Trong Nghị quyết số 105/NQ-CP về hỗ trợ doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh trong bối cảnh dịch Covid-19 được Chính phủ ban hành mới đây, một trong những nội dung đáng lưu ý là đề nghị Ngân hàng Nhà nước, ngay trong tháng 9/2021, phải chủ trì phối hợp với các bộ, cơ quan có liên quan xem xét, quyết định theo thẩm quyền hoặc đề nghị cấp có thẩm quyền quyết định các cơ chế về hỗ trợ tín dụng giúp các hãng hàng không giải quyết thanh khoản, đảm bảo nguồn lực để duy trì và phát triển.
![]() |
Ngân hàng cần cơ chế hướng dẫn để hỗ trợ vốn cho các hãng hàng không. |
"Bơm" vốn cho hàng không
Hiệp hội Hàng không Việt Nam cho hay, năm 2020, doanh thu của các hãng hàng không đã giảm tới 50%, nhưng 8 tháng đầu năm 2021 còn thê thảm hơn khi giảm trên 90% so với cùng kỳ. Từ đầu tháng 5 đến nay, gần 100% chuyến bay chở khách trong nước và quốc tế đã bị "đóng băng"...
Trong khi đó, mỗi tháng các hãng vẫn phải chi trên 100 tỷ đồng để trả tiền thuê máy bay, trả vay ngân hàng, trả cho đối tác cung cấp dịch vụ đầu vào, duy tu bảo dưỡng và trả lương cho nhân viên. Dòng tiền hoạt động của các hãng bị thiếu hụt nghiêm trọng. Nợ ngắn hạn và nợ đến hạn phải trả của Vietnam Airlines, Vietjet và Bamboo hiện đã lên tới trên 40.000 tỷ đồng.
Trong bối cảnh này, Hiệp hội Hàng không Việt Nam đã đề xuất Chính phủ kiến nghị Quốc hội cho phép áp dụng cơ chế tái cấp vốn 5.000 - 6.000 tỷ đồng cho các hãng hàng không, căn cứ theo quy mô, thị phần, vai trò, đóng góp cụ thể của từng hãng. Bên cạnh đó, Hiệp hội đề nghị dành cho các hãng hàng không vay gói tín dụng khoảng 25.000 tỷ đồng ưu đãi lãi suất 4%/năm, thời hạn từ 3-5 năm.
Đánh giá về việc "cứu ngành hàng không", TS Nguyễn Sĩ Dũng, nguyên Phó chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội cho rằng: "Việc cứu hàng không là công bằng. Đây là ngành chịu ảnh hưởng nặng nề, là ngành quan trọng với nền kinh tế, với du lịch và các ngành liên quan, cũng như với hội nhập quốc tế”.
TS Nguyễn Sĩ Dũng lưu ý, giải pháp hỗ trợ hiện nay gắn liền với quy định pháp luật, liên quan đến nhiều cơ quan, thủ tục, trong khi nguồn lực hạn chế. Do vậy, cần có phản ứng chính sách nhanh và quyết liệt như đối với công tác phòng, chống dịch.
Quan trọng phải có cơ chế
Hầu hết các ngân hàng và chuyên gia tán thành chính sách “cấp cứu” tín dụng cho các hãng hàng không. Hiện nay, Ngân hàng Nhà nước và các cơ quan liên quan vẫn đang nghiên cứu cơ chế tín dụng với các hãng hàng không. Tuy nhiên, nhiều ý kiến cho rằng, Quốc hội cần ban hành một nghị quyết giống như Nghị quyết tái cấp vốn cho Vietnam Airlines trước đây để các ngân hàng thực hiện.
Về đề xuất cho vay tái cấp vốn với lãi suất thấp, theo tính toán của TS. Cấn Văn Lực, chuyên gia tài chính – ngân hàng, dựa vào yếu tố thị phần, việc Chính phủ tái cấp vốn cho các hãng hàng không tư nhân (Vietjet, Bamboo Airways…) khoảng 4.000 tỷ đồng là hợp lý. Với mức cho vay tái cấp vốn này và thời gian cho vay 3 năm (vay tối đa 12 tháng, được gia hạn tối đa 2 lần) thì tổng ngân sách hỗ trợ khoảng 480 tỷ đồng, là mức có thể chấp nhận được.
Tuy vậy, nguồn lực từ cho vay tái cấp vốn của Chính phủ là có hạn, trong khi nhu cầu vay của các hãng hàng không lên tới hàng chục nghìn tỷ đồng. Vì vậy, các chuyên gia cho rằng, quan trọng nhất là phải có cơ chế tín dụng để ngân hàng và các hãng hàng không thỏa thuận với nhau về điều kiện vay vốn.
Riêng về đề xuất các ngân hàng cho các hãng hàng không vay 25.000 tỷ đồng lãi suất 3-4%/năm, kéo dài trong 3-5 năm là bất khả thi, bởi nếu cho vay với lãi suất này, ngân hàng sẽ thua lỗ.
Bên cạnh đó, theo quy định của Luật Các tổ chức tín dụng, doanh nghiệp muốn vay vốn phải chứng minh được phương án kinh doanh, nguồn trả nợ. Trong bối cảnh mọi đường bay gần như "đóng băng", việc này là không thể.
TS. Nguyễn Quốc Hùng, Tổng thư ký Hiệp hội Ngân hàng cho rằng: “Lãi suất hiện không phải là vấn đề lớn nhất. Vấn đề quan trọng nhất là làm sao tháo gỡ được cơ chế để các hãng hàng không có thể vay vốn. Các tổ chức tín dụng không thiếu vốn, chỉ thiếu room. Sửa hành lang pháp lý để doanh nghiệp hàng không có thể tiếp cận vốn là vấn đề quan trọng nhất hiện nay”.
Lãnh đạo một ngân hàng thương mại cho hay, với Thông tư 14/2021/TT-NHNN vừa được ban hành, các hãng hàng không đã được gỡ khó với các khoản vay trước ngày 1/8/2021. Tuy nhiên, ngân hàng vẫn chưa dám cho các hãng hàng không vay mới. Chỉ khi Quốc hội, Chính phủ “bật đèn xanh”, ban hành quy định cho phép ngân hàng thương mại cho các hãng hàng không vay vốn lưu động, mà không cần phương án sản xuất, kinh doanh, thì ngân hàng mới dám cho vay.
Thanh Hoa