Theo Bảo hiểm Xã hội (BHXH) Việt Nam, tính đến ngày 4/11, toàn quốc đã có 15,55 triệu người tham gia BHXH, tăng 1 triệu người so với tháng 9/2021, trong đó BHXH bắt buộc tăng 972.000 người, BHXH tự nguyện tăng 36.000 người. Về bảo hiểm y tế (BHYT), toàn quốc có 84,37 triệu người tham gia, tăng 837.000 người so với tháng 9/2021.
Vượt khó khăn do dịch COVID-19
Tổng số thu toàn ngành đạt 76,9% kế hoạch Chính phủ giao, tăng so với cùng kỳ năm trước. Có 44 BHXH tỉnh đạt số thu cao hơn tỷ lệ thu bình quân chung toàn quốc. Một số tỉnh có tỷ lệ thu cao như: Tuyên Quang, Sơn La, Điện Biên, Cao Bằng, Nghệ An…
 |
|
Người lao động rời bỏ hệ thống BHXH là tự tước quyền được tham gia thụ hưởng các chế độ BHXH. |
Nhận định về tình hình thu, phát triển người tham gia BHXH, BHYT, ông Dương Văn Hào, Trưởng ban Quản lý Thu - Sổ, Thẻ (BHXH Việt Nam) cho biết, trong bối cảnh có nhiều khó khăn do dịch COVID-19 tác động, kết quả trên phần nào cho thấy được sự nỗ lực, quyết tâm trong việc phấn đấu hoàn thành các chỉ tiêu nhiệm vụ năm 2021 của BHXH các tỉnh, thành phố thời gian qua.
Đặc biệt, nhiều kinh nghiệm, mô hình hay trong công tác phát triển người tham gia BHXH, BHYT của các địa phương cần nhân rộng như: Việc tổ chức Tháng cao điểm vận động người dân tham gia BHXH tự nguyện của Bắc Giang; xây dựng mô hình xã điểm phát triển BHXH tự nguyện của Hà Nội; một số BHXH tỉnh tham mưu huy động ngân sách địa phương hỗ trợ nhóm người tham gia BHYT thuộc đối tượng không còn được cấp thẻ BHYT miễn phí theo Quyết định số 861/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt danh sách các xã khu vực III, khu vực II, khu vực I giai đoạn 2021-2025.
Mặc dù vậy, ngành BHXH cũng đang đối mặt với những thách thức không nhỏ. Đại biểu Quốc hội Nguyễn Hải Anh (Đoàn Đồng Tháp) nêu thực tế, thời gian gần đây, số lượng người hưởng BHXH một lần có xu hướng gia tăng. Năm 2020 là 860.741 người, tăng 6,65% so với năm 2019 và tăng gấp 2 lần số người tham gia BHXH tăng thêm của năm 2020. Nghĩa là cứ một người tham gia BHXH thì có 2 người rời hệ thống.
Đại biểu Hải Anh cho rằng đây là một thực tế đáng quan ngại bởi sẽ phá vỡ hệ thống BHXH. Người lao động rời bỏ hệ thống BHXH là tự tước quyền được tham gia thụ hưởng các chế độ BHXH, đặc biệt là các chế độ dài hạn như hưu trí, tử tuất sẽ dẫn đến rủi ro đối với chính người lao động trong tương lai. Đồng thời, tạo ra những thách thức lớn trong việc thực hiện mục tiêu mở rộng BHXH, cũng như đảm bảo an sinh xã hội của đất nước.
Đồng thời, Đại biểu Hải Anh đánh giá, số người tham gia BHXH tự nguyện tuy có tăng so với năm 2019 nhưng mức đóng và số tiền đóng BHXH không cao. Người tham gia chủ yếu chọn đóng BHXH tự nguyện ở mức chuẩn nghèo nông thôn có thu nhập trung bình 700 nghìn đồng/tháng. Mặt khác, tổng số người tham gia BHXH tự nguyện còn khá khiêm tốn, mới đạt 2,31% tổng lực lượng lao động trong độ tuổi.
