lập năm 2018 với chỉ 35 thành viên, đến nay HTX đã phát triển lên hơn 200 thành viên, quản lý gần 1.000 ha hồ tiêu hữu cơ.
“Điều quan trọng nhất chúng tôi làm được là thay đổi nhận thức. Toàn bộ thành viên đều được tập huấn, đào tạo bài bản theo các tiêu chuẩn quốc tế như USDA, EU, JAS, Canada… Hiện, HTX đã có gần 200 ha được cấp chứng nhận hữu cơ quốc tế, mỗi năm xuất khẩu 200 - 300 tấn tiêu chất lượng cao sang các thị trường khó tính”, bà Trần Thị Thu, Giám đốc HTX cho biết.
Những chuyến hàng tiêu hữu cơ từ HTX Hoàng Nguyên vượt biển đến Mỹ, Nhật Bản, châu Âu không chỉ là niềm tự hào của thành viên HTX, mà còn trở thành động lực để nhiều hộ nông dân khác mạnh dạn bước theo.
Trong khi đó, ở xã Đức An, HTX Dịch vụ nông nghiệp Đoàn Kết quy tụ 65 thành viên với 150 ha hồ tiêu, trong đó 100 ha đã đạt chứng nhận hữu cơ quốc tế. Mô hình liên kết giúp nông dân như ông Nguyễn Đình Công thay đổi cuộc đời.
“Trước kia, tôi làm theo kinh nghiệm, năng suất bấp bênh, giá cả lại phụ thuộc thương lái. Từ khi tham gia HTX, được hướng dẫn kỹ thuật, liên kết tiêu thụ, mỗi héc-ta tiêu hữu cơ mang về khoảng 4 tấn hạt mỗi năm, thu nhập tăng rõ rệt, gia đình tôi không còn lo cảnh nợ nần”, ông Công tâm sự.
Những câu chuyện thoát nghèo, làm giàu, phát triển kinh tế địa phương từ các mô hình sản xuất của các HTX tiêu biểu đang xuất hiện ngày càng nhiều ở Lâm Đồng, nơi người nông dân học cách làm nông nghiệp bền vững, cùng nhau đi lên nhờ sức mạnh tập thể.
![]() |
Sản xuất hữu cơ, hình thành chuỗi giá trị là đòi hỏi tất yếu giúp người trồng hồ tiêu làm giàu bền vững (Ảnh: BLĐ). |
Sự lớn mạnh của các HTX hồ tiêu hữu cơ Lâm Đồng không chỉ đến từ nội lực, mà còn có sự đồng hành của Liên minh HTX Việt Nam cùng Liên minh HTX tỉnh Lâm Đồng, các tổ chức đóng vai trò “bà đỡ”, hỗ trợ HTX từ nhiều mặt, như vốn, đào tạo, xúc tiến thương mại, chuyển đổi số, xây dựng thương hiệu…
Cụ thể, các chương trình hỗ trợ vốn của Liên minh HTX Việt Nam cùng Liên minh HTX tỉnh Lâm Đồng được thực hiện thông qua Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX. Đồng thời, sự hợp tác với các ngân hàng, giúp nhiều HTX tiếp cận được nguồn vốn ưu đãi để mở rộng sản xuất, đầu tư hệ thống sơ chế, bảo quản.
Thoát nghèo, làm giàu bền vững
Các chương trình của Liên minh HTX Việt Nam cùng Liên minh HTX tỉnh Lâm Đồng cũng đẩy mạnh đào tạo, tổ chức các lớp tập huấn về quản trị HTX, kỹ thuật canh tác hữu cơ, thương mại điện tử… giúp thành viên nâng cao trình độ, không chỉ biết sản xuất mà còn biết cách bán hàng.
Cùng với đó là hoạt động hỗ trợ kết nối thị trường, các chương trình kết nối cung – cầu, hội chợ, diễn đàn nông sản… của Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh Lâm Đồng mở ra cơ hội để hồ tiêu hữu cơ Lâm Đồng tiếp cận người tiêu dùng trong và ngoài nước.
Hiện nay, trong 36.000 ha hồ tiêu của Lâm Đồng, đã có khoảng 3.100 ha được sản xuất theo tiêu chuẩn sạch, bền vững, với gần 30 cơ sở đạt chứng nhận quốc tế. Con số này tuy chưa lớn so với tiềm năng, nhưng đã cho thấy bước chuyển quan trọng.
Mỗi hạt tiêu hữu cơ không chỉ gói ghém công sức của người nông dân, mà còn mang trong mình câu chuyện về sự thay đổi tư duy, về ý chí vượt khó, và cả khát vọng vươn ra thế giới. Từ những cánh đồng tiêu bạt ngàn nơi đất đỏ bazan, thương hiệu “hồ tiêu hữu cơ Lâm Đồng” đang dần khẳng định vị thế trên bản đồ nông sản toàn cầu.
Hành trình của hồ tiêu hữu cơ ở Lâm Đồng là minh chứng sống động rằng, chỉ khi thay đổi cách nghĩ, cách làm, nông dân mới có thể thoát khỏi vòng luẩn quẩn của nghèo khó, vượt lên làm giàu.
Các HTX đã và đang trở thành “bà đỡ” để người dân mạnh dạn chuyển mình. Còn Liên minh HTX Việt Nam cùng Liên minh HTX tỉnh Lâm Đồng chính là chỗ dựa vững chắc, đồng hành trên mọi chặng đường. Nhờ đó, hàng nghìn hộ nông dân không chỉ vượt qua khó khăn, mà còn đang tiến tới làm giàu một cách bền vững, hài hòa với thiên nhiên.
Từ mảnh đất đỏ bazan giàu phù sa, những vườn hồ tiêu xanh mướt không chỉ mang lại hạt tiêu thơm nồng, mà còn gieo niềm tin vào một nền nông nghiệp sạch, hiện đại và nhân văn – nơi người nông dân thực sự được làm chủ tương lai của mình.
Đông Phong