Một trong số những nguyên nhân khiến phát triển BHXH tự nguyên chưa được như mong muốn là những quy định và chính sách chưa đủ sự hấp dẫn thu hút người tham gia. Trong đó có quy định về thời gian đóng tương đối dài: 20 năm. Chế độ hưởng còn hạn chế, đặc biệt là còn thiếu sự linh hoạt, đa dạng về hình thức đóng so với các loại hình bảo hiểm thương mại có tính chất tương tự trên thị trường.
Đề xuất sớm sửa Luật BHXH 2014
Để thực hiện tốt mục tiêu Nghị quyết 28-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương khoá XII về cải cách chính sách BHXH, Đại biểu Nguyễn Hải Anh cho rằng, cần có những giải pháp cả về chính sách và tổ chức thực hiện một cách mạnh mẽ để gia tăng tỷ lệ tham gia BHXH tự nguyện. Trong thời gian tới, cần sớm xem xét về chính sách rút ngắn thời gian đóng BHXH tự nguyện và đa dạng hóa hình thức tham gia.
Theo đó, Đại biểu đề nghị, khi sửa đổi Luật BHXH cần phải xem xét quy định về hưởng BHXH một lần thật thấu đáo. Ông cho rằng, cần phải có quy định hạn chế hưởng BHXH một lần nhằm đảm bảo các chế độ BHXH được bao trùm lên toàn bộ các thành viên trong xã hội. Qua đó góp phần thực hiện các mục tiêu phát triển.
"Sửa đổi theo hướng quy định chặt chẽ hơn việc hưởng BHXH một lần. Sửa đổi điều kiện bảo hiểm hưu trí theo thời gian giảm dần số năm đóng BHXH tối thiểu, để giúp người lao động dễ dàng được hưởng lương hưu, hạn chế nhận BHXH một lần", Đại biểu Hải Anh đề xuất.
Theo Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ, một trong những nhu cầu quan trọng nhất hiện nay là phải khẩn trương xây dựng trình Quốc hội ban hành Luật BHXH sửa đổi. Chúng ta đã có Nghị quyết 28 về cải cách BHXH với nhiều nội dung đổi mới hệ thống bảo hiểm hiện nay trong luật, sẽ quản lý tốt hơn số lượng người hưởng BHXH một lần.
Trước đó, Bộ LĐ-TB&XH cũng đưa ra các giải pháp thực hiện như: Bổ sung đối tượng tham gia BHXH bắt buộc đối với một số nhóm đối tượng có điều kiện và khả năng (chủ hộ kinh doanh cá thể, người quản lý doanh nghiệp, người quản lý điều hành HTX không hưởng tiền lương); có quy định cụ thể việc tham gia BHXH bắt buộc đối với người lao động làm việc không trọn thời gian; bổ sung quy định tham gia BHXH bắt buộc đối với cán bộ viên chức, người lao động không chuyên trách ở cấp xã...
Trong khi chờ Luật BHXH 2014 được sửa đổi, Tổng giám đốc BHXH Việt Nam Nguyễn Thế Mạnh, cho biết thời gian tới, tình hình dịch bệnh tại các địa phương vẫn còn diễn biến khó lường, khó khăn có thể còn nhiều hơn, BHXH các tỉnh, thành phố cần tiếp tục phát huy kết quả đạt được, tập trung cao độ hơn nữa để hoàn thành các nhiệm vụ trọng tâm.
BHXH các tỉnh, thành phố cần xây dựng kịch bản thích ứng linh hoạt với tình hình ở địa phương, chú trọng truyền thông, tiếp cận, vận động trực tiếp người tham gia BHXH, BHYT; giao chỉ tiêu cụ thể cho từng đại lý, từng cán bộ, bảo đảm rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm, rõ kết quả.
Đặc biệt, nhân rộng hơn nữa các mô hình hay, cách làm sáng tạo; tăng cường các hội nghị giao ban chuyên đề thu, phát triển người tham gia BHXH, BHYT theo nhóm đơn vị, nhóm vấn đề...
Thy Lê